Börn og menning - 01.09.2007, Blaðsíða 11

Strákskratti, stelputrippi og litlusystur
9
Erna Erlingsdóttir
Strákskratti, stelputrippi og litlusystur
Systkini í sögum eftir Astrid Lindgren
Allir þekkja strákskrattann Emil í Kattholti
sem tróð hausnum í súpuskál, hífði Idu
systur sína upp i fánastöng, og framdi
fullt af öðrum skammarstrikum sem nokkur
hundruð spýtukarlar urðu til vitnis um
á endanum. Og margir kannast líka við
stelputrippið Madditt sem kannaði hvort
hún gæti notað regnhlíf til að fljúga eins og
Óli lokbrá (niðurstaðan varð neikvæð), lét
mana sig til að fara í jafnvægisgöngu eftir
mæninum á skólaþakinu og reyndi að selja
Betu systur sína imynduðum þrælasala svo
fátt eitt sé nefnt. Emil og Madditt eru bæði
frumleg og uppátækjasöm en þau eiga
fteira sameiginlegt en að vera aðatpersónur
í bókum eftir Astrid Lindgren og fara
ekki alltaf eftir hugmyndum fullorðna
fólksins um æskilega hegðun. Bæði eiga
þau nefnilega litla systur, en það vill svo
merkilega til að margar skrautlegustu
aðalpersónurnar í bókum Astridar
eru annaðhvort einkabörn eins og Lína
langsokkur og Ronja ræningjadóttir eða þá
elstu systkini eins og Emil og Madditt. Þau
teyma ídu og Betu út í alls konar ógöngur
en litlusysturnar eru samt miklu meira en
viljalaus verkfæri. Þær eru merkilega líkar
um margt þegar að er gáð og gegna býsna
mikilvægu hlutverki í sögunum.
Englabros og gleðiskríkjur
(da og Beta eru fallegar, góðar og hlýðnar
stúlkur - svona oftast. Að vfsu er Beta ekki
alveg eins hlýðin og ída, ekki síst í síðari
bókinni um þær Madditt, enda kemur vart
á óvart að hún forherðist af því að eiga
svona óþæga systur. En englabros Betu vekur
jafnan aðdáun og gerir henni reyndar kleift
að komast upp með ýmislegt eins og útskýrt
er í síðari bókinni um þær systur: „Hún veit
ósköp vel að hún má þetta ekki, það sést á
henni, því hún brosirsínu blíðasta englabrosi.
Og það hrífur venjulega, það veit hún líka."
(190).
Beta er meira að segja svo sæt að ókunnugt
fólk getur ekki stillt sig um að hafa orð á því.
„Nei, sjáðu hvað þetta er sætur krakki!"
heyrist stundum f fólki sem á leið framhjá
húsinu þeirra (18). Allir kunna líka vel við
(du litlu sem er afar blíðlynd þótt hún eigi
sér jafnframt þá óvæntu hlið að vera einkar
áhugasöm um svæsnar draugasögur og
ýmiss konar hrylling.
Báðar eru ída og Beta mun hlýðnari og
auðsveipari en eldri systkinin og það eru
þessir eiginleikar sem gera Emil og Madditt
kleift að draga þær út í óknyttafenið.
Reyndar lýsir Beta stundum efasemdum en
slíkt er fátítt hjá (du, enda er hún glaðlyndari
en almennt gerist og skríkir iðulega af kæti
yfir uppátækjum Emils, ekki bara meðan
þau eru einungis á hugmyndastigi heldur
einnig þegar þeim hefur verið hrundíð í
framkvæmd, alveg sama þótt einhverjir
gætu talið að sum þeirra hefðu bitnað
rækilega á henni. „Híhí, það hefur ekki verið
svona gaman síðan Emil dýfði mér ofan í
týtuberjasultuna", skríkti hún eftir að Emil
hífði hana upp í fánastöngina til að kanna
hvort hún sæi alla leið til Maríönnulundar