Studia Islandica - 01.07.1982, Page 43

41
hans er hins vegar hliðstæð séra Sturlu að því leyti. Dauði
bama hennar beygir hana líkt og dauði Helgu brýtur séra
Sturlu. Eftirfarandi klausa sýnir ljóslega hliðstæðumar í
hugarheimi Sue og séra Sturlu:
I wish my every fearless word and thought could be rooted out of
my history. Self-renunciation - that’s everything! I cannot humiliate
myself too much. /---/ My children - are dead - and it is right that
they should be! I am glad - almost. They were sin-begotten. They were
sacrificed to teach me how to live! - their death was the first stage of
my purification.58
Segja má að séra Sturla sé Jude og Sue sameinuð i einni
persónu.
Dauði Guðs er eitt af meginviðfangsefnunum í Karamaz-
ofbræSrunum. Ivan Karamazof segir eins og Job, Jude og
séra Sturla að mennimir þjáist að tilefnislausu, að þeir séu
saklausir dæmdir. Ivan krefst skilyrðislauss réttlætis og get-
ur undir engum kringumstæðum ljáð samþykki sitt við
ástæðulausri grimmd tilvemnnar. Hann rís gegn heimi sem
útskúfar mannlegri bamingju:
- I must have retribution, or I shall destroy myself. And retribution
not somewhere in the infinity of space and time, but here on earth, and
so that I could see it myself.59
Ivan afneitar ekki Guði, fremur en Job, en rís gegn sköp-
unarverki hans. Hann getur ekki sætt sig við heim órétt-
lætis og ofbeldis vegna óljósrar vonar um samræmi í fram-
tíðinni. Framtíðin getur ekki réttlætt merkingarlausa nauð
nútíðarinnar. Ivan segir á einum stað að hann viti að
mennirnir þjáist og að enginn sé sekur. Þetta samræmis-
leysi liggur uppreisn hans til grundvallar. Hann tekur af-
stöðu með mannkyninu gegn miskunnarlausu lögmáli verð-
andinnar, staðhæfir að „dauðadómur“ mannlegs lífs sé
ranglátur og deilir á máttarvöldin af siðferðilegum ástæð-
um.