Studia Islandica - 01.07.1982, Qupperneq 65

63
Samband þeirra Sturlu er þannig í reynd reist á blekkingu.
Helga styðm- við sjálfsblekkingu prestsins til að geta notið
sælu ástarbrímans. „Heilsteypt“ og „alger“ fóm hennar er
byggð á óheilindum. Hér er einhver tvídrægni á ferðinni.
Liggja ef til vill eigingjamar hvatir að baki sjálfsfórninni?
Er sjálfsafneitunin blandin sjálfselsku? Helga hyggst létta
lífsins byrðar manninum, sem hún ann hugástum, en „fóm“
hennar hefur þveröfug áhrif. Þessar fáu „mínútur sælimn-
ar“ jafngilda ekki aðeins lífi Helgu heldur leiða tortímingu
yfir séra Sturlu. Efinn og ófullnægjan hefðu verið betri
kostur.
Thordarsen verslunarstjóri er alger andstæða Helgu.
Hann er síngirnin og sjálfselskan holdi klædd, óheill og
sundraður persónuleiki. Allar tilfinningar hans hafa safn-
ast í heilaspuna, stórkostlega metnaðardrauma fjarri öllum
vemleika. Á æskuámm dreymdi Thordarsen um að stjórna
voldugri þjóðlegri uppreisn gegn dönsku versluninni og
verða leiðtogi í fjármálum landsins. 1 verunni seldi hann
sig og tók að féfletta landann. Á fullorðinsárum snúast dag-
draumar hans um litríka framtíð sem aðsópsmikill stjóm-
málaforingi og ræðuskönmgur. Allir snúast þessir vonar-
draumar um sjálfan hann.
Thordarsen er ekki meðvitaður í neikvæði sínu eins og
Páll Einarsson í Sœlir eru einfaldir. Athafnir hans stafa
fyrst og fremst af veiklyndi; hann er leiksoppur lágkúm-
legra hvata sem hann reynir að klæða gylltri slæðu sjálfs-
blekkingarinnar. Thordarsen er samsettur persónuleiki og
á tíðum í baráttu við sjálfan sig. Lítilmannleg bolabrögð
hans og eyðileggingarstarfsemi verða ekki til árekstralaust.
Þegar hann hefur tekið ákvörðun um að láta til skarar skríða
gegn prestinum verður honum ljóst að hann hefur gefið sig
að einhverju sem gerir hann að lítilmenni og finnur til
skammartilfinningar innra með sér:
Var det fordi han vidste, at begyndte han forst, saa vilde han, i
Nodsfald----ja, bruge alle Midler? ... Fordi han vidste, at han ikke
kunne taale at tabe .. . (59)