Studia Islandica - 01.07.1982, Side 99

97
Aften den syvende Dag.“ (332) Vikan er liðin, eyðingar-
öflin hafa fullnað sitt ætlunarverk og geta hafist handa á
nýjan leik.
Við sjóndeildarhring rís eldsúlan, eins og tákn þeirra
ægimagna sem máttvana manneskjurnar eiga við í fyrir-
fram töpuðu stríði. 1 lok hvers kafla skírskotar sögumaður
til hennar. Hún er eins konar viðlag þeirra atburða sem eiga
sér stað í mannheimi:
Langt ude i Natten stod stadig den rade Ildsejle urokket. - Det var
vel blot et naturligt Udslag af min nedtrykte Sindsstemning, at det
faldt mig ind at den stod der som et ondt Varsel, - som en grundlos
Vredes gaadefulde Tegn. (165)
Jarðeldurinn, þessi ófrjói bruni efnisheimsins, er tákn
grimmúðugrar tilveru þar sem mannleg viðleitni má sín
einskis. Hann opinberar mönnum vanmátt þeirra og ó-
mennsku náttúrunnar. Jörðin er eins og skum sem getur
brostið þá og þegar; hún er ekki „heimili“ manns heldur
framandslóð.
Allur tortímingarmáttur tilverunnar virðist losna úr læð-
ingi með eldgosinu og drepsóttinni. Menn vita ekki lengur
sitt rjúkandi ráð og öll kjölfesta virðist týnd og tröllinn
gefin. öryggisleysið og angistin speglast víða í myndmáli
verksins. Sögumaður lýsir t. a. m. öskufalli fyrsta gosdags-
ins á svofelldan hátt:
Forst sluknede Solskinnet. Saa var det som om Lyset langsomt sivede
ud af Stuen. Det skumrede ... Men det var ingen almindelig, ingen
naturlig Skumring. /--/ For det faltes som om det svindende Lys
sugede Stoffet af Tingene og kun efterlod en graa, farvelos, næsten
ulegemlig Form, der kunde smuldre for det mindste Pust. Jeg fik mere
og mere en kvælende Fornemmelse af at jeg sad som en Skygge blandt
Skygger. (42-43)
Jón Oddsson skynjar tilvistina sem ískalt og efnislaust
tóm. Tilveran missir manneskjulega merkingu sína og
breytist í formleysu sem getur umturnast á andartaki án
þess að maðurinn fái rönd við reist. Allt er orðið óraun-
verulegt og óvisst.
7