Börn og menning - 2019, Síða 7

7Mynd jólanna
Samruni íslensku jólasveinanna við danska búálfa
og loks hinn glaðbeitta Sánkti Kláus er gott dæmi um
menningarlega umbreytingu. Hin rammheiðnu, ís-
lensku hálftröll sem börnin óttuðust áður fyrr eru nú
orðin góðir en hálfálappalegir karlar sem gefa börnum
gjafir. Ennþá er dálítill vandræðagangur í sambandi við
búning þeirra, stundum eru þeir klæddir vaðmáli og
gæruskinnum, jafnvel lopapeysum, stundum eru þeir
rauðklæddir. Skotthúfan er á sínum stað, enda tengir
hún gamla Ísland, nissana og hinn ameríska jólasvein,
heilagan Kláus, sem búinn var að missa biskupsmítr-
ið áður en hann kom hingað. Ýmist er talað um jóla-
sveininn eða jólasveinana, fjöldinn kemur sér þó vel
þegar gefið er í skóinn. Þetta með að troðast niður um
strompinn er ansi erfitt að yfirfæra, enda eru skorsteinar
ekki á hverju strái hér á landi. En einhvern veginn er
þessu nú samt böðlað saman í meira eða minna trú-
verðugt samhengi – því trúa skulu krakkarnir, hvað sem
tautar og raular! Og hugur okkar getur á undraverðan
hátt rúmað bæði myndirnar hans Tryggva af körlunum
ólaglegu og hrekkjóttu og ímynd hins góðlega, ístru-
mikla, rauðklædda jólasveins sem flaug hingað yfir haf-
ið – eftir að hafa sjálfur breyst úr virðulegum biskupi í
kóksölumann ...
Dansk julestemning
Það er sjálfsagt ósköp eðlilegt að við notum oft orðið
jólastemning, sem er auðvitað dönskusletta. Hið nána
og friðsæla andrúmsloft sem við tengjum við hin
fullkomnu jól átti sér einmitt ótal birtingarmyndir í
dönsku blöðunum, traustum tengilið fjölmargra ís-
lenskra heimila við Danmörku og danska menningu
um áratuga skeið. Ég veit ekki hvort þessum áhrifum
hafa enn verið gerð nægileg skil í íslenskri menningar-
Hið nána og friðsæla
andrúmsloft sem við
tengjum við hin fullkomnu
jól átti sér einmitt ótal
birtingarmyndir í dönsku
blöðunum, traustum tengilið
fjölmargra íslenskra
heimila við Danmörku og
danska menningu um
áratuga skeið.