Börn og menning - 2019, Blaðsíða 36

Börn og menning36
með húðlit hans. Eða að sögur og sögupersónur barna-
bókanna kallist á við þig og þína sögu. Oft erum við
svo samdauna að við áttum við okkur alls ekki á þessari
blindu – sem jafnvel getur orsakað fordóma gagnvart
okkur sjálfum, eða undirliggjandi skömm. Ef þú kemst
að því á fullorðinsárum að þú varst getinn með allt
öðrum hætti en þú hélst, en þessum upplýsingum var
haldið frá þér, hvaða tilfinningar ætli það veki upp með
þér? Eða ef þú veist fullkomlega hvernig þú varðst til en
kennslubækur segja stanslaust allt aðra sögu?
Börn þurfa staðfestingu á að vera elskuð, að einhver
hafi viljað þau, að þau skipti máli. Þau þurfa ekki kyn-
fræðslu, þótt það sé auðvitað allt í lagi líka að ræða þau
mál við börnin sín. En það kemur líka síðar og þá verð-
ur vonandi lögð áhersla á að kynlíf sé ekki bara leið til
að búa til börn.
Í bók Corys Silverberg og Fionu Smith er leitast við
að svara spurningunni á vísindalegan máta, án þess að
skreyta – eða einfalda – svarið með hugmyndum samfé-
lagsins, sem útilokar um leið hóp lesenda.
Því hvað er einföldun? Segja má að einföldun sé sú
tilhneiging okkar að setja allt undir sama hatt, troða
öllum í sama formið, sýna eina hlið málsins og hunsa
hinar. Og einföldun er í mörgum tilfellum ekki bara
forheimskandi heldur óábyrg og jafnvel særandi.
Inngilding og fjölbreytileiki – pláss fyrir alla
Þegar systurdætur mínar sáu sónarmyndina af frænku
sinni voru viðbrögð þeirra mismunandi. Sú yngri var
enn með opinn huga, sú eldri hafði lært söguna sem
sögð hefur verið í áraraðir um hvernig börnin verða
til.
Hver bók er barn síns tíma og á hverjum tíma er ný
bylting í gangi. Það er mikilvægt að við séum vakandi
fyrir því hvaða bækur börnin okkar lesa og að við velt-
um fyrir okkur hvaða skilaboð þær senda þeim. Börn
eru opin og fordómalaus og það er sorgleg tilhugsun að
lesefni þeirra fylgi þeim ekki eftir og mati þau á úrelt-
um hugmyndum – sem við sjálf erum svo samdauna að
við sjáum þær ekki einu sinni. Auðvitað er kynlíf gagn-
kynhneigðra ekki úrelt hugmynd, en nú þekkjum við
mikilvægi hugtakanna inngilding og fjölbreytileiki – og
vitum að það er ekkert samasemmerki á milli kynlífs
gagnkynheigðra og barneigna.
Ábyrgðin er hjá okkur öllum, rithöfundum, forlög-
um, myndhöfundum, kaupendum, gagnrýnendum og
foreldrum, að segja börnum sannleikann í sinni tærustu
mynd, í þeirri von að með honum geti þau byggt upp
sanngjarnt samfélag, þar sem pláss er fyrir okkur öll,
hvernig sem við komum í heiminn.
Höfundur er útvarpskona og listakona