Börn og menning - 2019, Qupperneq 8

Börn og menning8
sögu, en víst er að þau voru mikil og sterk, sérstaklega
meðan áhrifa gætti ekki frá sjónvarpi. Í dönsku blöð-
unum var mikið um jólastemningu og huggulegheit,
bæði í máli og myndum. Ég man sjálf eftir örkum sem
fylgdu blöðunum þar sem hægt var að klippa út og
líma jólanissa og jólapoka til að hengja á tréð og blöðin
voru full af uppskriftum og myndefni sem sýndu okkur
hvernig jólin ættu nú eiginlega að vera; hlýleg framar
öllu öðru. Myndstíllinn í dönsku blöðunum breyttist
auðvitað í takt við tímann, einfölduð form og heilir flet-
ir í sterkum litum urðu áberandi um miðja öldina, en
hið hefðbundna var samt aldrei langt undan þegar jólin
nálguðust. Margar íslenskar konur gerðu handavinnu
eftir fyrirmyndum úr dönsku blöðunum, ekki síst fyrir
jólin. Prýdd heimilin fengu á sig blæ sem uppvaxandi
kynslóðum þótti heyra jólahátíðinni til. Þótt varla sitji
margir við að sauma jóladúka, klukkustrengi, „löbera“
eða „mellemlægsservietter“ nú til dags, kalla krosssaum-
aðir smánissar og jólabjöllur fram notalega nostalgíu hjá
þeim sem handleika slíkar gersemar.
Jólin á bók
Myndlýstar íslenskar barnabækur urðu að sjálfsögðu al-
gengari eftir því sem tímar liðu og prentun fleygði fram
og nýjar bækur sem snertu jólin og jólahaldið komu
fram á sjónarsviðið. Samt eru jólin ekki eins algengt
þema í íslenskum barnabókum og maður gæti ímyndað
sér, þegar sjálf bókaútgáfan og bókakaup til gjafa eru
svo nátengd jólahátíðinni. Stór hluti þeirra bóka sem
hafa komið út og heita jóla-eitthvað eru þýddar og með
erlendu myndefni, fljúgandi hreindýrum spenntum
fyrir sleða jólasveins o.s.frv. Staðalmyndirnar skjóta líka
upp kollinum í sumum bókum upprunnum hérlendis í
litabókalegu myndefni. Sem betur fer hafa nokkrar jóla-
perlur verið þýddar, en í þann sarp má sífellt bæta. Nóg
er til af fallegu erlendu myndefni sem börnin okkar eiga
skilið að fá að kynnast.
Nokkrar myndskreyttar jólabækur eftir íslenska
rit- og myndhöfunda eigum við nú samt og ég nefni
nokkrar þeirra hér. Sigrún Eldjárn hefur auðvitað látið
Kugg halda jólin, en hann er alltaf fyrst og fremst
Kuggur með sínu fylgdarliði og sínum orðaleikjum og
kímni. Brian Pilkington hefur líklega oftast myndgert
jólasveinana og hann leyfir þeim að vera íslenskum
hvað klæðaburð varðar. Þeir minna því á karlana sem
Stór hluti þeirra bóka
sem hafa komið út og
heita jóla-eitthvað eru
þýddar og með erlendu
myndefni, fljúgandi
hreindýrum spenntum
fyrir sleða jólasveins og
svo framvegis.
Jólaleg handavinna að dönskum sið.