Morgunblaðið - 17.06.2021, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. JÚNÍ 2021
„Ég vil hvergi annars staðar vera en hér,“ segir
Agnes Óskarsdóttir, bóndi á Hundastapa á
Mýrum. „Hér ólst ég upp og við Halldór Jónas
Gunnlaugsson, maðurinn minn, komum hér inn
með ömmu minni og afa, Ólöfu Guðmunds-
dóttur og Ólafi Egilssyni, í búskapinn árið
2002. Tókum ekki löngu seinna alfarið við og
efldum allan búskapinn. Byggðum nýtt fjós,
settum þar upp róbóta og byggðum kálfahús.
Erum í dag með 65 mjólkandi kýr, naut og
kálfa, alls um 200 gripi í fjósi.“
Bæjarnafnið Hundastapi vekur athygli, en
skýringar á tilurð eru ekki ljósar. Í gömlum bók-
um eru líka til nöfnin Arnarstapi og Hind-
arstapi, en í Jarðabókinni árið 1706 er nafnið
Hundastapi orðið fast í sessi.
„Auðvitað hefur margt breyst hér á Mýr-
unum í seinni tíð og margar jarðir farið í eyði
eða búskapur þar lagst af. Á móti kemur hins
vegar að nokkur stór kúabú eru starfrækt hér;
á Mel, Staðarhrauni, Lambastöðum, Þverholti,
Laxaholti og hér á Hundastapa. Hvað fram-
leiðslu viðvíkur er þetta eitt blómlegasta land-
búnaðarsvæðið í Borgarfirði. Slíkt er líka að
mörgu leyti eðlilegt; hér er nóg landrými þótt
ræktunarskilyrði í súrum jarðveginum hér
mættu vera betri.“
Ljósleiðari breytir öllu
Alls 24 kílómetrar eru frá Hundastapa í Borg-
arnes, en þangað er sótt í skóla og eftir nauð-
synjum. Þar kemur Agnes líka – með nokkrum
öðrum borgfirskum bændum – að rekstri versl-
unar með heimaunnar afurðir. „Svo vel sé bú-
andi í sveitinni þurfum við góðar samgöngur.
Vegir eru mikilvægir en þó ekki síður fjarskipti.
Ljósleiðarinn á að koma að Hundastapa í haust
og slíkt breytir öllu,“ segir Agnes.
Efldu búið og byggðu nýtt fjós
STÓRBÝLI Á HUNDASTAPA ÞAR SEM UNGT FÓLK TÓK VIÐ KEFLINU
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Sveitalíf Agnes Óskarsdóttir á Hundastapa hér með sonum sínum, sem eru frá vinstri talið: Sigurþór Ási,
Ólafur Hrafn, Óskar Gísli og Jóhannes Benedikt Halldórssynir. Tími fyrir myndatöku á annasömum vordegi.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Þegar farið er úr Borgarnesi vest-
ur á Snæfellsnes liggur leiðin um
Mýrar, landið milli Langár og Hít-
arár. Svæðið ber nafn með rentu;
er marflatt og í blautum flóum eru
áberandi tjarnir og vötn sem gjarn-
an liggja milli lágra skógi vaxinna
klapparholta. Fyrir ofan byggð og
upp til landsins er Grímsstaðamúli
og útsýni út allan Snæfellsnesfjall-
garðinn, þar sem Fagraskógarfjall,
Ljósufjöll og tignarlegur jökullinn
eru áberandi vörður.
Ekki ferðamannasvæði
Í greinarkorni þessu er láglendi
Mýranna lýst – en þegar þangað er
farið er beygt út af þjóðveginum til
vinstri þegar komið er yfir Lang-
árbrú skammt vestan við Borg-
arnes.
Á veginum niður með ánni er nú
unnið að endurbótum, þörfum og
nauðsynlegum, og ber þá að hafa í
huga að úti á landi eru samgöngur
og vegagerð gjarnan hagsmunamál
númer eitt. Vegir þurfa að vera
góðir og greiðfærir því á Mýrum
eru stór kúabú þangað sem sótt er
mjólk, börn sækja skóla í Borg-
arnes og svo mætti áfram telja.
Mýrarnar eru þó klárlega ekki
ferðamannastaður; að minnsta
kosti er þar fátt ef nokkuð sem
kynnt hefur verið sérstaklega til að
laða túrista á svæðið. Hítará og
Langá eru þó eftirsóttar af lax-
veiðimönnum.
Á landakorti að sjá eru vegirnir
um Mýrar sem liggja niður að
ströndinni, eins og tvær lykkjur
sem aðskiljast af Álftá; rétt eins og
hinir fornu Álftanes- og Hraun-
hreppar gerðu. Bæirnir standa
flestir nærri vegum og um 30 jarðir
eru í ábúð. Eyðijarðir eru nokkrar.
Íbúar á svæðinu eru um 100 tals-
ins.
Fuglar og flóran blómstrar
Alls er Mýravegurinn um 60 kíló-
metrar að lengd. Hver árstíð hefur
sinn svip í náttúrunni; fuglalíf á
Mýrum er líflegt og þar má nefna
fálka, erni og kríur. Jafnvel uglur.
Og flóra svæðisins blómstrar.
Gular sóleyjar brosa, lúpínan
breiðir úr sér og túnin eru orðin
græn.
Víða niður við sjóinn á Mýrum er
þurrlent, harðir bakkar og miklir
sandar á löngum fjörum, svo sem
við kirkjustaðinn Álftanes. Sker,
boðar og rastir eru úti fyrir strönd-
inni, sem hafa verið sjófarendum
skeinuhættir. Er þar nærtækt að
tiltaka rannsóknarskipið Pourqoui
pas? sem fórst við Straumsfjörð á
Mýrum 16. september 1936 og með
því allir skipverjarnir utan einn,
alls 39 manns. Örlagasögu þeirri
hefur verið haldið vel til haga; með-
al annars með minnismerki í bæj-
arhlaði í Straumsfirði.
Eyjar hér fyrir utan sem hafa
verið í byggð eru Hjörsey, Knarr-
arnes og Kóranes, en á síðast-
nefnda staðnum var Ásgeir Ás-
geirsson, forseti Íslands, fæddur
árið 1894. Þar var faðir hans kaup-
maður en verslun í eynni lagðist af
laust fyrir aldamótin 1900. Ásgeir
Eyþórsson verslunarmaður lét þá
taka húsið á staðnum niður og
flutti til Reykjavíkur, hvar það var
endurreist við Bókhlöðustíg og er
enn.
Akrar í Grettlu og Eglu
Á vesturhluta Mýranna ber hátt
í sögu jafnt sem landslagi kirkju-
jörðin Akrar. Hennar er getið í
Grettlu og Eglu; í síðarnefndu sög-
unni segir að þarna hafi verið
stunduð jarðyrkja og af því kann
bæjarnafnið að ráðast. Hér er
gróðursælt.
Komið er út úr vestari lykkju
Mýravegarins við Fíflholt. Þar ör-
skammt vestar er Hítará. Þar inn
til landsins er Fagraskógarfjall í
Hítardal, markað af skriðunni sem
féll í júlí 2018 sem olli miklum land-
spjöllum og breytti farvegi Hít-
arár. Ummálið skriðunnar var talið
allt að 20 milljónir rúmmetrar, sem
gerir hana að einni þeirri umfangs-
mestu sem fallið hefur á sögulegum
tíma á Íslandi.
Marflatar Mýrar
Kyrrstaða Verkefnaskortur og vandi í vörubílaútgerð á Vogalæk.
Landbúnaður Bolar á beit á bænum Þveholtum, þar sem er rekið stórt bú.
- Bíltúr í Borgarfirði - Milli Langár og
Hítarár - Um 30 bæir og 100 íbúar
- Sóleyjar brosa - Ernir, uglur og krían
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Fagraskógarfjall Markað af skriðunni miklu sem þarna féll sumarið 2018.
La
ng
á
Álftá
Hítar
á
Álftanes
Borgarnes
Bo
rg
ar
fjö
rð
ur
Straumfjörður
Kóranes
Hjörsey
Akrar
Hítardalur
1
54
Mýrar
Knarrarnes
Hundastapi
Fagra-
skógar-
fjall Aurskriða
frá 2018
+ +