Fiskifréttir - 30.05.1997, Blaðsíða 25

FISKIFRÉTTIR föstudagur 30. maí 1997
25
Texti: ESE
/
ESE og Heiðar Marteinsson
íslendingar hefðu aldrei getað
mannað skipin án okkar hjálpar
— segir Karton Joensen sem lauk sjómennskuferlinum á íslandi fyrír tveimur árum
fyrir borð í Færeyjum fyrir þessa
fjármuni. Margir Færeyingar
byggðu sér hús og keyptu trillur
fyrir mun lægri árstekjur en ég
hafði árið 1955 en mér hélst illa á fé
og hagaði mér að mörgu leyti eins
og dæmigerður Islendingur á þess-
um árum. Ég var gefinn fyrir
skemmtanir og var ósínkur á fé
þegar ég var í landi. Því fór sem
fór, segir Karton og glottir dauf-
lega en hann segir það hreint ótrú-
legt hve miklir peningar voru í um-
ferð á Islandi á árunum 1954 og
1955. Islendingum þóttu launin
ekkert of há en Færeyingar töldu
sig hafa himinn höndum tekið ef
þeir komust í vellaunuð skipspláss
á Islandi. — í raun var ekki svo
mikill munur á kauptryggingu sjó-
manna á íslandi og í Færeyjum.
Aflabrögðin voru hins vegar mun
betri á Islandsmiðum en við Fær-
eyjar og það skýrir tekjumuninn að
hluta. A það ber þó einnig að líta
að það voru mjög erfiðir tímar í
Færeyjum. Það voru hreinlega
ekki til peningar til þess að greiða
fyrir aflann. Sem betur fer var mik-
il uppsveifla í íslensku efnahagslífi
og fyrir vikið fengu allir Færeying-
ar, sem vildu, vinnu á íslandi.
Uppsveiflan var slfk að Islendingar
hefðu aldrei getað mannað skipin
ef Færeyinga hefði ekki notið við.
Pannig var þetta beggja hagur.
Lúxusfæði um borð í
togurunum
I máli Kartons kemur fram að
það hafi verið gífurleg viðbrigði
fyrir marga Færeyinga að koma til
íslands.
— Menn gátu hreinlega orðið
ruglaðir á öllum þessum peningum
og margir Færeyingar urðu það.
Mér þótti það ótrúlegt þá og ekki
síður nú hvernig íslenskum stjórn-
völdum tókst að útvega allan
þennan gjaldeyri sem streymdi frá
íslandi til Færeyja, segir Karton en
í máli hans kemur fram að velmeg-
unin á Islandi á þessum árum hafi
endurspeglast á margvíslegan hátt.
— Allur aðbúnaður og viðgjörn-
ingur um borð í íslensku skipunum
var mun betri en menn áttu að
venjast. Það var kjöt í matinn
hvern einasta dag um borð í ís-
lensku togurunum og þetta var
sannkallað lúxusfæði. Færeysku
togararnir voru oft þrjá til sex
mánuði í hverri veiðiferð og það
eina sem hægt var að geyma allan
þennan tíma var saltað kjöt. Það
þarf ekki að taka það fram að
menn voru orðnir hundleiðir á
saltkjötinu þegar leið á veiðiferð-
irnar.
Karton var á Gylfa í 17 mánuði
en þá fór hann heim til Færeyja í
stutt frí. Á árinu 1957 var hann
ráðinn á togarann Þorstein Ing-
ólfsson sem Bæjarútgerð Reykja-
víkur gerði út.
— Þegar ég kom til Reykjavíkur
þá kom í ljós að ég fengi ekki pláss-
ið. Það var íslendingur ráðinn í
staðinn fyrir mig og í staðinn fyrir
að fara á togara þá fékk ég pláss á
vertíðarbátnum Sjöfn sem gerð var
út frá Eyrarbakka. Mig minnir að
útgerðarmaðurinn hafi heitið
Guðmundur Kolka. Hann var
lega vetrarvertíð Karton Joensen á
Islandsmiðum. Hann fór heim til
Færeyja sumarið 1957 og réði sig
þá á færeyska skútu sem var á veið-
um við Grænland. Á skútunni var
hann fram til ársins 1962 en þá
sneri hann aftur til íslands en að
þessu sinni til togveiða.
— Ég fór til Vestmannaeyja en
þar bjó ég á árunum 1962 til 1968.
Ég var fyrst háseti á vélbátnum
Atla sem var um 60 tonn að stærð.
Við vorum á trolli og aflanum var
landað til vinnslu hjá Fiskiðjunni í
Vestmannaeyjum. Seinna fór ég
yfir á Sæborgu sem Sveinn Valdi-
marsson átti en hjá honum var ég í
ein þrjú til fjögur ár, segir Karton
en sem fyrr segir þá lauk hann sjó-
mennskuferlinum sem kokkur á
Hólmaborginni frá Eskifirði. Það
pláss fékk hann árið 1992 en áður
hafði hann unnið við sjómennsku í
Færeyjum.
— Það var fínt að vinna hjá Alla
ríka og það var mjög gott að vera á
Hólmaborginni. Ég var með góðar
tekjur en því miður þá bilaði heils-
an og ég varð að hætta til sjós árið
1995 eftir 45 ára sjómennskuferil,
segir Karton en hann segir lífsins
ómögulegt að bera fyrstu árin á
Islandsmiðum saman við árin á
Hólmaborginni.
— Þetta er eins og svart og hvítt.
Það er sama hvort það er fæðið eða
aðbúnaðurinn. Á skipunum í
gamla daga var eitt útvarpstæki í
borðsalnum en núna eru alls konar
tæki út um allt skip og útvarp og
sjónvarp í hverjum klefa. Vinnan
var miklu erfiðari hér áður fyrr.
Menn urðu að vinna úti á dekki í
alls kyns veðrum en núna er allt
orðið yfirbyggt. Sjómennskan nú
er að verða eins og verksmiðju-
vinna hvað aðbúnaðinn varðar,
segir Karton Joensen en hann bað
að lokum fyrir bestu kveðjur heim
til Islands. Þar á hann fjögur upp-
komin börn og hann segist gjarnan
hafa viljað eyða ævikvöldinu á ís-
landi. Hann eigi hins vegar mun
meiri lífeyrisréttindi í Færeyjum en
á Islandi og ekki sé hægt að flytja
færeysku réttindin til Islands.
Vestmannaeyjar árið 1962 en það ár fluttist Karton Joensen til Eyja.
töluverður athafnamaður og
skömmu eftir að ég réði mig á
Sjöfn þá dó hann í bílslysi í Skot-
landi. Þar hafði hann verið að selja
brotajárn. Einar ríki í Vestmanna-
eyjum yfirtók bátinn við fráfall
Guðmundar en það varð lítið úr
útgerðinni. Vél bátsins eyðilagðist
á meðan við vorum enn í höfn í
Reykjavík og þar lágum við næstu
þrjá mánuðina. Við Færeyingarn-
ir, sem höfðum verið ráðnir á
Sjöfn, rerum því á vertíðinni sem
afleysingamenn á hinum og þess-
um bátum og þegar upp var staðið
þá höfðum við þokkalegustu laun.
Þetta þótti mjög góð vertíð og þeir
sem voru á aflahæstu bátunum
höfðu mjög góðar tekjur, segir
Karton.
Gott að vinna hjá
Alla ríka
Vertíðin 1957 var síðasta eigin-
Óskum eigendum og áhöfn til hamingju
með skipið. Þökkum góða viðkynningu.
VIGDIS HELGA VE 700
:
—r ^