Heilsuvernd - 01.12.1993, Blaðsíða 34

TEXTI: ELISABET ÞORGEIRSDOTTIR
Ævaforn lækn
Hvað er ginseng og hvernig virkar það?
x
Kofean Russian Wild Ginseng
Red Ginseng Wiid Gmseng
Chmese Kirin w
Red Gmseng Chinese
, Shihchu Japanese
Red Ginseng Red Ginseng
Korean Straight -
White Gmseng
Canadian
Cultivated
Ginseng

japanese Japanese
White j0y0 G,nseng
Gmseng
Ginseng er flokkað í þrjá aðalflokka: Austur-Asíu ginseng, rússneskt (Síb-
eríu) ginseng og amerískt ginseng en afbrigðin er fjölmörg eins og sést á
þessari mynd.
Skyldi vera nóg að borða
hollan og góðan mat og
stunda hæfilega líkamsrækt
til þess að tryggja vellíðan og
góða heilsu? Alag og streita
eru mismikil hjá fólki og
margt getur haft áhrif á lík-
ams- og sálarástand mann-
eskjunnar. Flestir eru þó
sammála um að neysla víta-
mína og fæðubótaefna hafi
bætandi áhrif á líkamann.
Ginseng er oft nefnt drottn-
ing lækningajurtanna og það
hefur einnig verið nefnt lífs-
elexír. Frá ómunatíð hefur
ginseng verið notað til lækn-
inga og sem hressingarefni.
En hvað er ginseng og
hvernig vikrar það?
Ginsengjurtin er upprunnin í Kóreu
og er fjölær sveipjurt af bergfléttu-
ætt. Jurtin er fjarskyldur ættingi ís-
lensku hvannarinnar sem var þekkt
lækningajurt fyrrum og ein helsta út-
flutningsvara íslendinga í heiðni og
fram yfir siðaskipti. Helstu ræktunar-
svæði ginsengs eru í Kóreu, Kína,
Japan, Rússlandi, Norður-Ameríku
og Kanada. Uppruni orðsins ginseng
er óþekktur en 1833 gaf þýskur
grasafræðingur, Nees van Esen-
beck, ginsengi frá Kóreu nafnið Pan-
ax schinseng. Orðið panax er úr
grísku og er samsett úr orðunum
pana, sem þýðir allt, og axos sem
þýðir lækning. Orðið panax þýðir þá
„það sem læknar allt“.
Austur-Asíubúar neyta ginsengs í
miklum mæli. Þeir nota heilar rætur í
lækningaskyni og taka það inn sem
duft í teskeið. Vesturlandabúar neyta
ginsengs aðallega í hylkjum til heilsu-
34
bótar en í Asíu er ginseng einnig not-
að í te, svaladrykki og líkjöra, svo og
til matargerðar og sem krydd. Það er
einnig sett í sápur, sjampó og andlits-
eða líkamssmyrsl.
Ginseng er mikilvæg útflutnings-
vara í Suður-Kóreu og er samofið
sögu landsins og menningu. Um 34%
af heildarframleiðslu landsins á gins-
engi er hvítt og 66% rautt. 60 stórir
framleiðendur vinna hvíta ginsengið
en ríkið hefur einkaleyfi á framleiðslu
á því rauða. Hvíta Kóreuginsengið er
einkum unnið úr rótum sem eru 1 til 4
ára. Eftir því sem rótin vex lengur
nær hún að vinna fleiri virk efni úr
jarðveginum og verður þar af leiðandi
betri. Við framleiðslu á rauðu gin-
sengi má ekki nota yngri rætur en 6
ára. Rætur þess eru ekki afhýddar,
eins og rætur hvíta ginsengsins, og
þær eru gufuhitaðar til að tryggja
lengri endingu virkefnanna. Sú með-
ferð framkallar rauða litinn sem nafnið
er dregið af.
Rautt Kóreuginseng er ræktað á
miðhálendi Kóreu, í 800 til 1000 m
hæð yfir sjávarmáli, rétt sunnan við
landamæri Norður- og Suður-Kóreu.
Ræktun þess og vinnsla fer fram und-
ir eftirliti ríkisstjómar Suður-Kóreu
sem setur viðurkenndan gæðastimpil
á framleiðsluvöruna. 98% af útflutn-
ingi rauðs ginsengs frá Kóreu fer til
annarra Asíulanda, eins og Hong
Kong, Kína, Japan og Taiwan, og
kemur því ekki mikið til Vesturlanda.
Fyrir 1000 árum var ginsengi lfkt
við gull og var villtu ginsengi nánast
útrýmt. Keisarinn í Kína sló eign sinni
á allt ginseng í Kóreu og bannaði
verslun með það að viðlagðri dauða-
refsingu. Hann notaði einungis rauða
ginsengið af miðhálendinu þar sem
aðal ræktunarsvæðin em enn í dag.
Dýr og eftirsótt efni hafa þannig