Heilsuvernd - 01.03.1994, Page 28

FISKNEYSLA
Nevtift minni
— veljið rétta fitu
Á Vesturlöndum er um
40% af hitaeininganeyslunni
í formi fitu. Samsvarandi tala
fyrir þróunarlöndin er 12%.
Tíðni hjarta- og æðasjúk-
dóma og krabbameins í þró-
unarlöndunum er hlutfalls-
lega lægri en á Vesturlönd-
um. Ekki er hér verið að
halda því fram að Vestur-
landabúar ættu að temja sér
matarvenjur þróunarland-
anna vegna þess að þar er
vannæring því miður mjög al-
geng. Vitanlega geta ýmsir
aðrir þættir líka leikið þarna
stórt hlutverk, svo sem um-
hverfi, erfðir og loftslag en
samhengið á milli minni fitu-
neyslu og tíðni sjúkdóma
hlýtur hins vegar að vekja
menn til umhugsunar.
í ljós hefur komið að það dró úr
tíðni hjarta- og æðasjúkdóma í Noregi
og í Danmörku á meðan á þýska her-
náminu stóð. Sama þróun átti sér stað
Fjöldi algengra
sjúkdóma, eins og
hjarta- og
æðasjúkdóma, og
krabbamein geta verið í
miklum mæli afleiðing
rangra matarvenja. Ekki
er vafi á því að mörgum
liði betur ef þeir
hugsuðu aðeins meira
um matarvenjur sínar.
í Englandi á stríðsárunum. Skýringar-
innar er helst að leita í þeirri stað-
reynd að á þessum tímum var fæðu-
val minna og fólk neytti magurra
fæðutegunda í auknum mæli. Eftir að
stríðinu lauk jókst velmegun á ný og
einnig tíðni hjarta- og æðasjúkdóma.
Jafnframt hefur komið í ljós að
heildarmyndin hefur breyst í takt við
vaxandi velmegun þannig að tíðni
hjartasjúkdóma og krabbameinstil-
fella eykst eftir því sem velmegun
eykst og matarvenjur breytast. Ein af
ástæðum þess getur verið sú að við
neytum of mikillar fitu. Auðvitað eru
reykingar, hreyfingarleysi og erfða-
eiginleikar einnig afgerandi þættir
hér.
Á sama tíma og við kaupum sífellt
minna brauðmeti eykst salan á ýms-
um tegundum áleggs. Kartöfluneysla
er nú helmingi minni en hún var fyrir
fimmtíu árum, þ.e.a.s. ef frá er skilin
neysla á kartöfluflögum. í þeirri teg-
und kartöfluflagna, sem nú eru fram-
leiddar, þ.e. mjög þunnar flögur, eru
helmingi fleiri hitaeiningar en í gömlu,
þykku tegundinni!
Erlendar
matreiðsluvenjur
Með auknum ferðum almennings
til útlanda hefur áhugi á erlendri mat-
argerðarlist aukist. Ýmsar nýjar mat-
artegundir er nú að finna sem viðbót
við hefðbundinn mat okkar, t.d.
pizzur, hamborgara, kebab og kín-
verskan mat. Erlendi maturinn er ef-
28