Strandapósturinn - 01.06.1983, Blaðsíða 87

skarpar skorin í landslagið með lága brúnarkletta hér og hvar, þá
má heita að hlíðin neðan Staðar sé eitt samfellt graslendi allt til
sjávar og kallast einu nafni Staðarhlíð, víðfrægt og rómað
slægnaland fyrr á tíð.
Staður er einn af landmestu jörðum sinnar sveitar, með víð-
áttumiklum fjallslækjum og stóru túni, enda höfðu margir hinna
fyrri Staðarpresta stórbú á mælikvarða þeirra tíma, fleiri tugi ef
ekki hundrað ásauðar auk nautpenings og hrossa. Staðartún er
hólótt og mishæðótt hið efra, en að verulegu leyti sléttlent frá
náttúrunnar hendi neðan til. Á lágum bæjarhóli efst á sléttlendi
túnsins stendur nú reisulegt steinsteypt íbúðarhús frá árinu
1925, en kirkjugarðurinn og kirkjan um miðbik hans eins og
siður var fyrrum, er örskammt vestan við íbúðarhúsið. Vatnslítið
gil í djúpum farvegi rennur af fjalli ofan gegnum vesturjaðar
túnsins og síðan í Staðará, sem þá er orðin vatnsmikil vegna
þveráa, lækja og gilja er í hana falla innar í dalnum, og einnig
talsvert straumþung sakir nokkurs halla í landslaginu. Þegar
ánni var gefið nafn í öndverðu hafa líklega verið vatnavextir,
hún þótt ill yfirferðar og úfin á svip og kölluð Ljótá, en dalurinn
Ljótárdalur. Það heiti á Staðardal kemur fyrir í Brennu-Njáls-
sögu og ennfremur í fornum máldögum Staðarkirkju. Fyrir hálfri
öld eða vel það, þegar áin var í miklum ham og ísabrotum vegna
vetrarhláku kvað hagorður piltur þar í dalnum:
„Ljótá brýtur ísinn óð,
engum hlítir vökum.
Fram af vítis megnum móð
mörgum spýtir jökum. “
Samkvæmt fornum máldögum frá 13., 14. og 15. öld var
Staðarprestakall í Steingrímsfirði tvær kirkjusóknir, það er
Staðarsókn (Staðarsveit) frá Selá í Selárdal út til Hrófár og
landamerkja við næstu sveit. Með öðrum orðum Hrófbergs-
hreppur allur hinn forni. Hin sóknin var Nessókn (Nessveit) frá
Selá um Selströnd, Bjarnarfjörð og Bala norður til Saurár í
Kaldbaksvík, það er Kaldrananeshreppur, almennt kallaður
85