Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1942, Page 208
206
BERGR0RSHV0LL(?) — TRYLLEPIND. (Fig. 100—103).
bjoøminjasafn nr. 9276.
Længde 16,9 cm, bredde (over s i sat or) 2,5 cm, tykkelse
(sammested) 0,7 cm. a i ar ep o 0,7 cm.
Denne lille træpind er vistnok fundet ved en udgravning paa
Bergjmrshvoll i et temmelig ungt lag (17.—18. aarh.?). Nogen
nøjere bestemmelse af dens oprindelige anvendelse er ikke mulig.
Et par smaa huller ved indskriftens begyndelse viser, at den,
enten før eller efter anbringelsen af indskriften, har været fast-
gjort et eller andet sted ved et slags stifter eller søm. Begge
bredsider bærer runeskrift:
a. abcd1efghiklmnopqrstu2
b. sator ! arepo j tenet! opera j rotas
Side b indeholder den velkendte palindrom, der, ofte op-
trædende i formen:
sator
arepo
tenet
opera
rotas,
indgaar i mangfoldige trylleformularer fra baade ældre og nyere
tid3.
Forekomsten af sator-arepo-formlen viser med sikkerhed, at
indskriften paa side a er at opfatte som alfabetmagi; hele pinden
er en amulet til afværgelse af et eller andet bestemt, men nu
ukendt onde: ildebrand, sygdom el. 1. Stykket er maaske temme-
lig ungt, men formlerne viser i hvert fald tilbage mod afgjort
middelalderlige forbilleder.
Undersøgt i august 1939.
Anm. 1. Formen er 1, der ellers fra islandsk omraade kun findes
paa Hvalsnes 2.
Anm. 2. Indskriften paa side a slutter med u og har ikke været
længere.
Anm. 3. Om forekomst paa Island se (5lafur Daviøsson i Zeitschr.
d. Vereins f. Volkskunde XIII, 1903 p. 161; Jon Årnason, fsl. f>jo9-