Bændablaðið - 27.01.2022, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 27. janúar 20224
FRÉTTIR
Gimsteinn frá Þernunesi ber
svo sannarlega nafn með rentu.
Ekki aðeins vegna þess að hann
er fyrsti hrútur Íslands með
hina viðurkenndu verndandi arf­
gerð ARR gegn riðu, heldur líka
vegna þess að hann finnst innan
um „hörkufé á góðu kynbótabúi“,
eins og Eyþór Einarsson, sauð fjár­
ræktarráðunautur hjá Ráð gjafar­
miðstöð landbúnaðarins, kallar
Þernunes.
Eyþór segir Gimstein 21-001
sterkættaðan hrút með góða kyn-
bótaspá; gerð: 116, fita: 98, frjósemi:
102 og mjólkurlagni: 105.
„Faðir hans er kaupahrútur frá
hinu landsþekkta kynbótabúi Melum
í Árneshreppi. Sá hrútur heitir
Kubbur 20-004 og er vel gerður
einstaklingur en hann var stigað-
ur upp á 87 stig. Kubbur var með
mjög góða útkomu í Þernunesi eftir
haustið en hann átti 63 afkvæmi með
sláturupplýsingar og stendur þar
efstur hrúta fyrir gerð. Meðalþungi
afkvæmanna var 18,7 kg, gerðin
11,3 og fitan 7,6,“ segir Eyþór.
Kynbótamat Kubbs er að sögn
Eyþórs eftirfarandi; gerð: 120, fita:
95, frjósemi: 99 og mjólk: 105.
Móðirin mikil efniskind
Móðir Gimsteins, Katrín 20-071,
er að sögn Eyþórs ung að árum en
um mikla efniskind sé að ræða sem
einnig sé með gott kynbótamat;
gerð: 111, fita: 101, frjósemi: 105
og mjólkurlagni: 105.
„Gimsteinn fær ARR arfgerðina
frá henni og hún hefur fengið hana
frá Hallgerði 17-753, móður sinni.
Síðan er hugsanlegt að Hallgerður fái
arfgerðina frá Skarphéðni 16-013,
föður sínum, en hann er sonur Njálu
13-301 og er sú kind jafnframt
móðir alsystranna Njálu-Brennu
17-717 og Njálu-Sögu 17-718 sem
báðar hafa ARR. Ef Njála gefur
ARR, þá er þetta komið frá Kambi
í Reykhólasveit – en þaðan var Njála
fengin í Þernunes. Út frá Njálu er
sterkur ættbogi í Þernunesi sem
virðist hafa reynst feikivel.
Ekki er þó hægt að útiloka
að ARR arfgerðin liggi í göml-
um heimaættum í Þernunesi,“
segir Eyþór.
Alla staði álitlegur gripur
„Gimsteinn 21-001 er í alla staði
hinn álitlegasti gripur þótt hann
sé enn óreyndur sökum ungs
aldurs. Þótt hann bæri ekki ARR
arfgerðina væri hann áhugaverður
kandídat fyrir sæðingastöðvarnar
út frá ætterni og kynbótamati. Þó
ekki sé ljóst enn hvort gripurinn
fáist inn á sæðingastöð – og til þess
fáist tilskilin leyfi – þá er alveg
ljóst að næstu skref felast í því að
skoða það og eins að horfa til sona
hans sem væntanlega fæðast næsta
vor,“ bætir Eyþór við.
Sjá nánar á bls. 18 um fundinn
á ARR-arfgerðinni í sex einstak-
lingum í Þernunesi. /smh
Þernunes í Reyðarfirði. Mynd / Valdís Hermannsdóttir
Fyrsti hrútur Íslands með hina viðurkenndu verndandi arfgerð ARR gegn riðu:
Gimsteinn frá Þernunesi
ber nafn með rentu
Fyrir Alþingi liggur nú tillaga til
þingsályktunar um breytta skipan
ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands.
Meðal breytinga sem þar er kveðið
á um er að heiti sjávarútvegs­ og
landbúnaðarráðuneytisins verði
breytt í matvælaráðuneyti. Gert er
ráð fyrir að breytingarnar taki gildi
1. febrúar.
Með þeirri breytingu færast
málaflokkar sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra, í atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytinu, undir hið nýja
ráðuneyti auk málefna skóga, skóg-
ræktar og landgræðslu sem hafa verið
í umhverfis- og auðlindaráðuneytinu.
Í þingsályktunartillögunni segir að
með því að stofna matvælaráðuneyti
sé stuðlað að farsælli innleiðingu mat-
vælastefnunnar, sem var samþykkt á
Alþingi í desember 2020, og stjórn-
kerfið gert hæfara til að ná þeim mark-
miðum sem hún setur fram.
Vottaðar kolefniseiningar
Í tillögunni er gerð grein fyrir stöðu
skógræktar og landgræðslunnar innan
matvælaráðuneytisins. „Skógræktin
veitir framlög til skógræktar á lög-
býlum og nauðsynlega þjónustu
tengda þeim, rekur þjóðskógana sem
eru vettvangur fjölþættra skógarnytja
og skipuleggur skógrækt á landsvísu í
samráði við sveitarfélög og aðra hag-
aðila í formi landsáætlunar og lands-
hlutaáætlana í skógrækt. Skógræktin
stundar einnig rannsóknir í þágu
skógræktar, veitir ráðgjöf og fræðslu.
Landgræðslan vinnur að stöðvun
jarðvegs- og gróðureyðingar, gróð-
ureftirliti og gróðurvernd. Hún veitir
fræðslu og annast rannsóknir og þró-
unarstarf, tengt sjálfbærri landnýtingu.
Meðal helstu verkefna í skóg-
rækt og landgræðslu er að huga að
því hvernig stuðlað verði að aukinni
bindingu kolefnis í gróðri og jarðvegi
og komið í veg fyrir losun í samræmi
við alþjóðlegar skuldbindingar Íslands.
Horft er til þess að forsendur geti verið
til framleiðslu vottaðra kolefnisein-
inga í landnotkun. Aðkoma stofnana
ríkisins hefur einkum falist í að þróa
vottunarkerfi fyrir skógrækt en einnig
er til skoðunar að slíkt fyrirkomulag
nái til annarra flokka landnýtingar.“
Tengdir málaflokkar
Í þingsályktunartillögunni kemur
fram að verkefni skógræktar og land-
græðslu tengist landbúnaði og land-
nýtingu verulega sem og loftslagsver-
kefnum í landbúnaði. Að með til-
færslu skógræktar og landgræðslu til
ráðuneytis landbúnaðar séu skapaðar
forsendur til að auka umfang og bæta
árangur loftslagsverkefna í landbúnaði
og landnýtingu. Verkefnaflutningurinn
mun þannig styðja við stór markmið
ríkisstjórnarinnar. /smh
Niðurstöður skýrsluhaldsársins 2021 hjá Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins:
Þörf á verulegu átaki ef framleiðsla nautakjöts
með holdakúm á að verða arðbær hérlendis
„Ef framleiðsla nautakjöts með
holdakúm á að verða arðbær
hérlendis verður að gera verulegt
átak varðandi frjósemi og notkun
sæðinga. Bil milli burða er alltof
langt en grundvallarforsenda
þess að þessi grein geti náð meiri
arðsemi hlýtur að vera sú að hver
kýr skili sem næst einum lifandi
kálfi á hverju ári.” Þetta segja
ráðunautar Ráðgjafarmiðstöðvar
landbúnaðarins m.a. í niðurstöðum
skýrsluhaldsársins 2021.
Þá kemur einnig fram að ónýttir
séu möguleikar til þess að auka
vaxtarhraða og kjötgæði með meiri
og markvissari notkun sæðinga.
Alls voru 3.161 kýr
á 122 búum á síðasta ári
Skýrsluhald nautakjötsframleiðsl-
unnar árið 2021 nær til 122 búa,
en þeim hefur fjölgað um tíu milli
ára. Kýr á þessum búum voru við
uppgjör ársins 3.161 talsins, sem
er fjölgun um 310 frá árinu áður.
Holdakýr af erlendu kyni eru á 91
búi af þessum 122 og fjölgaði búum
sem voru með holdakýr af erlendu
kyni um tólf á milli ára.
Meðalkúafjöldi á búi var 25,9
samanborið við 25,5 árið áður og
reiknast þessar kýr yfir í 23,7 árskýr
á bú en voru 21,7 árið 2020.
Samdráttur í burði á milli ára
Alls hafa verið skráðir 2.569 burðir
á þessum búum á árinu 2021, sem
jafngildir 0,81 burði á kú. Þetta er
fjölgun um 189 burði og samdráttur
um 0,02 burði á kú milli ára.
Kjötframleiðsla jókst
um 76 tonn á milli ára
Heildarframleiðsla ársins á þessum
122 búum nam um 684 tonnum, sem
er aukning um 76 tonn milli ára.
Þetta þýðir að þau framleiða nálægt
14% alls nautgripakjöts í landinu.
Meðalkjötframleiðsla á bú
var um 5,6 tonn
Meðalframleiðsla á bú var 5.607 kg
en heildarfjöldi slátraðra gripa var
2.639. Sambærilegar tölur frá fyrra
ári eru 5.432 kg og 2.395 gripir.
Meðalfallþungi kúa frá þessum
búum var 216,5 kg, en hann
reyndist 211,5 kg árið áður og
meðalþungi ungneyta var 267,6
kg en þau vógu til jafnaðar 262,0
kg 2020.
Til jafnaðar var þeim fargað
739,1 dags gömlum, eða 4,3
dögum eldri að meðaltali en á árinu
2020. Það jafngildir vexti upp á
347,6 g/dag, þegar reiknað er út
frá fallþunga, en sambærileg tala
frá fyrra ári var 340,1 g/dag. Til
samanburðar var slátrað á árinu
2021 samtals 9.556 ungneytum á
landinu öllu en þau voru 9.051 á
árinu 2020. Ungneytin vógu 255,6
kg að meðaltali á síðasta ári á móti
250,3 kg árið áður. Þá var þeim
slátrað að meðaltali við 750,6 daga
aldur en 745,3 daga aldur árið áður.
Þyngsta ungneytið vó 537,4 kg
Þyngsta ungneytið sem slátrað var á
árinu var naut nr. 1281 á Breiðabóli
á Svalbarðsströnd. Þessi gripur var
holdablendingur, 50% Angus og
50% íslenskur, undan Arði 95402
og vó 537,4 kg er honum var slátrað
við 29,1 mánaðar aldur.
Á þessum sérhæfðu búum sem
yfirlitið nær til nást því gripirnir
heldur þyngri við lægri aldur að
jafnaði. Heilt yfir eru ungneyti
þyngri en árið áður enda alin heldur
lengur, að því er fram kemur í
skýrslum RML. /HKr.
– Sjá nánar á bls. 54 og 55
Gimsteinn frá Þernunesi.
Íslenskar holdakýr af erlendum stofni í haga. Mynd / HKr.
Nýtt matvælaráðuneyti