Bændablaðið - 07.04.2022, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. apríl 20228
FRÉTTIR
Hrossabændur, sem halda blóðmerar, þurfa eins og aðrir að bregðast við áburðarverðshækkunum og hafa
margir þeirra þegar gert ráð fyrir að heyja minna vegna þessa og grisja úr stóðum. Ef ákveðið verður að banna
blóðmerarbúskap, eða ef samningar nást ekki við Ísteka, standi hins vegar margir bændur með tvær hendur tómar.
Óvissa um áframhald blóðmerabúskapar:
Frost í samningaviðræðum
– Hagsmunafélag hrossabænda sem halda blóðmerar í mótun
Samningar milli blóðbænda og
líftæknifyrirtækisins Ísteka ehf.
eru enn lausir og viðræður þeirra
á milli engar.
Fundur var haldinn í byrjun árs
en síðan bændur sögðu samningum
lausum í lok janúar hefur aðeins einn
fundur verið haldinn og annar ekki
boðaður. Þungt er í bændum yfir
stöðunni enda uggandi um rekstur
sinn og afkomu.
Hagsmunafélag hrossabænda,
sem halda blóðmerar, er í mótun. Sex
hrossabændur, þrír af Norðurlandi
og þrír af Suðurlandi, hafa á
undanförnum vikum unnið saman,
m.a. verið talsmenn hrossabænda
á fundi Ísteka og í samtali við
starfshóp matvælaráðherra, sem
fjallar um blóðtöku úr fylfullum
hryssum.
„Það er lítið að frétta og klukkan
tifar. Við höfum sent ítrekunarpóst
til að fá fleiri fundi með það
fyrir augum að landa samningi,
en án svara,“ segir Magnús
Magnússon, bóndi á Staðarbakka
í Vestur-Húnavatnssýslu, en hann
er meðal þeirra sem fara fyrir
hagsmunagæslunni. Staðan sé snúin,
því bændur viti ekki hvort forsenda
sé fyrir því að fóðra skepnur
næsta vetur.
„Skilyrði Ísteka voru þau að
segja þyrfti upp samningum fyrir
1. febrúar því þeir vilja vita hvar
þeir standa á þeim tímapunkti. Í
dag er staðan sú að bændur þurfa
nauðsynlega að fá svör um hvort
gengið verði til samninga því þeir
þurfa að ráða við sig hvort rétt sé að
panta áburð og hleypa til hryssanna
hjá sér í vor eða panta sláturhúsbíl
í haust,“ segir Sigríður Jónsdóttir,
bóndi í Arnarholti, sem einnig er í
samstarfshópnum.
Lífsviðurværi fólks undir
Hrossabændur, sem halda blóðmerar,
þurfa eins og aðrir að bregðast við
áburðarverðshækkunum og hafa
margir þeirra þegar gert ráð fyrir að
heyja minna vegna þessa og grisja úr
stóðum. Ef ákveðið verður að banna
blóðmerarbúskap, eða ef samningar
nást ekki við Ísteka, standi hins
vegar margir bændur eftir með tvær
hendur tómar.
„Við höfum enga möguleika á að
bjarga okkur úr þessari klemmu án
svara. Það þarf að bjóða okkur það
verð sem við þurfum til að standa í
rekstrinum. Lífsviðurværi fólks liggur
undir,“ segir Sigríður.
Undir það tekur Magnús: „Flestir
bændur hafi pantað áburð eins og
fyrrum þótt sumir hafi pantað minna
en áður út af hækkuðu verði. En þá
er spurning hvort við eigum að setja
stóðhesta í hryssuhópana í vor? Ætla
menn að halda hrossastóð eða fara í
niðurskurð?“
Einnig sé beðið eftir niðurstöðum
starfshóps matvælaráðherra eða
uppfærðum starfs- og eftirlitsreglum
frá Matvælastofnun. Brýnt sé að vita
sem fyrst hvort starfsemin verði leyfð
og þá með hvaða hætti.
200 milljón króna velta á
Norðurlandi vestra
Blóðtaka á fylfullum merum var
stunduð á 119 bæjum í fyrra. Ekki
er vitað hve hátt hlutfall þeirra bæja
grundvallar sinn búskap á framleiðslu
blóðs. Framan af var slík starfsemi
að mestum hluta hliðarbúgrein þeirra
sem áttu stórar jarðir, enda krefst
búgreinin jarðgæða og landsvæðis
fyrir stóð. Á síðastliðnum fimm
árum hefur starfsemin hins vegar
aukist til muna og vitað er að fleiri
hafa sett blóðframleiðslu í forgrunn
rekstrar síns.
„Hrossabændur, sem halda
blóðmerar, skiptast í þrjá flokka.
Það eru þeir sem hafa þennan
búskap að aðalatvinnu. Þeir sem hafa
blóðmerahald sem hliðarbúgrein með
öðrum hefðbundnum búrekstri. Svo
eru þeir sem vinna í þéttbýli en búa
á jörðum og vilja nýta þær, breyta
grasi í gjaldeyri. Það er bæði gott fyrir
þjóðarbúið og sveitarfélög, því það
skapar meiri veltu inn í samfélagið.
Það munar um hverja milljón
inn í tiltölulega lítið hagkerfi,“ segir
Magnús og bendir á að velta vegna
blóðbúskapar í fyrra hafi verið
um 200 milljónir króna á Norður-
landi vestra. / ghp
Magnús Magnússon, bóndi á Staðarbakka í Vestur-Húnavatnssýslu.
Sigríður Jónsdóttir, bóndi í Arnarholti.
Samkeppniseftirlitið athugar
nú grundvöll fyrir formlegri
rannsókn á stöðu og háttsemi
líftæknifyrirtækisins Ísteka
gagnvart bændum og hvort hún
samræmist samkeppnislögum.
Það er gert með hliðsjón af
fyrri ábendingum og opinberri
umfjöllun á fyrirtækinu.
„Forathugun er í gangi og í
framhaldi metið hvort tilefni sé til að
hefja formlega rannsókn. Það er verið
að afla gagna og sjónarmiða og verið
að vinna úr þeim. Ekki er hægt að
segja til um það á þessu stigi hvenær
málinu lýkur,“ segir í upplýsingum
frá Samkeppniseftirlitinu.
Áður hefur komið fram að Ísteka
sé að öllum líkindum lóðrétt samþætt
og í markaðsráðandi stöðu. Ísteka
kaupir blóð af bændum en á um leið
merar sem það nýtir í blóðtöku. Það
er einnig eina fyrirtækið á landinu
sem framleiðir vöru úr merarblóði.
Markaðsráðandi staða er þegar
fyrirtæki hefur þann efnahagslega
styrkleika að geta hindrað virka
samkeppni á markaði og það getur að
verulegu leyti starfað án þess að taka
tillit til keppinauta, viðskiptavina og
neytenda, að því er fram kemur í 4.
grein samkeppnislaga nr. 44 / 2005.
Misnotkun á markaðsráðandi
stöðu er bönnuð skv. lögunum en
hún getur meðal annars falist í
því að beint eða óbeint sé krafist
ósanngjarns kaup- eða söluverðs eða
aðrir ósanngjarnir viðskiptaskilmálar
settir. Hin lóðrétta samþætting getur
einnig falið í sér ríkar skyldur um að
raska ekki samkeppni þegar kemur
að kaupum á eigin framleiðslu
annars vegar og framleiðslu bænda
hins vegar. /ghp
Forathugun Samkeppniseftirlitsins:
Markaðsráðandi staða
Ísteka í skoðun
Smáframleiðendur matvæla
efna til matarmarkaðar í tilefni
uppskeruhátíðar Matsjárinnar,
sem haldin verður í dag á Hótel
Laugarbakka í Miðfirði.
Á markaðnum, sem verður í
Grettissal hótelsins, gefst gestum
tækifæri til að kynnast framleiðslu
matarfrumkvöðla af öllu landinu
auk þess sem bíll smáframleiðenda
á Norðurlandi vestra verður á
svæðinu.
Markþætt stuðningskerfi
fyrir smáframleiðendur
Matsjáin hófst 6. janúar síðast-
liðinn og er verkefni ætlað
smáframleiðendum matvæla sem
vilja efla leiðtogafærni sína, öðlast
aukna getu til að þróa vörur og
þjónustu og efla tengslanetið sitt í
greininni.
Markmiðið er að auka innsýn
þátttakenda í rekstri og innviða
fyrirtækis með það fyrir augum að
finna leiðir til að auka hagkvæmni
og fagmennsku og innleiða
samfélagsábyrgð í fyrirtækin.
Matsjáin er sambærileg Ratsjánni,
verkefni ferðaþjónustunnar. Að því
standa Samtök smáframleiðenda
matvæla og landshlutasamtök
sveitarfélaga um land allt og
verkefnastjórn er í höndum
RATA. Verkefnið er styrkt af
Matvælasjóði. /smh
Uppskeruhátíð Matsjárinnar:
Matarmarkaður í Miðfirði
Hagsmunafélagið Í-ess bændur
var stofnað árið 2004 í Austur-
Landeyjum af hrossabændum.
Félagssvæði þess er Rangár-
valla- og Árnessýsla. Markmið
félagsins er að hámarka
verðmæti afurða hryssa í blóð-
og kjötframleiðslu. Þetta félag
er enn starfandi og hefur reynst
afar mikilvægt. Nú er hins vegar
tímabært að sameina stóðbændur
af öllu landinu í eitt félag til
að standa vörð um hagsmuni
búgreinarinnar. Af því tilefni er
boðað til funda bæði sunnanlands
og norðan.
Fundur Í-ess bænda og annarra
stóðbænda, sem vilja tilheyra
suðurdeild Hagsmunafélags
stóðbænda, verður haldinn
í Gunnarshólma í Austur-
Landeyjum föstudagskvöldið 8.
apríl kl. 20.
Fundur stóðbænda, sem
vilja tilheyra norðurdeild
Hagsmunafélags stóðbænda,
verður auglýstur síðar.
Sá fundur verður haldinn
við fyrsta tækifæri, líklegast á
Blönduósi.
Einhverjum bændum mun
reynast ómögulegt að sækja
þessa fundi og æskilegast væri að
bjóða upp á fjarfundi fyrir þá sem
langt eiga að sækja. Því miður
verður ekki af því að þessu sinni
en í stað þess reynum við að ná
til sem allra flestra eftir öðrum
leiðum.
Við sem stöndum að þessum
fundum höfum sent stóðbændum
samþykktir félagsins og
fundarboð í tövupósti. Þeir
sem telja sig tilheyra þessum
hópi og hafa ekki fengið nein
slík boð, gerið svo vel að hafa
samband við Sigríði Jónsdóttur í
netfanginu gkot@mi.is eða síma
822-8421.
Fyrir hönd stjórnar Í-ess
bænda og starfshóps hrossabænda
á Norðurlandi,
Sigríður Jónsdóttir.
Boðað til fundar um
stofnun hagsmunafélags