Skessuhorn - 04.04.2022, Blaðsíða 23

MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 2022 23
Ársfundur Byggðastofnunar 2022
Verður haldinn fimmtudaginn 5. maí 2022 í félagsheimilinu Þinghamri í Varmalandi í
Borgarfirði. Þema fundarins verður „óstaðbundin störf“.

13:00 Setning fundarins
Magnús B. Jónsson stjórnarformaður Byggðastofnunar
13:05 Ávarp formanns stjórnar Byggðastofnunar
Magnús B. Jónsson stjórnarformaður Byggðastofnunar
13:15 Ávarp innviðaráðherra
Sigurður Ingi Jóhannsson innviðaráðherra
13:30 Ávarp forstjóra Byggðastofnunar
Arnar Már Elíasson settur forstjóri Byggðastofnunar
13:40 Hver er stefna hins opinbera varðandi óstaðbundin störf?
„Hvað getum við gert?“
Hólmfríður Sveinsdóttir, sérfræðingur í innviðaráðuneytinu og formaður stýrihóps
Stjórnarráðsins um byggðamál
14:05 Hvað segja fræðin um óstaðbundin störf?
„Byggðir og byltingar - staðir og störf “
Óli Halldórsson, framkvæmdastjóri Þekkingarnets Þingeyinga
„Eitt atvinnusvæði - kostir og gallar óstaðbundinna starfa“
Ellý Tómasdóttir, MS í mannauðsstjórnun frá HÍ
14:50 Hver er eftirspurnin eftir óstaðbundnum störfum?
„Mun fólk flytja störf?“
Þorkell Stefánsson, sérfræðingur á þróunarsviði Byggðastofnunar
15:15 Afhending Landstólpans
Fundarstjóri Helga Harðardóttir, sérfræðingur
á þróunarsviði Byggðastofnunar
Allir velkomnir
Dagskrá
Mynd: KÞH

Hann rifjar upp atvik þessu tengt:
„Bróður sonur Ástríðar föðurömmu
okkar hét Þorsteinn Jakobsson, oft
kallaður Steini Hreða. Hann þótti
sérvitur. Eitt sinn fór hann að gá
hvort hann væri nokkuð lofthrædd­
ur og fór fram á háan klett sem
slútti fram. Þar lét hann hálfan fót­
inn standa út af brúninni og horfði
niður. Einu sinni komu svo bræður
mínir Magnús og Kristleifur held­
ur hreyknir inn í bæ og sögðu: „Við
þorðum það líka!“ Seinna fór ég
með þeim þarna uppeftir. Þá klifr­
uðu þeir upp á drang, en ég var loft­
hræddur og lá á maganum. En þó
oft hafi verið erfitt að fylgja þeim
eftir var líka styrkur í þeim þegar á
þurfti að halda,“ segir hann.
Gestakomur
Blaðamaður spyr um húsaskipan í
bænum sem Þorsteinn man glöggt.
„Uppi í risi voru þrjú herbergi, þar
af eitt stórt þar sem allt vinnufólk­
ið svaf, karlar sem konur. Jakob var
reyndar í öðru herbergi. Við Krist­
leifur sváfum svo saman í rúmi í
herbergi pabba og Magnús í þriðja
rúminu. En á sumrin breyttist allt
vegna gestagangsins. Þá fluttum
við í svokallað innra búr inn af búr­
inu í kjallaranum. Þar sváfum við
feðgarnir nema Magnús. Í skúrnum
var svo herbergi sem Jakob hafði á
sumrin og þar var annað rúm sem
Magnús eða einn vinnumannanna
sváfu í.“
Ástríður og Jósep
„Ástríður Þorsteinsdóttir föður­
systir mín bjó á Signýjarstöðum í
Hálsasveit með Jósepi Elíesersyni
sem var ættaður úr Húnavatns­
sýslu. Jósep var allra manna uppá­
tækjasamastur, fluggreindur maður
sem var ekki nema 153 cm á hæð.
Hann fékk á unga aldri áhuga á
verslun, fór til Reykjavíkur og lærði
bókhald og bréfaskriftir. Það var
oft vitnað til þess þegar Jósep fór til
að læra „bókhald og bréfaskriftir,“
segir Þorsteinn og brosir. „Til baka
lá leið Jóseps yfir Víðidalstungu­
og Arnarvatnsheiði um Húsafell
þar sem hann sló sér niður í nokkra
mánuði. Hann fór svo með Ástríði
föðursystur mína með sér. Þau gift­
ust og fóru að búa í Lækjarkoti í
Húnavatnssýslu, koti í um 400 m
hæð yfir sjó. Þar var fyrir móðir
Jóseps og systir ásamt eiginmanni
og börnum og því allþröngt á þingi.
Ástríður og Jósep dvöldust þar í eitt
ár þar til þau fluttu að Hrísum í
Fitjárdal. Eftir þetta bættist lítil
stúlka í barnahópinn í Lækjarkoti
sem var skírð Jósefína Ástríður. Það
sýndi að þau höfðu komið þarna
eins og ljósgeisli í þetta fjallakot,“
heldur Þorsteinn áfram. „Það hef­
ur verið eftirsjá í þeim. Svo fluttu
þau í eitt kotið enn, fóru í hús­
mennsku að Bjarghúsum í Vestur­
hópi. Þá fréttist að Húsafelli að þau
byggju þar við lítil efni. Þorsteinn
afi minn átti þá Signýjarstaði í
Hálsasveit. Hann setti jörðina und­
ir þau og þau hófu þar búskap. Þau
eignuðust tvö börn, Ástríði og Þor­
stein, sem bæði urðu merkismann­
eskjur. Jósep og Ástríður gátu ekki
hugsað sér annað en að börnin yrðu
menntafólk svo þau tóku sér heim­
iliskennara.“
Þorsteinn nefnir nú til sögunn­
ar Freymóð Þorsteinsson, bróð­
urson Gunnu á Húsafelli. Þannig
hafði hagað til að Þorsteinn bróðir
hennar bjó með heilsulausri konu í
Suddu og átti þrjá drengi. Einn
þeirra var fatlaður og frænka hans á
Úlfsstöðum tók hann til sín. „Þor­
steinn á Úlfsstöðum sá kunni mað­
ur mundi eftir því þegar hann var
að annast þennan fatlaða dreng og
bera hann út í sólskinið ef veðrið
var gott. Hann var greindarpiltur
og er eignuð þessi vísa:
Afrekað ég engu fæ,
auðnu og gleðisnauður
iðjulaus á rúmi ræ,
rétt að segja dauður.
Þá voru tveir drengir eftir og
Ástríður amma mín segir við Gunnu:
„Farðu oní sveit og taktu annan
drenginn af honum Þorsteini bróð­
ur þínum, þann sem þér líst betur á.“
„Ég kaus Freymóð,“ sagði Gunna.
„Húsfellingar voru alltaf bakland
Jóseps á Signýjarstöðum og hann
endurgalt Húsfellingum eftir megni
það sem hann þáði af þeim. Hann
bauð Freymóði á skólann með börn­
um sínum. Þar voru örlögin drengn­
um hliðholl og menntaferill hans
hófst. Ég veit að hann þakkaði Jósepi
að hann komst á menntaveg og varð
síðar lögfræðingur,“ segir Þorsteinn.
Listamenn og fleira fólk
Náttúrufegurð í nágrenni Húsafells
er mikil og listamenn sóttust eftir
að dvelja þar. Frægastur þeirra var
Ásgrímur Jónsson málari. „Hann
kom nánast á hverju sumri og hafði
þá eitt herbergi fyrir sig á hæðinni
og var það kallað kamesið. Á hæð­
inni var einnig fremri og innri stofa
og eitt lítið herbergi sem var varla
nógu rúmgott fyrir stóran mann að
sofa í. Herdís svaf oft í því herbergi,“
segir Þorsteinn.
Árið 1930 varð fyrst bílfært milli
Norður­ og Suðurlands. Við gefum
Þorsteini orðið: „Fyrst braust yfir
Kaldadal maður sem hét Jónatan
Þorsteinsson. En svo var gert bílfært
þessa leið skömmu síðar. Þá jókst
umferðin svo mikið á Húsafelli að
það þurfti að ráða sérstakar vinnu­
konur til þess að annast gesti. En
árið 1932 varð svo fært fyrir Hval­
fjörð. Þá fækkaði gestum mjög. En
það var samt alltaf gestagangur á
Húsafelli.“
Af fleirum sem þangað komu
reglulega má nefna listamenn eins og
Þorvald Skúlason og Júlíönu Sveins­
dóttur. „Júlíana og Muggur komu
reyndar fyrir mitt minni og Jón Þor­
leifsson var þarna um 1930 og ég
man ekki eftir honum. En ég man
vel eftir Þorvaldi Skúlasyni, hann
kom eftir stríð,“ segir Þorsteinn.
Aðspurður um hvort heimilis fólk
hafi kynnst þessu fólki nefnir hann
að Ásgrímur blandaðist fólkinu
alveg fullkomlega. „Hann var mik­
ill vinur Gunnu og hafði gaman af
Kobba. Hann fræddi krakkana eins
og hann gat um allt sem hann kunni.
Hann var alltaf fínt klæddur og staf­
aði af honum virðuleiki. Hann var
með grammófón og plötur og spil­
aði fyrir fólkið,“ segir Þorsteinn.
Ásgrímur unni sígildri tónlist og var
það upplifun fyrir fólkið að fræðast
um tónskáldin og hlusta á plöturn­
ar „Ásgrímur kom fyrst 1915 og var
alls í um þrjátíu sumur á Húsafelli.
Þar málaði hann m.a. mynd, líklega
1915 eða 1916, sem hann kom með
innrammaða og gaf Ástríði ömmu
minni.“ Þorsteinn bendir á mál­
verkið sem nú prýðir stofuna þeirra.
„Aldrei hefur okkur dottið í hug að
skipta um rammann! Ramminn á
ekki að draga að sér athyglina sagði
Ásgrímur.“
Kobbi
„Það var ekki setið yfir fé nema á
veturna,“ segir Þorsteinn. „Það
féll þá í hlut Jakobs. Féð var rek­
ið á haga og hann stóð yfir því á
daginn. Einu sinni var hann búinn
að reka féð upp með Selgili. Um
kvöldið vantaði nokkrar kindur og
hann ræddi það sínum sterka rómi
þegar hann kom heim. Daginn eft­
ir rak hann féð á sömu slóðir. Þegar
hann kom heim, hljóp Magnús á
móti honum og sagði: „Fannstu
ekki kindurnar?“ Þá svaraði Jakob
að bragði:
Fram á Fífusundi
fann ég rollugreyin,
þær hræddust smalahundinn
og hrukku niður veginn.
Ofan í Seli sáu
systur og frænkur bíta.
Vildu vaða gilið,
vættu sokka hvíta.
„Kobbi var síyrkjandi alla tíð,“
segir Þorsteinn. „Faðir hans
var Guðmundur Sigurðsson frá
Háafelli í Hvítársíðu, albróð­
ir Helga á Rauðsgili í Hálsasveit,
föður Jóns Helgasonar skálds. Þeir
voru býsna líkir bræðrasynirn­
ir Kobbi og Jón Helgason. En
Kobbi fékk ekki að menntast, hann
var bara í einn mánuð í barna­
skóla. „Ég æfði mig að skrifa með
broddstaf á svell,“ sagði Kobbi.
Hann skrifaði mjög skýra og góða
rithönd og stílaði sendibréf með
ágætum. Hann var mest af sinni
starfsævi á Húsafelli. Hann var eitt­
hvað á öðrum bæjum eftir að hann
fór að heiman. Eitthvað var hann á
Gilsbakka. Séra Magnús fann hvað
hann var næmur og nefndi að hann
ætti að læra, en á því voru engin
tök vegna fátæktar. Hann reyndi
að búa á móti föður sínum en þeir
voru of skapstórir til að þeim lynti
Jakob Guðmundsson og Þorsteinn Þorsteinsson á Húsafelli. Jósep Gottfreð Elíesersson á Signýjarstöðum. Hann var 153 cm á hæð og tágrann-
ur.
Framhald á næstu síðu