Læknablaðið - 01.03.2021, Qupperneq 51

L ÆK N A BL AÐIÐ 2021/107 163
13 milljónir dala, líklega fjórðungur nýs
Landspítala, og rannsóknabyggingin nýja
reis á örskammri stund.
Gjörgæsludeildin var með 56 rúm og
hin stærsta í heimi. Andi DeBakey sveif
þar yfir vötnunum og þar vistuðust
sjúklingar fyrst eftir skurðaðgerðir. Tólf
skurðstofur voru fyrir hjartaaðgerðir, en
DeBakey fór sjálfur á milli þeirra og gerði
vandasömustu inngripin. DeBakey var
andvígur því að unglæknar skiptu með
sér vöktum. Hann sagði til dæmis að tví-
skiptar vaktir hefðu þann ókost að menn
sæju ekki nema helming af innlögðum
sjúklingum. Við slíkt vaktakerfi mæta
menn til vinnu að morgni dags og fá ekki
hvíld fyrr en síðdegis annars dags, að lok-
inni 30 klukkustunda starfslotu.
DeBakey hafði því þann hátt á að vakt-
læknar dvöldust á gjörgæsludeildinni þrjá
mánuði samfleytt og máttu alls ekki yfir-
gefa hana. Einn vaktlæknir hafði farið út
á bílastæði spítalans til að taka við hrein-
um nærbuxum frá konu sinni, sem beið
hans þar. Þessi yfirsjón barst DeBakey til
eyrna og var ungi læknirinn látinn taka
pokann sinn (með nærbuxunum). Daginn
eftir frétti ég að öðrum lækni hefði þá
um morguninn verið gert að yfirgefa
spítalann. DeBakey hafði spurt hann um
kalíum-gildi í blóði tiltekins sjúklings og
hann ekki munað. Í ljós kom að gildið var
3,4 mEq/l, sem að vísu var í lægra lagi,
en taldist vart hættulegt í sjálfu sér. Ungi
maðurinn var skömmu seinna ráðinn á
deild Cooley eins og fleiri sem rötuðu í
svipaðar raunir. En DeBakey lagðist ekki
bara á lömbin. Yfirmaðurinn á lyflækn-
ingadeildinni, Lawrence Lamb, kom dag
nokkurn að skrifstofu sinni læstri og öll-
um föggum á gólfinu fyrir framan skrif-
stofudyrnar. Lamb var virtur höfundur
kennslubókar um afbrigði á hjartariti og
ágætur kennari. Hann hafði hins vegar
verið ósammála DeBakey um ábendingar
hjartaaðgerða og þagði ekki um skoðanir
sínar. Hjartaaðgerðir voru langstærsta
tekjulind Methodist Hospital og DeBakey
réð því sem þurfa þótti.
DeBakey þoldi ekki að honum væri
sagt frá fylgikvillum eftir aðgerðir sín-
ar, enn síður dauðsföllum. Fyrir kom að
undirmenn hans földu nýlátna sjúklinga
í lyftum eða þvottaherbergjum þegar von
var á karli. Sjálfur tók hann nær aldrei
lyftu, því að hann hafði reiknað út að
hann sparaði tíma með því að hlaupa stig-
ana. Slík ógn stafaði af DeBakey að vini
mínum og félaga, Patrick Hogan, lá við
öngviti af skelfingu þegar yfirlæknirinn
vék sér að honum (í lyftu í það skiptið)
óvænt og sagði: “How are you to-day, Pat-
rick?” Seinna frétti ég að ekki væri ætlast
til að menn gengju inn í lyftu, þar sem De
Bakey var fyrir.
Um þetta leyti var Michael DeBakey
nýkvæntur. Hann var 66 ára, en eigin-
konan 36 ára. Hún áttaði sig fljótlega að
því að karlinn var alltaf í vinnunni. Hann
var farinn að heiman þegar hún vaknaði
á morgnana og kom ekki heim fyrr en
hún var sofnuð. Aldrei var hægt að ná
tali af honum símleiðis. Henni varð það
fangaráð að láta leggja sig inn á Methodist
Hospital þar sem fundum þeirra hjóna
bar saman á stofugangi. Svipað varð uppi
á teningi skömmu síðar, þegar sonur
DeBakeys af fyrra hjónabandi hugðist
gifta sig í heimaborg sinni Austin. Vitað
var að DeBakey færi aldrei til Austin
til þess eins að stunda veisluhöld. Var
þá ákveðið að efna til læknaráðstefnu í
borginni og bjóða DeBakey að halda aðal-
ræðuna. Féll hann í þessa gildru, hélt
ræðuna og hafði svo ekki betra að gera en
sækja brúðkaupið, gerði það með ólund
meðan beðið var næstu flugvélar til Hou-
ston.
Michael DeBakey uppgötvaði fljótlega
að ekki þurfti að setja á langar ræður til
að öðlast tiltrú sjúklinga sinna. Á hverjum
degi staðnæmdist 20 manna bifreið utan
við Fondren Brown bygginguna. Út úr
bílnum og inn í húsið gekk einföld röð
manna sem Patrick Hogan kallaði af lítilli
smekkvísi „march of the zombies“. Þetta
voru skurðsjúklingar næsta dags og áttu
nú að hitta átrúnaðargoðið, skurðlækninn.
DeBakey ræddi við alla einslega, en sagði
aldrei nema eina setningu: „We´ll fix you.”
Árið 2006 fréttist af DeBakey í fjölmiðl-
um. Hann var á 98. aldursári að undirbúa
fyrirlestur fyrir vísindafélag í Texas.
Skyndilega fékk hann sáran verk fyrir
brjóst og reyndist hafa stóran gúl í ósæð
sem lá við að spryngi. Svæfingalæknar
tóku fyrst um sinn ekki í mál að svæfa
karlinn, enda hafði enginn maður í ver-
öldinni svo aldraður gengist undir skurð-
aðgerð á ósæð. Sjálfur hafði DeBakey
þróað aðgerðartæknina svona hálfri öld
áður. Svæfarar urðu þó að láta í minni
pokann fyrir George Noon skurðlækni
og samstarfsmanni DeBakeys í 40 ár.
Noon skarst í leikinn og krafðist þess að
DeBakey væri ekki mismunað fyrir aldurs
sakir, enda kynnu störf að vera í veði að
öðrum kosti. Aðgerðin gekk vel og karli
heilsaðist ágætlega.
Síðar urðu tímamót í valdabaráttunni í
Houston. Árið 2007 ákvað Denton Cooley
að veita DeBakey árlega gullmedalíu sína
fyrir frábært lífsstarf í hjarta- og æða-
skurðlækningum. Öllum til undrunar þá
DeBakey medalíuna, þótt hann gæti ekki
á sér setið að sproksetja Denton dálítið við
móttökuathöfnina. Eftir það tókust þeir
fjandvinirnir hlýlega í hendur. Cooley
var þá 87 ára, en DeBakey skorti ár í
hundraðið.
Þótt fjalla megi á léttum nótum um
Michael DeBakey eins og hér er gert, er
enginn vafi á því að hann var mikilmenni
og frægastur allra æðaskurðlækna á 20.
öld.
Fyrstu tímabundna „ígræðslu" gervi-
hjarta (left ventricular assist device)
gerðu læknarnir Domingo Liotta og
Michael DeBakey í Houston árið
1963. Viðtakandinn var 37 ára kona.
Hér er DeBakey með lífið í lúkunum:
gervihjarta.