Fréttablaðið - 01.10.2022, Blaðsíða 104

Ég hugsaði
þetta aldrei
þannig að
ég væri
eitthvað að
berjast,
heldur var
meinið
skorið
burt, það
var farið.
Ásdís Ingólfs-
dóttir
Ásdís Ingólfsdóttir stendur
á þeim tímamótum að geta
fagnað því að hafa greinst
tvisvar með krabbamein.
Fyrst fyrir tuttugu árum í
vinstra brjósti og svo fyrir
fimmtán árum í því hægra.
Hún samdi ljóðið sem Bleika
slaufan byggir á í ár og ræðir
þar lífið við John Lennon.
Ljóðskáldið, rithöfundurinn
og kennarinn Ásdís Ingólfs-
dóttir stendur á tvöföldum
tímamótum á þessu ári en
annars vegar eru tuttugu
ár og hins vegar fimmtán síðan hún
greindist með krabbamein.
„Ég á bæði tuttugu ára og fimm-
tán ára afmæli,“ segir Ásdís og
hláturinn sem einkennir hana og
jákvætt hugarfar hennar bergmálar
um kunnuglegar slóðir í aðalbygg-
ingu Kvennaskólans þar sem hún
hefur lengi starfað og kennt þús-
undum nemenda. Meðal annars
þeim sem þetta skrifar.
„Nú í vor voru tuttugu ár síðan ég
fékk krabbamein í vinstra brjóstið
og í október eru fimmtán ár síðan
ég greindist og hægra brjóstið var
tekið. Þannig að þegar Krabba-
meinsfélagið hafði samband og vildi
fá að nota ljóð eftir mig þá fannst
mér það of boðsleg upphefð,“ segir
Ásdís um ljóðið „Dregið verður um
röð atburða“ sem herferð Bleiku
slaufunnar byggir á í ár.
„Ég var eiginlega að tala við hann
John Lennon um lífið í þessu ljóði.
Þetta er lífsferillinn þar sem það er
alltaf smá vá fyrir dyrum. Í æsku
gætirðu fest tunguna með því að
sleikja handrið í frosti. Svo þegar
fram í sækir þá gætirðu gleymt ljós-
unum á bílnum eða að skrúfa fyrir
baðkranann. Síðan getur lífið boðið
þér upp á að finna æxli í vinstra
brjóstinu, seinna hinu og vera hætt
komin. Mér finnst ég samt ekkert
merkileg. Það eru fullt af konum
sem eru að takast á við ótrúlegustu
hluti,“ segir Ásdís.
Börn í skugga meinsins
Einn af hverjum þremur getur vænst
þess að greinast með krabbamein á
lífsleiðinni, hinir eru oftar en ekki
aðstandendur.
„Ég var bara ótrúlega heppin að
hafa farið í skimun. Ég hafði fengið
boð frá Krabbameinsfélaginu en var
alltaf að draga það að fara. Svo fór ég
loksins og það skipti rosalegu máli.
Ég fór í gegnum lyfjameðferð, missti
hárið og jú þetta var svolítill skafl
að fara í gegnum en ég var á góðum
vinnustað, með góða fjölskyldu og
krakkarnir ekkert mjög litlir, Laufey
dóttir mín sem er yngri var tíu ára.“
Blaðamaður rifjar upp að móðir
sín hafi greinst með brjóstakrabba-
mein á svipuðum tíma og Ásdís, árið
1999. Það er því auðvelt að tengja
við það sem Ásdís segir um börnin,
sem skilja lítið hvað raunverulega er
í gangi á meðan slíkum veikindum
stendur.
„Hún dó?“ spyr Ásdís.
Já. 2008. Maður man varla eftir
þessu úr æsku en æskan var bara
„Mamma er með krabbamein.
Mamma er ekki með krabbamein.“
Þannig að maður tengir við þetta
sem þú segir um börnin þín.
„Það er það sem að situr eftir,
að börnin hafi þurft að vera með
þennan skugga á æskunni, sem á að
vera svo björt og saklaus. Ég skil þig.
Mér finnst ótrúlegt að þú sért svona
tengdur og man að ég hugsaði rosa-
lega mikið til þín. Ég held ég hafi
vitað þetta þegar þú varst hérna og
þá hugsaði ég alltaf: „við erum samt
svo heppin,“ segir Ásdís.
„Ég var þremur árum á eftir
mömmu þinni. Þá voru komnar
nýjar aðferðir, allir eitlar voru skoð-
aðir og eitthvað af þeim tekið. Svo
þegar ég fór í seinna skiptið sem
var rúmum fimm árum seinna – þá
Maður vonar bara að veðrið batni
Það finnst varla lífsglaðari manneskja en rithöfundurinn og Kvennaskólakennarinn Ásdís Ingólfsdóttir. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Oddur Ævar
Gunnarsson
odduraevar
@frettabladid.is
Sýnum lit í október
Árlegt árvekni- og fjár-
öflunarátak Krabba-
meinsfélags Íslands,
Bleika slaufan, undir
slagorðinu „SÝNUM
LIT“ hófst í gær. Bleika
slaufan er tileinkuð
baráttunni gegn krabba-
meinum hjá konum.
Hönnuðir slaufunnar
í ár eru þau Helga Frið-
riksdóttir og Orri Finn-
bogason hjá Orrifinn
Skartgripum. Slaufan er fléttuð úr þráðum þar
sem hver þráður gæti táknað hvert og eitt okkar
og hvernig við leggjum málstaðnum lið. Við
erum sterkust saman.
Slaufan er fléttuð úr bronsi og skreytt með
bleikri perlu. Sem tákn er fléttan hlaðin merk-
ingu, hún táknar vináttu og sameiningu. Þræðir
fléttunnar varðveita minningar um kærleika og
ást. Bleiki liturinn stendur fyrir umhyggju.
fann ég að það höfðu orðið framfar-
ir á öllum ferlum og rannsóknum.“
Bara á þessum fimm árum?
„Nefnilega, það er stöðugt þróun.
Á öllum stigum, þess vegna er svo
mikilvægt að svara kalli í skimun
það er númer eitt. Rannsóknir sem
eru í gangi eru líka svo gríðarlega
mikilvægar. Svo ég tali nú ekki um
stuðning, meðal annars hjá Krabba-
meinsfélaginu,“ segir Ásdís, dreym-
in á svip.
Upplifði miklar framfarir
„Þannig að ég upplifði ýmsar
framfarir á eigin skinni. Svo fór ég
einhvern veginn í gegnum þetta
í annað sinn. Kannski er þetta
íslenska leiðin, eða ég veit ekki hvað
ég á að kalla þetta. Við erum bara að
moka okkur í gegnum þennan skafl
og vonum bara að veðrið batni. Það
er alltaf þannig og við vitum að
þetta gengur yfir. Svo reynum við
auðvitað að njóta tímans þegar allt
er gott og erum bara að lifa lífinu.“
„Í fyrra skiptið sagði læknir mér
að ég ætti að hlífa mér rosalega
mikið. Til dæmis ætti ég ekki að
fara í stafgöngu, það reyndi of mikið
á handleggina. Svo fimm árum
seinna var mér sagt að ég mætti gera
allt sem ég treysti mér til. Þá fór ég í
Kastað til bata, hið góða verkefni á
vegum Krabbameinsfélagsins, sem
er f luguveiðiferð fyrir konur sem
fengið hafa brjóstakrabbamein og
reynir auðvitað mikið á hendur og
handleggi,“ segir Ásdís hlæjandi.
Þegar þú greindist í fyrra skiptið,
dastu bara strax í jákvæðnina?
„Það bara einhvern veginn kom af
sjálfu sér. Ég var þarna 43 ára með
tvö börn og við vorum nýbúin að
kaupa okkur lítið hús og rífa allt inn
úr því!“ segir Ásdís, að sjálfsögðu
hlæjandi.
„Þannig að ég var bara að flytja.
Ég skilgreindi mig aldrei sem
sjúkling. Ég fékk strax þessa sterku
tilfinningu, af því að það var svo
mikið skorið, það var allt brjóstið
tekið og einhverjir eitlar, þannig ég
hugsaði bara: „Þetta er farið og ég er
ekki veik!“ Samt þurfti ég auðvitað
að gróa sára minna og fara í lyfja-
meðferð. Og fór svo í uppbyggingu,
sem mislukkaðist að vissu leyti en
það var lagað með seinna brjóstinu.
Þetta voru svona verkefni frekar en
eitthvað annað.“
Ásdís rifjar upp fundarferð. „Ég
var örugglega alveg rosalega lasin og
hárlaus að fara á einhvern fund. Og
einhverjum fannst þetta nú svolítið
mikið og spurði mig: „Þarftu nú eitt-
hvað að fara á þennan fund?“ segir
Ásdís kímin.
Ég er ekki sjúklingur
„Þetta voru einhverjar áhyggjur.
Þá svaraði ég að bragði: „Ég er ekki
sjúklingur. Ég er bara slöpp af því að
vera að fá lyf. Þannig að ég fer bara
á þennan fund og ég smita engan!“
Nú erum við svo meðvituð um það,“
segir Ásdís brosandi og vísar í heims-
faraldurinn.
Það gekk alveg?
„Já, en svona eftir á að hyggja þá
hefði ég kannski átt að hvíla mig
stundum. En ég hugsaði þetta aldrei
þannig að ég væri eitthvað að berj-
ast, heldur var meinið skorið burt,
það var farið. Þegar ég greindist í
seinna skiptið þá var ég eitthvað að
grínast í konunni í skimuninni: „Ég
er bara með eitt brjóst! Á ég ekki að
fá afslátt? Borga ég ekki helming fyrir
brjóstamyndatöku?“ og var rosa
fyndin. Þannig að þegar kom í ljós
að það var krabbi þá kom það mér
rosalega mikið á óvart. Hvernig getur
þetta verið? Hvaða rugl er þetta?
Þetta var öðruvísi. Þetta var atburður
sem mér fannst vera óhugsandi.“
Þú varst væntanlega nýkomin yfir
hitt?
„Ég og Laufey dóttir mín vorum
einmitt búnar að vera að telja töfl-
urnar sem eftir voru. Ég hafði verið
á inntökulyfjum í fimm ár. Horm-
ónabælandi lyfjum eða hvað þetta
heitir og ég átti bara 21 töflu eftir.
Ég hugsaði með mér: „Á ég að þurfa
að gera þetta aftur? Hvað er þetta
eiginlega? Það er ekki stundar-
friður hér fyrir þessu!“ segir Ásdís
hlæjandi.
„Mér er mjög umhugað um börn
sem upplifa þennan veruleika,“
segir Ásdís. „Átta, níu ára gamlir
krakkar skilja eitthvað en hafa ekki
forsendur til þess að ná utan um
þetta.“
Það er nákvæmlega eins og ég man
þetta. Maður skildi þetta bara ekki.
„Þess vegna er Krabbameinsfé-
lagið svo frábært. Maður er sjálfur
í verkefni sem er mjög áþreifanlegt.
Ég er keyrð upp á skurðstofur og ég
er svæfð. Á meðan eru börnin heima
og þau vita ekkert hvað er í gangi.
Þannig að þetta er aldrei áþreifan-
legt og þau ná alls ekki utan um það.
Þau geta ekki ímyndað sér þetta,
þau þurfa stuðning sem er í boði hjá
Krabbameinsfélaginu“ segir Ásdís.
Sannur heiður
„Ég bað krakkana mína núna um
daginn að skrifa nokkrar línur um
þennan tíma. Sonur minn er orðinn
36 ára og hann man mjög lítið eftir
þessum tíma þegar hann var 16 ára.
Það sem hann man er að hann gat
ekkert gert. Hvað hann var valda-
laus, máttlaus og úrræðalaus. Hann
vildi ekki að þetta væri svona.
Dóttir mín, aftur á móti, var það
lítil að hún eiginlega bara greri við
mig. En ég hugsa líka að það hafi
verið hennar leið til þess að reyna
að ná utan um þetta. Það eru mjög
eðlileg viðbrögð, að hafa augun á
þessari móður og athuga hvort hún
andi ekki örugglega,“ segir Ásdís
hlæjandi.
„Það er mér gríðarlega mikils
virði að fá að taka þátt í þessu átaki
Krabbameinsfélagsins. Segja mína
sögu, gefa öðru fólki von og þakka
fyrir þann stuðning sem ég fékk
frá félaginu. Það er sannur heiður
að þau hafi viljað nota ljóðin mín.
Þetta er sannarlega skemmtileg leið
til að halda upp á tímamótin,“ segir
Ásdís. „Það er líka mikilvægt fyrir
þá sem eru að greinast að heyra af
þeim sem komast heilir í gegnum
þetta, muna eftir því að það eru
margir sem lifa.“ n
40 Helgin 1. október 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ