Bændablaðið - 22.09.2022, Blaðsíða 12

12 Bændablaðið | Fimmtudagur 22.september 2022
Kara Nótt Möller hefur stundað
sápugerð um árabil. Þegar kom
að því að velja viðfangsefni fyrir
lokaverkefni sitt úr búfræði við
Landbúnaðarháskóla Íslands
ákvað hún að rannsaka mögu-
leikann á að gera sápur úr hrein-
dýrafitu, sem er ónýtt afurð í dag.
Kara Nótt hafði aldrei velt því fyrir
sér að mögulegt væri að framleiða
sápur heima hjá sér. Hún sá hins
vegar fólk gera þetta á Youtube.com
fyrir nokkrum árum og ákvað því að
láta slag standa. „Ég keypti 25 kíló
af vítissóda því það eru minnstu
pakkningarnar sem þú getur fengið.
Eftir að hafa gert mjög mikið af sápum,
þá á ég enn þá eftir helminginn af því,“
segir hún. Eftir að hafa gert sínar eigin
sápur hefur Kara Nótt líka tekið eftir
því að ofnæmisviðbrögð og þurrkur í
húð hefur dregist saman. „Það virðist
vera sem þessar sápur mýki og næri
húðina frekar en þær sápur sem þú
kaupir úti í búð.“
Þrjú uppistöðuefni í sápu
„Uppistöðuefnin í sápu eru fita, vatn
og vítissódi. Svo er hægt að blanda út
í þetta ýmislegu og breyta hlutföllum.
Það þarf hins vegar að passa upp á að
hafa næga fitu til að hlutleysa allan
vítissódann, annars getur hann skaðað
húðina. Það er því svolítil efnafræði við
að setja saman uppskriftina, en þegar
uppskriftin er komin þá er þetta eins
og að baka,“ segir Kara. Þessu er svo
öllu blandað saman og hellt í form.
Við það fara af stað efnahvörf sem
nefnast sápun – blandan nær upp hita
og harðnar að lokum.
Kara Nótt ákvað að taka vísindalega
nálgun í verkefninu og bar saman
þrjár tegundir af dýrafitu, þ.e. nauta-,
kinda- og hreindýrafitu. Hún kannaði
líka mismunandi magn dýrafitu á
móti jurtafitu í þremur mismunandi
hlutföllum, allt frá því að vera með
mjög litlu hlutfalli af jurtafitu yfir í að
vera einungis með dýrafitu. Samtals
voru þetta því níu uppskriftir og voru
helstu niðurstöðurnar að með auknu
hlutfalli af jurtafitu freyðir sápan meira.
Á móti varð sápan harðari eftir því sem
hún innihélt meiri dýrafitu. Ekki var
merkjanlegur munur á eiginleikum
sápunnar eftir því hvernig dýrafita
var notuð.
Mest allri hreindýrafitu fargað
Hreindýrafitan sem Kara Nótt fékk er
aðallega innyflafita og fitan sem er í
kringum læri og rass. Hráefnið fellur
til í verkunarstöðvum sem verka
hreindýr fyrir veiðimenn. Eins og
staðan er í dag er fitan notuð í litlu
magni til heimabrúks, en fer annars
alfarið í urðun. Til að fá samanburð
kannaði hún hvernig staðan er hjá
tveimur stórum sláturhúsum og fékk
þær upplýsingar að nýtingarhlutfall
sauðfjár- og nautafitu er almennt
mjög gott.
Umhverfisvænni kostur
Fitan sem Kara Nótt notaði í sína
sápugerð áður en hún fór í þetta verkefni
voru ólífuolía, kókosolía og pálmaolía.
„Hugsunin með því að nota dýrafituna
er að þá get ég tekið út pálmafituna,“
sem Kara Nótt segir að sé jákvætt í
ljósi þess að framleiðslan á pálmafitu
hefur mjög neikvæð umhverfisáhrif.
Þar sem að hreindýrafitunni er annars
fargað má segja að hreindýrasápan sé
mjög umhverfisvæn.
Þrátt fyrir fjölmarga kosti og
sérstöðu hreindýrasápunnar gerir Kara
Nótt ekki ráð fyrir að koma henni á
markað. Kröfurnar til að fá leyfi fyrir
sölu á handverkssápu með nýju hráefni
séu einfaldlega of miklar. /ÁL
FRÉTTIR
www.vallarbraut.is vallarbraut@vallarbraut.is S-4540050
ÞAÐ ER BARA SOLIS
SOLIS 90
90 hestafla vélar á
frábæru verði.
Verð: 5.695.000+vsk
Með ámoksturstækjum
6.970.000+vsk
Verkefnið Hringrásarhænur
í bakgörðum fékk styrk frá
Matvælasjóði í flokki verkefna
á hugmyndastigi. Styrkurinn
verður nýttur til að standa straum
af uppsetningu aðstöðu og inn-
flutningi á eggjum hæna af kyni
sem kallast Plymouth Rock.
„Í lok apríl sótti ég um leyfi
til innflutnings hjá MAST,“ segir
Alfreð Schiöth en afgreiðslan hefur
dregist og leyfið ekki enn komið.
Styrkur úr Matvælasjóði
Schiöth hlaut nýlega 2,6 milljóna
króna styrk úr Matvælasjóði
fyrir verkefni sem hann kallar
Hringrásarhænur í bakgörðum.
Alfreð, sem er alinn upp í sveit, auk
þess að vera dýralæknir, þekkir mjög
vel til hænsnahalds.
„Ég er búinn að koma mér upp
útungaraðstöðu, sem bíður tilbúin
eftir frjóvguðum eggjum þegar
leyfi liggur fyrir. Hér er ekki um
landnámshænur að ræða, heldur
þyngri stofn sem gefur af sér bæði
kjöt og egg og kallast Plymouth
Rock. Einn af kostum stofnsins er
að þær flögra ekki úr görðum sökum
stærðar sinnar og eru rólegar,“ segir
Alfreð, sem er búsettur á Akureyri.
Þar hefur hann breytt gömlu hesthúsi
í aðstöðu til útungunar og uppeldis.
Rólegar bakgarðshænur
Alfreð segir hænurnar lifa að miklu
leyti á völdum lífrænum úrgangi,
sem annars færi til spillis. „Það
er þannig að hægt er að tala um
hringrásarhænsn. Dýr sem eru hluti
af hringrás heimilisins, gefa af sér
egg og kjöt, samhliða því að auka
fæðuöryggi og bæta hag heimilanna,
sérstaklega núna með hækkuðu
matvælaverði.
Ef allt gengur upp mun það verða
aðgengilegra fyrir leikmenn að koma
sér upp bakgarðshænum, sem eru
rólegar og trufla ekki nágrannana,
ásamt góðum leiðbeiningum og
ráðum ræktanda,“ segir Alfreð,
bjartsýnn á framhald verkefnisins.
/ MHH
Plymouth Rock hænsnfuglar. Mynd / localharvest.org/
Plymouth Rock:
Nýr hænsnastofn
Vegagerðin hefur óskað eftir því
við sveitarfélagið Norðurþing að
samþykkt verði uppsetning tveggja
myndavéla og veðurstöðvar
við Dettifossveg.
Myndavélarnar yrðu settar upp á
6 til 12 metra há möstur og í 20 til 30
metra fjarlægð frá vegi.
Skipulags- og framkvæmdaráð
Norðurþings hefur fallist á uppsetningu
myndavéla og veðurstöðvar, en
minnir á að þjóðgarðsyfirvöld þurfa
einnig að samþykkja erindið áður en
búnaður er settur upp.
Ráðið skorar á Vegagerðina
um leið og það samþykkir erindið
að tryggja fulla vetrarþjónustu á
Dettifossvegi númer 862. „Full
vetrarþjónusta á Dettifossvegi
myndi styðja vð stefnu stjórnvalda
um að jafna árstíðarsveiflu í
ferðaþjónustu og einnig er aukin
vetrarþjónusta afar mikilvæg fyrir
þá miklu uppbyggingu sem á sér stað
í Kelduhverfi og Öxarfirði, tengir
saman svæði og nýtir fjárfestingu
sem ríkið hefur þegar byggt upp,“
segir í bókun ráðsins. /MÞÞ
Sveitarfélagið Norðurþing:
Uppsetning myndavéla og veðurstöðvar
Töluverð eftirspurn er eftir húsnæði, bygg-
ingarlóðum og lóðum undir atvinnunúsnæði
í Flóahreppi. Unnið er að deiliskipulagstillögu
fyrir ný hverfi.
Hulda Kristjánsdóttir, sveitarstjóri Flóa-
hrepps, segir að um þessar mundir viti hún
ekki um neitt leiguhúsnæði eða íbúðir til sölu
í hreppnum og þær jarðir sem fara á sölu seljist
líka fljótt.
„Það er verið að vinna að deiliskipulagstillögu
fyrir ný hverfi í hreppnum og í farvatninu eru
búgarða- og íbúðabyggðir á fleiri stöðum í
sveitarfélaginu og mjög spennandi að sjá hvað
verður. Fólk er að sjá mikil tækifæri í nýju
brúarstæði yfir Ölfusá og bættum samgöngum
í Ölfusinu á milli Hveragerðis og Selfoss.
Með þessum bættu samgöngum er
Flóahreppur enn eftirsóknarverðara sveitarfélag
til búsetu og fólk horfir til þeirra búsetuskilyrða
sem fylgja því að setjast að rétt fyrir utan
þéttbýlið þ.e friðsældar, fámennis, náttúru,
umferðaröryggis, góðra skóla og fleiri þátta,“
segir Hulda alsæl með mikinn áhuga fólks að
flytja í sveitarfélagið. / MHH
Margir vilja flytja og eiga heima í Flóahreppi en þar er ekkert af
lausu húsnæði eins og staðan er í dag en það stendur allt til bóta.
Mynd / MHH
Flóahreppur:
Mikil eftirspurn eftir lóðum
Hvanneyri:
Sápur úr hreindýrafitu
Sápur úr hreindýrafitu hafa sam-
bærilega eiginleika og aðrar sápur
gerðar úr dýrafitu.
Kara Nótt gerði tilraunir með framleiðslu á sápu úr hreindýrafitu. Samkvæmt henni er þetta gott hráefni sem fer
nær alfarið til spillis. Myndir / Aðsendar