Bændablaðið - 22.09.2022, Blaðsíða 28

28 Bændablaðið | Fimmtudagur 22.september 2022
LÍF&STARF
Tveir Sherp N 1200 torfærubílar
sem framleiddir eru í Kiev komu
við í Reykjavíkurhöfn á dögunum.
Þetta eru bílar sem eru hannaðir
til notkunar við erfiðustu aðstæður,
hvort sem er við heimskautin, í
frumskógum eða eyðimörk. Bílarnir
sem komu hingað verða notaðir við
leit að koparríku málmgrýti við
82. breiddargráðu á austurströnd
Grænlands. Sherp bílarnir hafa
verið framleiddir síðan 2012 af úkra-
ínsku fyrirtæki.
Fram að innrás Rússa í Úkraínu
voru þeir framleiddir í tveimur
verksmiðjum, þ.e. einni í Úkraínu og
annarri í Rússlandi. Eftir innrásina
fluttist öll framleiðslan til Kænugarðs.
Flestir íhlutirnir eru framleiddir af
Sherp, en gírkassinn er framleiddur
af Renault í Frakklandi og vélin af
Doosan í Suður-Kóreu. Samkvæmt
Serhii Kish, starfsmanni Sherp, hafa
þeir framleitt yfir 1.000 stykki frá því
að bíllinn kom fyrst á markað árið
2012. Stærsti markaður Sherp er í
Kanada, en þangað hafa verið seldir
300 bílar. Serhii hefur fylgt mörgum
Sherp bílum á áfangastaði sína til þess
að kenna nýjum kaupendum á notkun
þeirra. Meðal annars hefur hann farið
til Suður-Súdan, Brasilíu og Indlands
í sínum störfum.
Kanye West og SÞ
meðal kaupenda
Þrátt fyrir að útlit Sherp minni á
herjeppa þá eru þeir ekki notaðir sem
slíkir. Þeir eru markaðssettir sem tæki
fyrir björgunarsveitir, slökkvilið,
hjálparstofnanir, rannsóknarteymi
o.fl. Sameinuðu þjóðirnar nota til að
mynda 15 Sherp við friðargæslu og
matvælaaðstoð í Suður-Súdan.
Rapparinn Kanye West er mikill
aðdáandi og hefur hann verslað sér
tíu stykki af Sherp Pro 1000, sem
er aðeins minni en N 1200 bíllinn.
Í tónlistarmyndbandinu við lagið
Closed on Sunday eftir West
má sjá bílalest af Sherp trukkum
flytja nokkra broddborgara yfir
óblítt landslag.
Styttri en Polo
– breiðari en vörubíll
Á myndum lítur bíllinn út fyrir að
vera stærri en hann sannarlega er
– reyndin er samt sú að hann er
ákaflega stuttur á meðan hann er
mjög hár og breiður. Lengdin er
t.a.m. ekki nema 4.002 mm, sem
þýðir að hann er 70 mm styttri
en Volkswagen Polo. Hæðin er
2.825, sem er einum metra hærra
en Toyota Land Cruiser. Breiddin
er svo 2.520 mm sem er aðeins
breiðara en flestir vörubílar.
Dekkin á bílnum eru svo
engin smásmíði, en þau eru
180 sentímetrar eða 71 tomma
í þvermál. Í hverri felgu er svo
58 lítra eldsneytistankur sem er
beintengdir við aðaltankinn sem er
95 lítrar. Samtals er því rými fyrir
327 lítra af dísil. Ökumaðurinn getur
auðveldlega hleypt úr dekkjunum
innan úr ökumannshúsinu. Þegar
nauðsynlegt er að auka þrýstinginn
aftur er pústið tengt við dekkin.
Skriðstýrður
Sherp er ekki með beygjubúnað eins og
flestir bílar, heldur er akstursstefnunni
stjórnað með því að bremsa hjólum á
annarri hvorri hliðinni. Inni í bílnum er
því ekki hefðbundið stýrishjól, heldur
er haldið í tvær stangir sem stjórna
bremsunum á sinni hliðinni hver. Í
gólfinu er svo kúpling og inngjöf,
og gírstöngin er á milli sætanna.
Hámarkshraði á landi er 40 km/klst.
og 6 km/klst. á vatni.
Mikill kopar í jörðu
Eigandi bílanna tveggja er ástralska
námufyrirtækið GreenX Metal,
sem eru að hefja leit að kopar í
Independence Fjord, við norð-
austurhorn Grænlands. Þeir verða
með 15 starfsmenn á svæðinu
til að byrja með. Það eru m.a.
jarðfræðingar, vélvirkjar, veiðimenn
og einn snjósérfræðingur.
Ekki hefur verið unninn kopar
úr jörðu á þessu svæði áður, en
jarðfræðirannsóknir hafa bent til
mikilla birgða. Independence Fjord
er fjarri allri mannabyggð, en næsta
fólk er að finna á örlítilli herstöð,
Station Nord (íbúafjöldi: 5), sem er
í 155 km fjarlægð í beinni loftlínu
til suðausturs.
Þarnæsta byggð er svo veðurstöðin
Danmarkshavn (íbúafjöldi: 8),
sem er í 600 km fjarlægð suður af
Independence Fjord.
Innflutningur til Íslands
í burðarliðnum
Steingrímur Matthíasson hjá Skutli
ehf., sem hefur flutt inn Tinger Armor
torfærutækin frá Rússlandi, ætlar
að hefja innflutning á Sherp. „Eftir
að stríðið hófst þá lokaðist á þann
möguleika að flytja inn fleiri Tinger.
Hins vegar virðast þeir hjá Sherp hafa
heyrt af mér og athuguðu hvort ég
hefði áhuga á að flytja inn þeirra vörur
í staðinn. Ég vonast til þess að það
gangi eftir á næstu mánuðum,“ segir
Steingrímur. /ÁL
Serghii Kish fer fyrir hönd Sherp til Grænlands til þess að kenna nýjum eigendum á notkun tækisins.
Á bílnum er límmiði (sjá innfellda mynd) þar sem tekið er sérstaklega fram að hann hafi verið
framleiddur í Kænugarði á stríðstímum.
Öflugir bílar framleiddir í skugga stríðs:
Úkraínsk torfærutæki með viðkomu á Íslandi
Tveir úkraínskir Sherp torfærubílar komu við í Reykjavíkurhöfn á leið sinni lengst norður
í Grænland. Þar verða þeir notaðir við jarðfræðirannsóknir vegna vísbendinga um miklar
birgðir af kopar. Til þess að verjast ágangi ísbjarna, hafa þessir bílar verið útbúnir með
sérstökum grindum fyrir öllum gluggum.
Fyrir um 100 árum síðan fluttust
þrír menn að Gaulverjabæ í Flóa
sem kunnugir telja þá verstu
sendingu sem komið hefur í þá
friðsælu sveit.
Mennirnir stunduðu
þá fjáröflunaraðferð að
heimsækja vel stæða
bændur í héraðinu, gefa
þeim vel af koníaki
og fá þá til að skrifa
nafnið sitt á pappíra,
víxla og skuldabréf.
Jón M. Ívarsson,
sagnfræðingur frá
Vorsabæjarhóli, hefur
tekið saman bók um málið og þar
segir hann frá hvernig undirferli,
svik og prettir óvandaðra manna léku
bændur í hans heimasveit og víða um
Suðurland.
Svikararnir stóðu afhjúpaðir
fyrir alþjóð
„Atburðir urðu landsfrægir á sínum
tíma og var um fátt meira talað þegar
tjöldin féllu og fjársvikararnir stóðu
afhjúpaðir frammi fyrir alþjóð,“ segir
Jón, „og í munni almennings kallaðist
þetta Gaulverjabæjarmálin.“
Í kynningu um bókina segir að
háttalag mannanna þriggja, Jóns
Magnússonar, Björns Gíslasonar
og Erasmusar Gíslasonar, hafi
allt verið löglegt en að fláttskapur
hafi búið undir. Þegar víxlarnir og
skuldabréfin féllu í gjalddaga komu
innheimtulögfræðingar á staðinn og
hirtu eignir þeirra sem skrifað höfðu
undir.
Margir létu ginnast
Að sögn Jóns létu margir
hrekklausir bændur ginnast af
fagurgala þessara manna og
hlutu fjárhagslegt skipbrot fyrir
bragðið. „Dæmi eru um menn
sem misstu jarðir sínar og eignir
og urðu gjaldþrota og í bókinni
er sagt frá mönnum sem bundu enda
á líf sitt þegar bófarnir voru búnir að
koma þeim á kaldan klaka. Þó langt
sé um liðið lifa enn í munnmælum
ýmsar sagnir um mennina og þeirra
tiltektir og margt er um þá að finna í
dómsmálabókum sýslunnar.“
Frá þessu og mörgu öðru er sagt í
þessari áhugaverðu bók sem sannar
það enn og aftur að raunveruleikinn
er stundum ótrúlegri en nokkur
skáldsaga. Jón gefur sjálfur út bókina
og verður hún eingöngu til sölu hjá
honum. Þeir sem hafa áhuga á að
eignast bókina geta haft samband
við höfundinn gegnum netfangið
jonmivars@gmail.com eða í síma
861 6678. /VH
Í skugga Gaulverjabæjar:
Tunguliprir svikarar
BÆKUR& MENNING