Bændablaðið - 22.09.2022, Blaðsíða 50

50 Bændablaðið | Fimmtudagur 22.september 2022
Verkefnið Söfnun og sáning
á birkifræi er samstarfs-
verkefni Landgræðslunnar
og Skógræktarinnar og
hófst árið 2020. Að baki
verkefninu stendur öflugur
samstarfshópur fyrirtækja og
frjálsra félagasamtaka ásamt
stofnununum tveimur.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
lýst áratuginn 2021-2030
áratug endurheimtar vistkerfa.
Talið er að við landnám
hafi þekja birkiskóga verið
um 25% af heildarflatarmáli
landsins. Við lok nítjándu
aldar má heita að stefnt hafi í
gjöreyðingu birkiskóga hér á
landi. Með lögum um skógrækt
og varnir gegn uppblæstri
lands hófst skipulagt starf við
að vernda leifar birkiskóga
og efla útbreiðslu þeirra. Það
starf hefur skilað þeim árangri
að nú er þekja birkiskóga um
1,5%.
Bonn-áskorunin
Nú hafa stjórnvöld sett sér
það markmið að við lok ársins
2030 hafi heildarútbreiðsla
birkis náð 5% af flatarmáli
landsins. Þar er átt við bæði
gamla og uppvaxandi skóga.
Þetta er liður í alþjóðlegu
átaki, svokallaðri Bonn-
áskorun, um aukna útbreiðslu
skóga í þágu náttúrunnar og
samfélaga fólks. Auk þess er
endurheimt birkiskóga snar
þáttur í áætlunum stjórnvalda
um aðgerðir til að auka
kolefnisbindingu, draga úr
kolefnislosun og stuðla að
jarðvegsvernd.
Verkefnið Söfnun og sáning
á birkifræi er liður í þessu átaki.
Með verkefninu er í raun verið
að nýta getu birkisins til að
dreifa sér með sjálfgræðslu.
Útbreiðsluaukning birkiskóga
frá byrjun síðustu aldar er að
mjög miklu leyti að þakka
sjálfgræðslu birkis með fræi.
Má í því
s a m b a n d i
nefna góðan
árangur við
endurheimt
birkiskóga á
Þórsmörk og
svæðum þar
í kring. Þegar
friðun þess
svæðis hófst
var ekki annað eftir af hinum
fornu skógum en nokkrar torfur.
Nú er svæðið þakið skógi.
Einnig má benda á
birkiskóginn sem nú er að
vaxa upp á Skeiðarársandi.
Það svæði var skóglaust eftir
Skeiðarárhlaupið árið 1996 en
nú er þar að vaxa upp einn af
stærstu birkiskógum landsins,
eingöngu með sjálfgræðslu.
Markmið að efla
útbreiðslu birkis
Verkefnið Söfnun og sáning á
birkifræi hefur ekki eingöngu
það markmið að efla útbreiðslu
birkis. Reynslan hefur sýnt
að þátttaka almennings
og skilningur á mikilvægi
landbótaaðgerða er lykillinn
að árangri. Verkefnið gefur
almenningi færi á að leggja
sitt af mörkum til landbótastarfs
og stuðlar þannig að auknum
skilningi á mikilvægi
landbótastarfs í baráttunni gegn
loftslagsbreytingum.
Tökum þátt í að safna
birkifræi í haust og annaðhvort
sáum því sjálf í valin svæði eða
skilum því í sérstaka merkta
kassa í Bónus-verslunum eða
Olísstöðvum um allt land.
Deilum myndum og frásögnum
á samfélagsmiðlum með
myllumerkinu #birkifræ og
notum @birkifræ til að tengja
innleggin samfélagsmiðlum
fræsöfnunarinnar.
Guðmundur Halldórsson
SKÓGRÆKTIN
Söfnun og sáning á birkifræi
Birkifræ. Myndir / Skógræktin
LÍF&STARF
Á Landsmóti hestamanna á
dögunum voru þónokkrir er
kynntu vörur sínar og verkefni
og leit blaðamaður við í nokkrum
básum.
Áhugavert er að spjalla við
frumkvöðla jafnt sem þá er lengra
eru komnir og eitt er víst – þarna
er fólk með ástríðu fyrir sínu og
gæti glatt okkur mörg eða gert
okkur hægara fyrir. Blaðamaður
lærði m.a. að hægfóðrun búfénaðar
getur komið í veg fyrir magasár,
hægt er að fá mjólk á sjálfsala í
Krónunni Kópavogi og þá sem
dreymt hefur um að skreyta hesta
sína semelíusteinum geta óhikað
haft samband við hana Siggu Pje er
staðsett er á Eyrarbakka.
HeyNet
Af vefsíðu fyrirtækisins HeyNet
kemur fram að í grunninn er
hrossum eðlilegt að hafa frjálst
aðgengi að fóðri í náttúrunni, borða
í 16-18 klst. daglega. Elva Dís
Adolfsdóttir, eigandi fyrirtækisins
HeyNet, hannar og selur lausnir með
vellíðan búfénaðar að markmiði og
vinnur náið með ræktunarbúinu
Stekkholtshestum í Biskupstungum.
Hægfóðrun dýra er Elvu mikið
hjartans mál, en henni fannst fátt
um fína drætti í þeim efnum og fór
svo að hún sjálf hóf að hanna vörur
fyrir sig og aðra.
„Ég nota nálar og prjóna við
saumana og nýti meðal annars
afskurð frá hinum og þessum
sem annars hefði verið hent enda
horfum við mikið í að endurnýta
og nýta,“ segir hún aðspurð. „Við
hjá fyrirtækinu þróum ýmsar
hugmyndir, en svo er einnig hægt
að koma til okkar og finna það sem
hentar hverjum og einum. Þetta
eru svokölluð hægfóðursnet, sem
kindur, geitur og nautgripir jafnt
sem hestarnir njóta góðs af en við
rannsókn kom í ljós að hægfóðrun
bæði bætir heilsu dýranna (í þessu
tilviki hrossa), minnkar úrgang
frá þeim og lækkar árlega neyslu
fyrir utan það hversu auðvelt er að
fóðra dýrin.“
„Auk dýranna hafa
bæjarfélögin sýnt áhuga
á þéttriðnum pokum,“
heldur Elva áfram,
„þá helst í sambandi við garðavinnu
unglinganna í stað plastpoka.
Plastkúlurnar læt ég gera fyrir okkur
en þær eru einnig ætlaðar til að
hægja á áthraða fyrir hross eða dýr.
Hestar framleiða stanslaust
magasýrur og því hættari við
magasári ef hesturinn fær ekki nógu
oft fóður yfir daginn. Kúlurnar eru
semsé ætlaðar aðallega fyrir þá,
ásamt þéttari netunum frá okkur.
Hægfóðrun mataræðis er því bæði
upplögð og nauðsynleg aðferð til
gjafa fyrir meltingarheilbrigði þeirra.
Ýtir undir þá munnvatnsframleiðslu
sem þarf til þess að mynda hlutlausa
sýru í maga dýrsins – þá á móti þeim
sem geta ollið magasári,“ segir Elva
að lokum, en greinilegt að þetta
mættu margir taka til umhugsunar
í sínum búskap.
Hreppamjólk
Hreppamjólk var kynnt á Landsmóti
hestamanna á dögunum og þær Ólöf
María Stefánsdóttir og Ingibjörg
Bára Pálsdóttir stóðu vaktina.
Þær glöddu gesti og gangandi
með afurðum fjölskyldubúsins
Gunnbjarnarholti, undir merkjum
hreppamjólkur.
„Þetta er fjölskyldufyrirtæki,“
segja stelpurnar, „sem er að selja
ófitusprengda mjólk, gerilsneydda
á flöskum. Flöskuna má svo nýta
aftur, meðal annars við áfyllingu
Hitt og þetta frá Landsmóti:
Forsvarsmenn kynningarbása teknir tali
Elva Dís Adolfsdóttir eigandi Heynets – hér má sjá plastkúlur sem ætlaðar
eru til að hægja á áthraða hesta. Að auki er úrval varnings úr neti, til dæmis
þessi glæsilegi guli kjóll!
Þær stöllur Ólöf María Stefánsdóttir og Ingibjörg Bára Pálsdóttir stóðu
vaktina og kynntu fyrirtækið Hreppamjólk.
Veðurguðirnir léku gesti Landsmót grátt, en þó var mæting góð og notalegt að líta inn í tjöldin og kynna sér allt
það sem í boði var á básunum. Mynd / ghp
Ilmbjörk.
Guðmundur
Halldórsson