Heilbrigðisskýrslur - 04.12.1988, Blaðsíða 40

38
OFNÆMISVALDAR í HEYRYKI
Suzanne Gravesen, All-ergologisk Laboratorium
Bente Schwartz, Allergologisk Laboratorium
Davíó Gíslason, Vífilsstaðaspítala
Vigfús Magnússon, Heilsugæslustöð Seltjarnarness
I. Inngangur
Heyhlaðan er ekki einungis geymslustaður fóðurs fyrir búsnala bandanna og
vinnustaóur þeirra, því hún er einn.ig bústaður spendýra ems og katta og
hagamúsa og samastaóur ótölulegs grúa af örverum. Vió höfum þegar fengið
aó heyra um rannsókmr á heymaurum í íslensku heyi. Þegar heyió er hirt fer
ekki hjá þvi að eit.thvað berist af frjókornum inn í hlöóuna og rótist upp
meó öðru ryki þegar heyió er gefió. Allir, sem'fengist hafa við gegningar,
vita aö illa verkaó hey er gróðrarstía fyrir myglu, og jafnvel i vel verkuðu
heyi sést mygluskán út við veggina þar sem raki úr heymu þéttist vió kaldan
veggmn á veturna.
I hartncB: tvær aldir hafa menn gert sér grem fyrir sambandi sjúkdóna og
ryksms sem þeir anda að sér í heystaeðunnl. Oróm heymaeói og heysótt, um
óeðlilega maeói og hitaköst eftir vinnu í heyryki, hafa lengi venó kunn meóal
sveitafólks. Á síöustu tveimur áratugum hefur þekkingm á þessum sjúkdómum
aukist og orsakir þeirra skýrst.. Aó m.mnsta kost.i tvenns konar ofnanusvió-
brögó eiga þát.t í heysjúkdómum: Bráóaofnaam (Type I-Allergy) , sem veldur
asma og einkennum frá nef.i og augum, og heysótt (Type III-Allergy) , sem
lýsir sér svipaó og lungnabólga og kemur nokkrum tímum eftir vmnu i heyryki.
Þeir ofnæmisvaldar, sem eiga sök á bráóaofnami af heyryki , voru l.ítt
þekktm fram aó lokum sjöunda árat.ugarms, en þá sýndu rannsókmr í Orkneyjum
og i Skotlandi aó heymaurar voru algeng orsök bráöaofnaarus. Um áratugaskeió
var vitaó að mygla gat vald.ið bráðaofnaam , og rannsókmr á sjöunda og áttunda
áratugnum tengdu myglu og hitaelska geislasýkla vió heysóttlna.
Reynslan frá ýmsum rannsóknarstofum, þar sem unniö er með tilraunadýr,
hefur sýnt aö nagdýr, ekki hvaö sist rottur og mýs, valda mjög oft ofnæmi.
Þetta er vegna þess aó dýrin skilja út eggjahvitu i þvagi, sem er ofnaam.s-
valdur. Af þeirn ástæöu var eðlilegt aó álykta aó mýs í heyhlöóu gætu valdió