Fréttablaðið - 26.11.2022, Blaðsíða 26

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is
FRÉTTASTJÓRI: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Bretland
er í kreppu
sem ekki
sér fyrir
endann á.
Tónlistar-
menn á
borð við
Robbie
Williams
og Fatboy
Slim,
sem áður
skreyttu sig
fjöðrum
mann-
réttinda-
baráttu
samkyn-
hneigðra,
skemmta
nú í Katar.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Á dánarbeðinum sendi Steve Jobs sjálfum
sér tölvupóst. Í póstinum skrifaði stofnandi
tölvurisans Apple af auðmýkt um framlag
sitt til mannlegs samfélags. „Ég rækta ekki
matinn sem ég borða,“ skrifaði Jobs. „Ég bjó
ekki til tungumálið sem ég tala. Ég upp-
götvaði ekki stærðfræðina sem ég nota. Ég er
varinn með lögum sem ekki eru mín hugar-
smíð … Ég elska og dáist að tegund minni,
fólki lifandi og liðnu, og er undir því kominn
um líf og velferð.“
Heimsmeistaramót karla í knattspyrnu er
hafið. Mótið sem fram fer í Katar er umdeilt
vegna bágs ástands mannréttinda þar í landi.
Talið er að 6.500 farandverkamenn hafi látið
lífið við byggingu mannvirkja fyrir keppnina.
Sigurður Kristinsson, prófessor í heimspeki
við Háskólann á Akureyri, líkir meðferð á
verkamönnum í Katar við þrælahald í sam-
tali við RÚV og segir fótboltaáhugafólk vera
í sömu stöðu og væri því boðið til veislu þar
sem framreiddur væri þjófstolinn matur og
þrælar þjónuðu til borðs.
Bann við samkynhneigð í Katar hefur
einnig vakið athygli. Einn talsmanna mótsins
fullyrti að samkynhneigð stafaði af skemmd í
heila. Breskur baráttumaður fyrir réttindum
samkynhneigðra var nýverið handtekinn
í Katar og honum gert að yfirgefa landið.
Gestum mótsins hefur verið skipað að fara úr
fatnaði í regnbogalitunum.
En þrátt fyrir illan orðstír virðist lítill
skortur á fólki sem tilbúið er að kenna sig við
mótið. Fyrrverandi fótboltastjarnan David
Beckham er sakaður um að hvítþvo Katar
en hann er sagður hafa fengið greidda 26
milljarða íslenskra króna fyrir að vera andlit
mótsins. Tónlistarmenn á borð við Robbie
Williams og Fatboy Slim, sem áður skreyttu
sig fjöðrum mannréttindabaráttu samkyn-
hneigðra, skemmta nú í Katar.
Við Íslendingar eigum ekki lið á Heims-
meistaramótinu. Við eigum þó okkar fulltrúa
í orðsporsþvottahúsinu. Á RÚV var nýverið
greint frá því að listamaðurinn knái Ólafur
Elíasson sýndi nýtt 150 metra langt stállista-
verk í Katar í tengslum við mótið. Prófessor
við Listaháskóla Íslands sagðist ekki álasa
Ólafi fyrir þátttöku í Katar. „Við skulum hafa
í huga að Ólafur Elíasson er risastórt fyrir-
tæki, þetta eru yfir 300 manns sem vinna
hjá honum. Það segir sig sjálft að það þarf
peninga til að láta þetta ganga.“ Og KSÍ lætur
ekki sitt eftir liggja. Sendinefnd á vegum
sambandsins var í góðum gír á opnunarleik
mótsins.
Arfleifð ekki byggð á orðum
Heimasíðu til minningar um Steve Jobs var
nýverið hleypt af stokkunum. Á síðan að
tryggja arfleifð Jobs en þar er m.a. að finna
fyrrnefnt bréf. Hefði Jobs hins vegar lifað eins
og hann dó þyrfti enga heimasíðu til að fram-
lag hans skilaði sér til komandi kynslóða.
„Ég fann ekki upp hálfleiðarann, örgjörv-
ann, hlutbundna forritun eða nokkra þá
tækni sem ég vinn með,“ skrifaði Jobs af
þakklæti dýrlings þegar hann lá banaleguna.
En arfleifð er ekki byggð á orðum.
Öll helsta tækni sem liggur til grundvallar
raftækjum Apple – internetið, GPS-tæknin,
snertiskjárinn – byggir á afrakstri rannsókna
sem fjármagnaðar voru með skattfé. Engu
að síður leitaðist Steve Jobs alla ævi við að
komast hjá því að greiða skatta. Hefði Jobs
hins vegar greitt sinn skerf til samfélagsins
hefði arfleifð hans orðið áþreifanleg; nýjar
vísindarannsóknir, menntun ungs fólks,
kannski næsti Steve Jobs.
Vatnsbrúsa hannaðan af Ólafi Elíassyni
fyrir HM í Katar má kaupa á internetinu fyrir
5.800 krónur. Mannréttindum veraldar stafar
ekki hætta af einræðisherrum í Katar; það
verður ekki með einu þungu slagi sem mann-
réttindum er veitt náðarhögg. Dauði mann-
réttinda mun verða af þúsund skrámum
veittum af þeim sem frestuðu fram á dánar-
dægur að þróa með sér sómakennd. n
Þúsund skrámur
Pantanir fyrir hópa og fyrirtæki á
hafsteinn@betristofan.com eða í síma 779 2416
Því er svo farið í stjórnmálum síðari
tíma að lyginni vex ásmegin. Þessa sér
stað bæði vestan hafs og austan. Og
birtingarmyndin er auðvitað lyginni
líkust.
Hagur Bretlands nú um stundir er sárgrætilegt
dæmi um afleiðingar þessara lyga, en þar óðu
andstæðingar Evrópusambandsins uppi með
einhverja skreytnustu skrökvísi sem sögur fara
af í seinni tíma þjóðmálaumræðu.
Ekki reyndist flugufótur vera fyrir upphróp-
unum þeirra eftir að stór hluti þjóðarinnar
hafði verið fíflaður til að greiða einangruninni
atkvæði. Og eftir stendur hrakið heimsveldi sem
rekur lestina innan OECD hvað efnahagsþróun
varðar. Pótintátar Brexit fullyrtu að heilbrigðis-
kerfið myndi batna við útgöngu, skattar myndu
lækka, launin batna og orkuverð falla. Ekkert af
þessu gekk eftir.
Sömu orðhákarnir héldu því fram að matar-
verð myndi lækka til muna eftir að Brusselvald-
inu sleppti og kaupmáttur almennings ykist þar
af leiðandi. Hvorugt hefur gerst.
Brexit-sinnarnir hrópuðu líka hástöfum að
útgangan yki tækifæri nýrra kynslóða, enda
myndi opinber þjónusta eflast til muna og við
þeim blasa samfélag sem þeir gætu loksins verið
stoltir af. Allir þekkja nöturlega andstæðuna
sem breska þjóðin skammast sín núna fyrir.
Og þessir pólitísku lygamerðir voru auðvitað
einnig á því að það kæmist á pólitískt jafnvægi
í Bretlandi eftir að það segði skilið við Evrópu-
sambandið. Þjóðmálaóróleikinn, allt frá tíma
Tony Blair, yrði loksins að baki og stöðugleiki í
stjórnmálum kæmist á. Allir þekkja hvernig fór
– og hvað enn þá gengur á.
Bretland er í kreppu sem ekki sér fyrir endann
á. Efnahagur landsins hefur sokkið svo djúpt að
það kæmist ekki aftur inn í Evrópusambandið
þótt meirihluti landsmanna kærði sig um það.
Eitt af skilyrðum sambandsins fyrir aðild er að
umsóknarþjóðir skuldi ekki nema sextíu pró-
sent af landsframleiðslu. Því er ekki að heilsa hjá
nýju og einangruðu Bretlandi, en skuldir þess
eru nú hundrað prósent af landsframleiðslu. Og
sér raunar ekki fyrir endann á þeim gríðarlega
fjárhagsvanda.
Enn ein birtingarmynd þessa ótrúlega klúðurs
að yfirgefa sína nánustu í álfunni er ákafi ráða-
manna á Norður-Írlandi, Skotlandi og Wales
að komast burt frá þessu rugli öllu saman – og
standa fremur á eigin fótum en að reiða sig
áfram á íhaldsóvissuna í Downingstræti.
Og það er líkleg sviðsmynd að Brexit skilji Eng-
land eftir eitt og yfirgefið, smánað og fátækara
en áður. En það er lyginni líkast. n
Pólitísk lygi
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 26. nóvember 2022 LAUGARDAGUR