Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 5

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
5
Alþjóðleg efnahagsmál
Heimsfaraldurinn hefur haft gríðarleg áhrif á heimsbúskapinn ...
COVID-19-farsóttin sem tók að breiðast út um heimsbyggðina
snemma á þessu ári hefur valdið miklum búsifjum um allan heim
og hafa heilsufarslegar afleiðingar hennar verið gríðarlegar. Ríflega
55 milljónir manna hafa nú greinst með sjúkdóminn og yfir 1,3
milljónir látist af völdum hans. Stjórnvöld um allan heim hafa beitt
umfangsmiklum sóttvarnaraðgerðum til að hefta útbreiðslu far-
aldursins með það fyrir augum að draga úr álagi á heilbrigðiskerfi og
takmarka heilsufarslegar afleiðingar. Aðgerðirnar hafa m.a. falið í sér
tímabundna lokun fyrirtækja og skóla, stífar samkomu- og nálægðar-
takmarkanir (e. social distancing) og verulega skerðingu á ferðafrelsi
fólks, bæði innan landa og yfir landamæri.
Efnahagslegar afleiðingar sóttvarnaraðgerða stjórnvalda og
sjálfviljugar nálægðartakmarkanir almennings vegna ótta við smit hafa
verið gríðarlegar, einkum á öðrum fjórðungi ársins þegar veigamikill
hluti efnahagskerfis heimsins stöðvaðist um tíma.1 Umtalsverður sam-
dráttur í einkaneyslu og fjárfestingu á fjórðungnum leiddi til mesta
efnahagssamdráttar í heimsbúskapnum frá upphafi ársfjórðungslegra
þjóðhagsreikninga og er útlit fyrir að samdrátturinn á árinu í heild
verði sá mesti síðan í seinni heimsstyrjöldinni.
... og mældist metsamdráttur í helstu viðskiptalöndum Íslands ...
Landsframleiðsla í helstu viðskiptalöndum Íslands dróst að meðaltali
saman um ríflega 12% milli ára á öðrum ársfjórðungi (mynd I-1). Það
er hátt í þrisvar sinnum meiri samdráttur en mest varð á einum fjórð-
ungi í alþjóðlegu fjármálakreppunni fyrir liðlega áratug. Samdrátturinn
var hvað mestur í Bretlandi og stóru kjarnaríkjunum á suðurhluta
evrusvæðis en minni í Bandaríkjunum og á Norðurlöndum (mynd I-2).
Mismikill samdráttur eftir löndum endurspeglar að hluta hversu hratt
og hart stjórnvöld gengu fram við beitingu sóttvarna. Samsetning
þjóðarbúskapar landanna skiptir einnig miklu og var samdrátturinn
jafnan meiri í löndum þar sem ferðaþjónusta og aðrar atvinnugreinar
sem krefjast náinna samskipta milli fólks vega þyngra. Í Kína, þar
sem farsóttin kom fyrst fram ásamt því að vera fyrsta landið sem
náði tökum á henni, mældist hins vegar 3,2% árshagvöxtur á öðrum
ársfjórðungi í kjölfar 6,8% samdráttar á þeim fyrsta. Þrátt fyrir að
efnahagssamdráttur í viðskiptalöndunum á öðrum fjórðungi ársins hafi
verið sá mesti frá upphafi mælinga var hann ½ prósentu minni en gert
var ráð fyrir í ágústspá bankans.
1. Nýleg greining Alþjóðagjaldeyrissjóðsins (World Economic Outlook, kafli 2, október 2020)
bendir til að sjálfviljugar nálægðartakmarkanir almennings hafi haft álíka mikil áhrif á
ferðahegðun fólks og sóttvarnarfyrirmæli stjórnvalda á fyrstu þremur mánuðunum eftir
að farsóttin skall á í hverju landi fyrir sig. Áhrif þess fyrrnefnda vega hins vegar þyngra í
þróuðum ríkjum þar sem geta fólks til að stunda fjarvinnu er að jafnaði meiri og það betur
í stakk búið til að takast á við tímabil tekjuleysis með því að draga á sparnað eða reiða sig
á velferðarkerfi.
I Alþjóðleg efnahagsmál og viðskiptakjör
1. Árstíðarleiðréttar tölur. Grunnspá Seðlabankans 3. ársfj. 2020 fyrir
viðskiptalönd Íslands.
Heimildir: Refinitiv Datastream, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd I-1
Alþjóðlegur hagvöxtur1
1. ársfj. 2008 - 3. ársfj. 2020
Bandaríkin
Evrusvæðið
Bretland
Viðskiptalönd Íslands
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
‘18 ‘19‘17‘16‘15‘13 ‘14‘12‘11‘10‘09‘08 ‘20
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd I-2
Alþjóðlegur hagvöxtur á 2. ársfj. 20201
1. Árstíðarleiðréttar tölur.
Heimildir: Refinitiv Datastream, Seðlabanki Íslands.
-24
-21
-18
-15
-12
-9
-6
-3
0
3
6
K
ín
a
N
or
eg
ur
Sv
íþ
jó
ð
D
an
m
ör
k
Ba
nd
ar
ík
in
H
ol
la
nd
Sv
is
s
Ja
pa
n
Þý
sk
al
an
d
O
EC
D
V
ið
sk
.lö
nd
K
an
ad
a
Ev
ru
sv
æ
ði
Ít
al
ía
Fr
ak
kl
an
d
Br
et
la
nd
Sp
án
n
% af VLF
Mynd I-3
Sértækar aðgerðir í ríkisfjármálum
vegna COVID-19-faraldursins1
1. Aðgerðir sem tilkynnt hafði verið um um miðjan september 2020.
Tímarammi aðgerða er breytilegur eftir löndum en meirihluti þeirra á að
koma til framkvæmda árin 2020-2021. 2. Nýmarkaðs- og millitekjuríki.
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
N
ým
.r
ík
i²
K
ín
a
Sv
íþ
jó
ð
Sv
is
s
N
or
eg
ur
Á
st
ra
lía
Ba
nd
ar
ík
in
D
an
m
ör
k
K
an
ad
a
Sp
án
n
Þr
óu
ð
rík
i
Fr
ak
kl
an
d
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
Br
et
la
nd
Ja
pa
n
Ít
al
ía
Þý
sk
al
an
d
Beinar aðgerðir (aukin útgjöld eða eftirgjöf tekna)
Óbeinar aðgerðir (hlutafjárinnspýting, stuðningslán
og skuldaábyrgðir)