Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 20

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
20
samdráttur og spáð var í ágúst. Horfur eru hins vegar á hægari vexti
innflutnings á næsta ári. Þar vegur þungt að faraldurinn er talinn
ganga hægar niður en áætlað var í ágúst sem dregur úr ferðum til
útlanda og kaupum á innfluttum afurðum.
Þrátt fyrir sögulegan útflutningssamdrátt mældist afgangur á
viðskiptajöfnuði á fyrri helmingi ársins …
Afgangur á viðskiptajöfnuði mældist 1,7% af landsframleiðslu á fyrri
hluta þessa árs sem er minni afgangur en á sama tíma í fyrra en
álíka mikill eða meiri en árin tvö þar á undan. Samsetning afgangs-
ins hefur hins vegar breyst. Í fyrsta sinn síðan árið 2008 var halli á
vöru- og þjónustuviðskiptum. Afgangur á þjónustujöfnuði minnkaði
mikið en á móti vó minni halli á vöruskiptum. Afgangur á jöfnuði
frumþáttatekna hefur á hinn bóginn ekki mælst jafn mikill á einum
árshelmingi frá upphafi mælinga. Þar höfðu áhrif sögulega lágir
innlendir vextir, hagstæð kjör á erlendum lánum og jákvæð erlend
staða þjóðarbúsins.
… og horfur á að afgangur haldist út spátímann
Á seinni helmingi ársins er búist við að vöru- og þjónustujöfnuður
snúist í afgang á ný og verði tæplega 1% af landsframleiðslu á árinu
öllu. Þetta er nokkru minni afgangur en spáð var í ágúst og skýrist
bæði af dekkri horfum um vöxt útflutnings og óhagstæðari þróun
viðskiptakjara. Á móti vegur meiri afgangur á frumþáttajöfnuði á fyrri
hluta ársins sem rekja má að hluta til metarðsemi af beinni erlendri
fjárfestingu. Viðskiptaafgangurinn í ár verður því heldur meiri en spáð
var í ágúst eða um 2½% af landsframleiðslu (mynd III-13).
Búist er við að afgangurinn aukist lítillega á næsta ári þótt hann
verði heldur minni en spáð var í ágúst eða um 3% af landsframleiðslu
í stað tæplega 4% í ágústspánni. Endurspeglar það fyrst og fremst
horfur um hægari vöxt ferðaþjónustu á næsta ári og minni bata við-
skiptakjara. Gangi spáin eftir eykst viðskiptaafgangurinn hins vegar
aftur árið 2022 samhliða auknum umsvifum í ferðaþjónustu og verður
hátt í 4% af landsframleiðslu líkt og spáð var í ágúst.
Hagvöxtur
Minni samdráttur á fyrri hluta ársins en spáð var í ágúst
Útflutningsáföll höfðu þegar valdið því að tekið var að fjara undan
efnahagsumsvifum í byrjun árs (sjá rammagrein 4). Við bætist að stór
hluti útflutnings hugverkaréttinda á síðasta ári kemur fram í tölum
Hagstofunnar á fjórða ársfjórðungi í fyrra sem jók landsframleiðslu
þess fjórðungs töluvert og átti sinn þátt í um 5,7% samdrætti lands-
framleiðslu milli fjórðunga á fyrsta fjórðungi þessa árs (mynd III-14).
Áhrifa COVID-19-farsóttarinnar var einnig tekið að gæta undir lok
fyrsta fjórðungs en þau komu fram af fullum þunga á öðrum fjórðungi
ársins en þá dróst landsframleiðslan saman um 9,1% milli fjórðunga
sem er svipað samdrættinum á fyrsta ársfjórðungi 2009.
Milli ára dróst landsframleiðslan saman um 9,3% á öðrum
fjórðungi ársins sem er minni samdráttur en spáð var í ágúst. Engu að
síður er um að ræða mesta árssamdrátt sem mælst hefur hér á landi
á einum ársfjórðungi. Þjóðarútgjöld minnkuðu um rúm 7% milli ára
EFTIRSPURN OG HAGVÖXTUR
Mynd III-13
Viðskiptajöfnuður 2015-20231
% af VLF
1. Jöfnuður rekstrarframlaga talinn með frumþáttajöfnuði. Grunnspá
Seðlabankans 2020-2023. Brotalína sýnir spá frá PM 2020/3.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vörur
Þjónusta
-10
-5
0
5
10
15
20222021202020192018201720162015
Jöfnuður frumþáttatekna
Viðskiptajöfnuður
2023
Mynd III-14
Ársfjórðungslegur hagvöxtur1
1. ársfj. 2019 - 4. ársfj. 2020
1. Árstíðarleiðrétt gögn. Grunnspá Seðlabankans fyrir 3. og 4. árs-
fjórðung 2020.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrri ársfjórðungi (%)
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
20202019