Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 45

RAMMAGREINAR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
45

Skuldahlutfall ríkissjóðs hækkar töluvert
Til þess að fjármál ríkissjóðs teljist sjálfbær þarf hlutfall skulda af
landsframleiðslu að vera stöðugt eða fara lækkandi. Samkvæmt
framlagðri fjármálaáætlun áranna 2021-2025 hækkar skuldahlutfall
ríkissjóðs úr 30% af landsframleiðslu árið 2019 og nær hámarki í
50% af landsframleiðslu árið 2025. Skuldahlutfallið hækkar því tölu-
vert á næstu árum þótt það fari ekki eins hátt og það gerði í kjölfar
fjármálakreppunnar fyrir liðlega áratug (mynd 4).
Þótt áætlað sé að skuldahlutfallið nái hámarki árið 2025 þýðir
það ekki að nafnvirði skulda ríkissjóðs sé þá orðið stöðugt eða fari
lækkandi því að eins og sést þegar áætlað sjóðstreymi ríkissjóðs er
skoðað er handbært fé frá rekstri enn neikvætt um 62 ma.kr. árið
2025 og hrein fjármögnunarþörf í kringum 100 ma.kr. (tafla 8).
Þessi hækkun skuldahlutfallsins vegna mikils hallarekstrar
endurspeglar viðbrögð stjórnvalda við farsóttinni og efnahagsáfall-
inu í kjölfar hennar. Beitt er sértækum aðgerðum eins og raktar eru
hér að framan auk þess sem sjálfvirkri sveiflujöfnun ríkissjóðs er leyft
að koma fram með hefðbundnum hætti.
Þegar farsóttin hefur hjaðnað og efnahagsumsvif taka við sér á
ný þarf hins vegar að huga að því að vinda ofan af þessum aðgerð-
um svo að sjálfbærni opinberra fjármála sé ekki stefnt í voða. Við mat
á því hvort skuldsetning ríkissjóðs geti talist sjálfbær er nauðsynlegt
að huga að tvennu: vaxtabyrði skulda ríkissjóðs og hagsveifluleið-
réttum frumjöfnuði á rekstri ríkissjóðs (hvoru tveggja sem hlutfalli
af landsframleiðslu). Þannig samsvarar breyting á skuldahlutfallinu
raunvaxtabyrðinni umfram hagvöxt að frádregnum afgangi á frum-
Úrræði Umfang (ma.kr.)
Fjárfestingar- og uppbyggingarátak 27,2
Framlenging VSK-endurgreiðslu 8
Flýting lækkunar bankaskatts 4,9
Aukin endurgreiðsla VSK úr 60% í 100% 3,9
Stuðningur við nýsköpun 2,5
Framlenging á tekjutengdum atvinnuleysisbótarétti 1,5
Menntamál 1
Niðurfelling gistináttagjalds 0,8
Þjónusta við atvinnuleitendur 0,7
Vinnumarkaðsúrræði 0,6
Fjölskyldumál 0,5
Skatttekjur vegna sérstakra útgreiðslna séreignarsparnaðar -0,6
Andlegt heilbrigði 0,6
Skatturinn, sértekjur 0,5
Niðurfelling tollafgreiðslugjalds 0,4
Greiðsla launa í sóttkví 0,2
Samtals kostnaður 53
Heimild: Fjárlagafrumvarp ársins 2021.
Tafla 7 Aðgerðir í ríkisfjármálum árið 2021 vegna COVID-19
Tafla 8 Sjóðstreymi ríkissjóðs árin 2021-2025
Frumvarp Áætlun Áætlun Áætlun Áætlun
Greiðslugrunnur, ma.kr. 2021 2022 2023 2024 2025
Handbært fé frá rekstri -182 -175,1 -127,2 -93,4 -62
Fjárfestingarhreyfingar samtals -97,1 -62,8 -37,1 -40,3 -38,8
Hreinn lánsfjárjöfnuður -279 -237,9 -164,3 -133,7 -100,8
Fjármögnunarhreyfingar samtals 277,4 225,2 164,3 133,7 100,8
Heimild: Fjárlagafrumvarp ársins 2021.
% af VLF
Mynd 4
Skuldir ríkissjóðs samkvæmt skuldareglu1, 2
1. Heildarskuldir að frátöldum lífeyrisskuldbindingum og viðskipta-
skuldum og að frádregnum sjóðum og bankainnstæðum, sbr. 7. gr.
laga nr. 123/2015, um opinber fjármál. 2. Spá fjármála- og efna-
hagsráðuneytisins 2020-2025.
Heimildir: Fjármála- og efnahagsráðuneytið, Hagstofa Íslands,
Seðlabanki Íslands.
0
10
20
30
40
50
60
‘25‘23‘21‘19‘17‘15‘13‘11‘09‘07