Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 11

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
11
Mynd II-1
Meginvextir Seðlabanka Íslands1
1. janúar 2015 - 13. nóvember 2020
1. Meginvextir Seðlabankans eru vextir á 7 daga bundnum innlánum.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
1
2
3
4
5
6
7
2018 20192015 2016 2017 2020
%
Mynd II-2
Ávöxtunarkrafa ríkistryggðra skuldabréfa¹
2. janúar 2015 - 13. nóvember 2020
1. Út frá eingreiðsluvaxtaferlum (metnum með aðferð Nelson-Siegel)
þar sem er notast við vexti á millibankamarkaði með krónur og vexti
ríkistryggðra skuldabréfa.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Óverðtryggð 5 ára
Verðtryggð 5 ára
Óverðtryggð 10 ára
Verðtryggð 10 ára
2018 20192015 2016 2017 2020
Peningastefnan og markaðsvextir
Meginvextir óbreyttir frá því í maí …
Meginvextir Seðlabankans (vextir á bundnum innlánum til sjö daga)
hafa verið óbreyttir frá því í maí þegar peningastefnunefnd Seðlabanka
Íslands lækkaði þá um 0,75 prósentur. Þeir voru 1% rétt fyrir útgáfu
þessara Peningamála og hafa lækkað um samtals 2 prósentur frá árs-
byrjun (mynd II-1). Seðlabankinn hefur einnig gripið til fleiri aðgerða
til að auka laust fé í umferð með það að markmiði að bæta aðgengi
að lánsfé og örva eftirspurn. Samkvæmt könnun bankans frá því í
byrjun nóvember búast markaðsaðilar við því að vextir bankans haldist
óbreyttir fram undir lok næsta árs en verði komnir í 1,25% eftir tvö ár.
Raunvextir bankans hafa lækkað samhliða lækkun meginvaxta.
Þeir eru nú -2,1% miðað við meðaltal mismunandi mælikvarða á
verðbólgu og verðbólguvæntingar til eins árs og hafa lækkað um 0,7
prósentur frá því í lok maí sl. og um 2,5 prósentur frá sama tíma í fyrra.
Vaxtamunur gagnvart útlöndum hefur einnig minnkað á árinu og eru
skammtímaraunvextir nú orðnir 2 prósentum lægri hér á landi en að
meðaltali í helstu viðskiptalöndum.
… en langtímavextir hafa hækkað
Ávöxtunarkrafa tíu ára óverðtryggðra ríkisbréfa tók að hækka í sumar
og var 3,2% rétt fyrir útgáfu þessara Peningamála. Það er 0,5 prós-
entna hækkun frá því í lok febrúar þegar COVID-19 greindist í fyrsta
sinn hér á landi. Ávöxtunarkrafan er þó enn 0,3 prósentum lægri en
fyrir ári (mynd II-2). Krafa bréfa með styttri líftíma hefur ekki hækkað
í sama mæli en aukið laust fé í umferð og lækkun skammtíma-
vaxta hefur aukið eftirspurn eftir ríkisvíxlum og stuttum ríkisbréfum.
Ávöxtunarkrafa tíu ára verðtryggðra ríkisbréfa tók einnig að hækka
í lok sumars og var 0,7% rétt fyrir útgáfu þessara Peningamála.
Fjármögnunarþörf ríkissjóðs hefur aukist eftir því sem áhrif faraldursins
verða langvinnari og vega væntingar um aukna skuldsetningu ríkis-
sjóðs á næstu árum að öllum líkindum þungt í hækkun langtímavaxta
að undanförnu. Erlendir aðilar hafa einnig selt ríkisskuldabréf fyrir
um 45 ma.kr. frá því í byrjun ágúst. Þá hafa jákvæðar fréttir af þróun
bóluefnis snemma í nóvember ýtt undir bjartsýni fjárfesta um skjótari
bata í kjölfar efnahagsáfallsins. Í mars sl. tilkynnti Seðlabankinn að
hann myndi hefja kaup á ríkisskuldabréfum á eftirmarkaði til að tryggja
enn frekar að lausara taumhald peningastefnunnar miðlist til heimila
og fyrirtækja. Skuldabréfakaup bankans til þessa nema um 2 ma.kr. að
kaupverði en heildarfjárhæð kaupanna getur numið allt að 150 ma.kr.
samkvæmt ákvörðun peningastefnunefndar Seðlabankans.
Þrátt fyrir horfur um aukna skuldsetningu ríkissjóðs á næstu árum
(sjá rammagrein 3) og töluvert umrót í heimsbúskapnum og á fjár-
málamörkuðum um allan heim hefur áhættuálag erlendra skuldbind-
inga ríkissjóðs haldist tiltölulega stöðugt á árinu. Fjármögnunarskilyrði
fyrir erlendri lántöku ríkissjóðs virðast því almennt góð um þessar
mundir.

II Peningastefnan og innlendir fjármálamarkaðir