Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 4

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
4
Peningamál 2020/41
COVID-19-heimsfaraldurinn hafði veruleg áhrif á heimsbúskapinn á fyrri
hluta ársins. Landsframleiðsla í helstu viðskiptalöndum dróst saman um
ríflega 12% milli ára á öðrum fjórðungi ársins sem er mesti samdráttur á
einum ársfjórðungi frá upphafi mælinga. Svo virtist sem farsóttin væri í
rénun er líða tók á sumarið en hún hefur sótt verulega í sig veðrið undan-
farna mánuði og í kjölfarið hefur þurft að grípa til hertra sóttvarnar aðgerða
á ný. Horfur eru því á að landsframleiðsla í helstu viðskiptalöndum dragist
saman á ný á fjórða fjórðungi ársins og að batinn á fyrri hluta næsta árs
verði hægari en gert var ráð fyrir í ágústspá Peningamála.
Aukinn þungi í farsóttinni hefur einnig leitt til bakslags í innlendum
efnahagsbata. Í kjölfar mikils samdráttar á öðrum fjórðungi ársins virðist
sem einkaneysla hafi aukist nokkuð á þriðja fjórðungi en horfur eru á að
hún muni dragast saman á ný á þeim fjórða. Landsframleiðsla dróst saman
um 5,7% milli ára á fyrri hluta ársins en talið er að hún muni nánast standa
í stað á seinni hluta ársins. Því er útlit fyrir að 8,5% samdráttur verði á
árinu öllu sem er meiri samdráttur en spáð var í ágúst en áþekkt því sem
búist var við í maí. Horfur fyrir næsta ár hafa að sama skapi versnað enda
gerir spáin ráð fyrir að lengur taki að ná tökum á farsóttinni en áætlað
var í síðustu spá. Talið er að færri ferðamenn muni koma til landsins og
útflutningur tekur því síðar við sér og vex hægar. Hagvöxtur verður því
einungis 2,3% á næsta ári en í ágúst var gert ráð fyrir að hann yrði 3,4%.
Atvinnuleysi eykst því meira og verður þrálátara. Þótt spáð sé kröftugum
hagvexti árin 2022-2023 næst framleiðslustig ársins 2019 ekki fyrr en árið
2023.
Mikil óvissa ríkir um efnahagshorfur og mun framvinda efnahags-
mála næstu misseri að töluverðu leyti ráðast af því hvernig tekst til við að
ráða niðurlögum farsóttarinnar. Gert er ráð fyrir að hún verði að mestu
gengin niður í lok þessa árs og að víðtæk bólusetning hafi náðst hér á landi
og í helstu viðskiptalöndum um mitt næsta ár. Efnahagsbatinn verður enn
hægari ef erfiðara reynist að ráða niðurlögum farsóttarinnar. Hið sama á
við ef heimilin ganga hægar á þann sparnað sem byggst hefur upp í far-
sóttinni. Gangi betur í viðureigninni við farsóttina eða ef heimilin ganga
hraðar á eigin sparnað verður efnahagsbatinn með sama hætti kröftugri.
Verðbólga var við 2,5% verðbólgumarkmið bankans á öðrum fjórð-
ungi ársins. Gengi krónunnar lækkaði hins vegar í kjölfar þess að farsóttin
barst til landsins og frá þeim tíma hefur verðbólga aukist. Hún var 3,2% á
þriðja ársfjórðungi en var komin í 3,6% í október. Verðbólguvæntingar til
skamms tíma hafa hækkað undanfarið en ekki er að sjá skýr merki um að
kjölfesta væntinga til meðallangs og langs tíma við markmið hafi losnað.
Horfur eru á að verðbólga verði um 3,7% að meðaltali fram á næsta ár en
taki svo að hjaðna tiltölulega hratt þegar áhrif gengislækkunar krónunnar
fjara út vegna hins mikla slaka sem myndast hefur í þjóðarbúinu. Þetta
er heldur meiri verðbólga en spáð var í ágúst og munar einkum um meiri
innfluttan verðbólguþrýsting.
1. Greiningin í þessum Peningamálum byggist á gögnum sem lágu fyrir um miðjan nóvember.
Vegna mikillar óvissu um áhrif COVID-19-farsóttarinnar á efnahagshorfur er birt spá um
færri efnahagsstærðir í spáviðauka en að jafnaði.