Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 10

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
10
ALÞJÓÐLEG EFNAHAGSMÁL OG VIÐSKIPTAKJÖR
hins vegar rétt úr kútnum síðan þá samhliða hröðum efnahagsbata í
Kína og er nú orðið hærra en það var í ársbyrjun. Þrátt fyrir það er
gert ráð fyrir meiri lækkun milli ára á útflutningsverði áls frá Íslandi eða
rúmlega 11% í stað 8% í ágústspá bankans. Líkt og í ágúst er gert ráð
fyrir að álverð haldi áfram að hækka út spátímann.
Verð á olíu hefur haldist tiltölulega stöðugt eftir viðsnúning í vor ...
Eftir að hafa hríðfallið framan af ári fór heimsmarkaðsverð á olíu
hækkandi í vor og framan af sumri. Hækkunin endurspeglaði hvort
tveggja minnkandi olíuframboð helstu olíuframleiðsluríkja og aukna
eftirspurn eftir olíu samhliða slökun sóttvarnaraðgerða og vaxandi
efnahagsumsvifum. Verðið hélst tiltölulega stöðugt í sumar en lækk-
aði í haust sem einkum má rekja til vaxandi áhyggna um að fjölgun
COVID-19-smita kynni að valda bakslagi í heimsbúskapnum og þar
með í olíueftirspurn. Þá kann aukin olíuframleiðsla OPEC-ríkjanna og
nokkurra annarra olíuframleiðsluríkja sem standa utan samtakanna
einnig að hafa stuðlað að lækkun olíuverðs þótt framleiðslan sé enn
mun minni en hún var í upphafi ársins.
Brent-hráolíuverð var tæplega 42 Bandaríkjadalir á tunnu að
meðaltali í október eða ríflega þriðjungi lægra en í ársbyrjun og er
útlit fyrir að það haldist lágt á næstu árum (mynd I-14). Í nýlegri spá
Alþjóðaorkumálastofnunarinnar er talið að olíueftirspurn verði um
8% minni að meðaltali í ár en í fyrra sem yrði u.þ.b. tvöfalt meiri
samdráttur en mælst hefur á einu ári í a.m.k. liðlega átta áratugi. Þá
er spáð að eftirspurnin muni aukast um 6% á næsta ári en að hún
nái ekki samsvarandi stigi og fyrir farsóttina fyrr en á árinu 2023. Á
sama tíma er talið að vaxandi olíuframleiðsla ásamt ádrætti á miklar
olíubirgðir haldi aftur af hækkun olíuverðs.
... en verð á annarri hrávöru hefur hækkað enn frekar
Verð á annarri hrávöru en orkugjöfum hefur hækkað samfleytt frá því
í vor eftir mikla lækkun í kjölfar heimsfaraldursins og er nú orðið hærra
en það var í ársbyrjun (mynd I-13). Verð á málmum hefur hækkað
mest sem skýrist einkum af aukinni eftirspurn frá Kína en einnig vegna
framboðshnökra í námugreftri í tengslum við farsóttina. Þá hefur verð
landbúnaðarafurða einnig náð sér á strik, einkum vegna hækkunar
matvælaverðs og verðs á drykkjarvöru. Talið er að hrávöruverð verði
1,1% hærra í ár en það var í fyrra í stað þess að lækka um 2,6% eins
og búist var við í ágúst. Á móti er gert ráð fyrir minni hækkun á næsta
ári en þá var gert ráð fyrir.
Horfur á frekari rýrnun viðskiptakjara í ár
Viðskiptakjör vöru og þjónustu bötnuðu um liðlega 1% milli fjórðunga
á öðrum fjórðungi ársins (mynd I-13). Svo virðist hins vegar sem þau
hafi rýrnað nokkuð á ný á þriðja ársfjórðungi og muni því rýrna um
0,6% á árinu öllu en í ágúst var spáð 2,1% bata (mynd I-15). Horfur
fyrir næsta ár hafa einnig versnað.
Heimildir: Refinitiv, Seðlabanki Íslands.
USD á tunnu
Mynd I-14
Alþjóðlegt olíuverð
Janúar 2010 - desember 2023
Hráolíuverð (Brent)
Framvirkt verð PM 2020/3
Framvirkt verð PM 2020/4
0
20
40
60
80
100
120
140
‘23‘22‘21‘20‘19‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10
1. Grunnspá Seðlabankans 2020-2023. Brotalína sýnir spá frá PM 2020/3.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd I-15
Viðskiptakjör vöru og þjónustu 2015-20231
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
202320222021202020192018201720162015