Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 14

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
14
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
nýbyggingar fjölgaði töluvert meira eða um tæp 59%. Hlutdeild
nýbygginga af heildarfjölda kaupsamninga hefur því aukist töluvert
frá fyrra ári (mynd II-9). Breytt hlutfall nýrra og eldri íbúða kann því að
ýkja hækkanir í mælingu íbúðaverðs þar sem fermetraverð nýrra íbúða
er yfirleitt hærra en eldri íbúða. Hlutfall fyrstu kaupenda á höfuð-
borgarsvæðinu af heildarfjölda kaupenda hefur jafnframt hækkað á
undanförnum árum en það mældist um 29% á fyrri helmingi ársins
og hefur aldrei mælst hærra.
Úrvalsvísitala Kauphallarinnar, OMXI10, hefur hækkað um
10,2% frá útgáfu Peningamála í ágúst sl. og hafa öll skráð félög
hækkað í verði á tímabilinu. Úrvalsvísitalan er hærri nú en hún var
áður en faraldurinn barst hingað til lands en velta á hlutabréfamarkaði
hefur hins vegar minnkað og var 7% minni á fyrstu tíu mánuðum
ársins en á sama tíma í fyrra.
Vanskil fyrirtækja aukast hratt en vanskil heimila hafa lítið breyst
Hlutfall útlána heimila í vanskilum er lítillega hærra nú en það var
í upphafi árs en það er þó enn fremur lágt í sögulegu samhengi
(mynd II-10). Undir lok október voru tæplega 2% útlána til heimila
í greiðsluhléi sem ekki teljast til vanskila en það hlutfall hefur lækkað
stöðugt frá því að það var hæst í lok maí. Lítil aukning á vanskilum
heimila er merki þess að skuldastaða heimila sé á heildina litið ágæt
en þó má vænta þess að hlutfall vanskila fari heldur hækkandi eftir
því sem atvinnuleysi eykst og sértæk vinnumarkaðsúrræði renna sitt
skeið á enda.
Mikil hækkun hefur hins vegar verið á hlutfalli útlána fyrirtækja
í vanskilum en það hefur nær tvöfaldast frá áramótum. Aukin vanskil
eru ein birtingarmynd þeirra erfiðleika sem fyrirtæki standa frammi
fyrir um þessar mundir. Undir lok október voru þar að auki 4% lána
fyrirtækja í sértækum greiðslufrestunarúrræðum vegna farsóttarinnar
sem teljast ekki til almennra vanskila. Þriðjungur þeirra fyrirtækja sem
voru með virk greiðsluhlé voru ferðaþjónustufyrirtæki og þriðjungur
var í annarri þjónustustarfsemi. Ætla má að sökum mótvægisaðgerða
stjórnvalda og úrræða fjármálastofnana hafi áhrif farsóttarinnar á
greiðslugetu fyrirtækja verið minni en ella og greiðsluþroti margra
þeirra verið frestað. Gjaldþrot fyrirtækja það sem af er ári eru þrátt
fyrir það um fimmtungi fleiri en í fyrra en þó eingöngu lítillega fleiri en
þau hafa verið að meðaltali síðustu tíu ár.
Mynd II-10
Hlutfall útlána í vanskilum1
Janúar 2015 - september 2020
1. Útlán kerfislega mikilvægra fjármálafyrirtækja. Þau eru Landsbankinn,
Arion banki og Íslandsbanki auk Íbúðalánasjóðs fram til ársins 2020.
Útlán í vanskilum (e. non-performing loans) eru skilgreind sem lán í
frystingu, 90 daga vanskilum eða greiðsla talin ólíkleg. Ef eitt lán við-
skiptavinar er komið í 90 daga vanskil eru öll lán viðkomandi við-
skiptavinar talin í vanskilum (e. cross default method). Móðurfélög,
bókfært virði.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Heimili
Fyrirtæki
% af útlánum
0
2
4
6
8
10
12
202020192018201720162015
Mynd II-9
Hlutfall nýbygginga af heildarfjölda
kaupsamninga með íbúðarhúsnæði1
Janúar 2016 - september 2020
1. Fjöldi kaupsamninga m.v. kaupdag íbúða. Tólf mánaða hlaupandi
meðaltal.
Heimild: Þjóðskrá Íslands.
Höfuðborgarsvæðið
Landsbyggðin
Landið allt
%
4
6
8
10
12
14
16
18
20202019201820172016