Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 21

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
21
EFTIRSPURN OG HAGVÖXTUR
og var framlag utanríkisviðskipta einnig neikvætt um 2,2 prósentur. Á
heildina litið var framlag utanríkisviðskipta í takt við spá bankans en
þjóðarútgjöld drógust minna saman en spáð var líkt og fjallað var um
hér að framan.
Landsframleiðslan dróst meira saman hér á landi á fyrri hluta árs ins
en á hinum Norðurlöndunum en samdráttur einkaneyslu var minni
Á fyrri helmingi ársins nam samdráttur landsframleiðslunnar 5,7%.
Þetta er meiri samdráttur en var að meðaltali á hinum Norðurlöndunum
og í Bandaríkjunum þótt hann sé nokkru minni en á evrusvæðinu og í
Bretlandi (mynd III-15). Samdráttur einkaneyslu var hins vegar nokkru
minni en í samanburðarlöndunum. Það endurspeglar hve stórt útflutn-
ingsáfallið var hér á landi (mynd III-11) en einnig að betur tókst að
halda farsóttinni í skefjum hér á landi í vor og sumar og því þurfti ekki
að grípa til eins víðtækra lokunaraðgerða og víða í Evrópu (sjá kafla I
og mynd 1 í viðauka 1).
Meiri áhrif farsóttarinnar á seinni hluta ársins en áður var búist við
Samdrátturinn á fyrri hluta ársins var minni en gert hafði verið ráð
fyrir í ágúst. Hins vegar hafa horfur fyrir seinni hluta ársins versnað
sem má ekki síst rekja til uppgangs farsóttarinnar undanfarið. Þannig
hafa hertar sóttvarnir dregið úr ýmissi starfsemi hérlendis auk þess
sem áhrifin á ferðaþjónustu eru meiri en áður var talið. Fyrir vikið
er talið að landsframleiðslan standi nánast í stað milli ársfjórðunga á
seinni hluta ársins (mynd III-14) en samdrátturinn milli ára ágerist enn
frekar og landsframleiðslan dragist saman um 11% milli ára á seinni
hluta ársins.1 Þetta er nokkuð ólíkt því sem áætlað var í ágúst þegar
búist var við að heldur drægi úr árssamdrættinum á þriðja og fjórða
ársfjórðungi. Gangi þetta eftir mælist samdráttur ársins 8,5% sem
er 1,4 prósentum meiri samdráttur en spáð var í ágúst en svipaður
samdráttur og spáð var í maí. Lakari útflutningshorfur vega þyngst en
meiri samdráttur atvinnuvegafjárfestingar bætist við.
Hagvaxtarhorfur næsta árs versna einnig
Hægari hjöðnun farsóttarinnar og lakari horfur í ferðaþjónustu vega
einnig þungt í að skýra lakari hagvaxtarhorfur fyrir næsta ár. Talið er
að landsframleiðslan taki ekki að vaxa milli ára fyrr en á seinni hluta
ársins – ársfjórðungi seinna en spáð var í ágúst – og að hagvöxtur
verði einungis 2,3% á árinu öllu sem er 1,1 prósentu minni hagvöxtur
en áður var spáð (mynd III-16). Á móti kemur að spáð er meiri hag-
vexti á seinni hluta spátímans þegar bæði þjóðarútgjöld og utanríkis-
viðskipti skila jákvæðu framlagi til hagvaxtar. Gert er ráð fyrir að hann
verði um 5,7% árið 2022 en hjaðni svo í 3,9% ári síðar.
1 Hafa ber í huga að miklar sveiflur eru jafnan í árstíðarleiðréttum ársfjórðungslegum landsfram-
leiðslutölum hér á landi og því getur verið erfitt að hreinsa burt reglubundna árstíðarsveiflu og
verður það enn vandasamara þegar óvenju miklar sveiflur eru í hagtölum eins og nú.
Mynd III-15
Samanburður á einkaneyslu og VLF
á fyrri hluta árs 20201
1. Tölur fyrir Norðurlöndin er einfalt meðaltal fyrir Danmörku, Finnland,
Noreg og Svíþjóð. Norsku hagvaxtargögnin eru fyrir meginland Noregs.
Heimildir: Hagstofa Íslands, OECD.
Breyting frá sama árshluta fyrir ári (%)
Einkaneysla
Landsframleiðsla
-16
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
BretlandBandaríkinEvru-
svæðið
Norður-
lönd
Ísland
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd III-16
Hagvöxtur og framlag undirliða 2015-20231
1. Grunnspá Seðlabankans 2020-2023. Brotalína sýnir spá frá PM 2020/3.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Einkaneysla
Samneysla
Fjármunamyndun
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
202320222021202020192018201720162015
Birgðabreytingar
Utanríkisviðskipti
VLF