Peningamál - 18.11.2020, Blaðsíða 9

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
2
0
•
4
9
ALÞJÓÐLEG EFNAHAGSMÁL OG VIÐSKIPTAKJÖR
og annars hrávöruverðs. Verðbólga gaf hins vegar enn frekar eftir á
evrusvæðinu í lok sumars og þar mælist nú lítils háttar verðhjöðnun í
fyrsta sinn í fjögur ár. Skýrist það af hjöðnun undirliggjandi verðbólgu
sem hefur aldrei mælst minni á svæðinu, að hluta vegna minni þjón-
ustuverðbólgu vegna áhrifa farsóttarinnar. Minni verðbólga á evru-
svæðinu er meginástæða þess að verðbólguhorfur í helstu viðskipta-
löndum hafa lítið breyst frá því í ágúst. Spáð er 0,8% verðbólgu að
meðaltali í ár en að hún verði komin í 1,7% á seinni hluta spátímans.
Fjármálaleg skilyrði hafa batnað eftir mikið umrót fyrr á árinu en
óvissa er enn mikil
Eftir verulegt umrót í kjölfar útbreiðslu faraldursins í febrúar og mars
sl. hafa alþjóðlegir fjármálamarkaðir tekið við sér í takt við aukin efna-
hagsumsvif og bjartsýni um að bóluefni gegn farsóttinni finnist áður
en langt um líður. Mótvægisaðgerðir seðlabanka og stjórnvalda hafa
gegnt lykilhlutverki í að styðja við markaði, liðka fyrir skuldabréfa-
útgáfum ríkissjóða og fyrirtækja, auka tiltrú markaðsaðila á efnahags-
horfum og þannig spornað við því að áfallið hefði enn djúpstæðari
áhrif á fjármálakerfi heims. Hlutabréfaverð í helstu iðnríkjum hefur því
hækkað frá því í vor og dregið hefur úr flökti þess (mynd I-12). Á það
einkum við um hlutabréfavísitölur í Bandaríkjunum og Japan sem eru
orðnar hærri en þær voru fyrir heimsfaraldurinn. Hækkun áhættu- og
vaxtaálags á áhættumeiri fjáreignir hefur einnig gengið að miklu leyti
til baka ásamt því að aukinn stöðugleiki hefur einkennt fjármagnsflæði
til nýmarkaðsríkja eftir verulegt útflæði fyrr á árinu og hefur innflæði
til hluta þeirra aukist á ný. Langtímavextir í helstu iðnríkjum hafa jafn-
framt hækkað lítillega en eru enn í kringum eða við sögulegt lágmark
sitt. Fjármálaleg skilyrði hafa því heilt yfir batnað en ástandið er enn
brothætt og óvissa mikil.
Útflutningsverð og viðskiptakjör
Horfur á verðlækkun sjávarafurða í ár eftir miklar hækkanir
undanfarin tvö ár ...
Verð á íslenskum sjávarafurðum hefur verið tiltölulega stöðugt
undanfarið eftir að hafa gefið mikið eftir á fyrri helmingi ársins vegna
áhrifa heimsfaraldursins (mynd I-13). Markaðsaðstæður fyrir íslenskar
sjávarafurðir hafa þó áfram verið erfiðar vegna minnkandi umsvifa í
veitingaþjónustu í helstu viðskiptalöndum. Sjávarafurðaverð mældist
um 4,3% lægra í erlendum gjaldmiðlum talið á þriðja ársfjórðungi frá
sama fjórðungi í fyrra og horfur fyrir seinni hluta ársins hafa versnað
frá því í ágúst. Talið er að útflutningsverð sjávarafurða lækki um 0,6%
milli ára á þessu ári í stað þess að hækka um 3% eins og búist var við
í ágúst. Á móti kemur að spáð er meiri hækkun á næsta ári en gert var
ráð fyrir í ágústspá bankans.
... og útlit fyrir að álverð lækki milli ára annað árið í röð
Heimsmarkaðsverð á áli lækkaði skarpt á fyrsta fjórðungi þessa árs
sem einkum mátti rekja til minnkandi eftirspurnar frá Kína í kjölfar
þarlendra lokunaraðgerða í baráttunni við farsóttina (mynd I-13). Þá
tók eftirspurnin í Bandaríkjunum og Evrópu einnig að dala undir lok
fjórðungsins þegar faraldurinn skall á Vesturlönd með auknum þunga
og stjórnvöld tóku að beita hertum sóttvarnaraðgerðum. Álverð hefur
Heimild: Refinitiv Datastream.
Vísitala, 1. jan. 2018 = 100
Mynd I-12
Alþjóðlegt hlutabréfaverð
1. janúar 2018 - 13. nóvember 2020
Evrusvæðið (EURO STOXX)
Bandaríkin (S&P 500)
Bretland (FTSE 350)
Japan (Nikkei 225)
60
70
80
90
100
110
120
130
140
202020192018
1. Verð sjávarafurða í erlendum gjaldmiðli er reiknað með því að deila
í verð sjávarafurða í íslenskum krónum með gengisvísitölu. Álverð í USD
er reiknað með því að deila í álverð í íslenskum krónum með gengi
Bandaríkjadals. Grunnspá Seðlabankans 3. ársfj. 2020 fyrir viðskiptakjör.
Heimildir: Alþjóðabankinn, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vísitala, 2010 = 100
Mynd I-13
Hrávöruverð og viðskiptakjör1
1. ársfj. 2012 - 3. ársfj. 2020
Hrávöruverð án orkuverðs (í USD)
Verð sjávarafurða (í erl. gjaldm.)
Álverð (í USD)
Viðskiptakjör
70
80
90
100
110
120
130
140
150
‘20‘19‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12