Veiðimaðurinn - 01.03.1962, Page 12

að skap náttúruajlanna mildist um sinn.
Þess eru eigi all fá dæmi, að pegar pau
hafa krafizt stórra fórna, er eins og pau
stillist og leggi liknandi hönd yfir sár-
in á eftir. Með vorinu vakna nýjar von-
ir, og pegar horft er fram til sumarmán-
aðanna á mildum vordegi, er harðlynd-
ur vetur oft furðu fljótur að gleymast.
Ein elzta aðferð manna til pess að
skyggnast inn í framtíðina er stjörnu-
spáin. Hún var i miklum metum sem
vísindagrein hjá Forn-Egyptum og
Kaldeum, og peir höfðu hana frá eldri
menningarpjóðum. Siðar komst hún til
vegs hjá Grikkjum og Rómverjum, og
á miðöldum var hún kennslugrein í
sumum æðstu menntastofnunum Evrópu.
En pegar stjörnufræðinni fór að vaxa
fiskur um hrygg sem vísindagrein, tók
að halla undan fæti hjá stjörnuspeking-
unum, enda réðust stjörnufræðingarnir
harkalega á kenningar peirra og póttust
greiða þeim rothöggið með uppgötvun
Newtons á pyngdarlögmálinu. Eigi að
siður lifir stjörnuspekin, eins og hún
er oftast nefnd, enn góðu lífi viða, þótt
hún sé ekki viðurkennd visindagrein, og
fjöldi fólks um heim allan leitar á fund
stjörnuspámanna, til þess að reyna að
fá vitneskju um framtíðina. Dagblöð og
timarit hafa fasta dálka eða siður um
stjörnuspár, m. a. hér á Islandi, og reyn-
ist það vinsælt efni.
Stjörnuspekin heldur þvi fram, að
gangur himintungla og afstaða þeirra inn-
byrðis hafi áhrif á lif manna og náttúru-
öflin hér á jörðu, og margt af því sé hœgt
að sjá fyrir með útreikningum. En því
er þetta rifjað upp hér, að samkvœmt
þessum fræðum stöndum vér nú á merki-
legum tímamótum. Síðustu tvö þúsund
árin hefur jörðin verið undir áhrifum
Fiskanna, sem er eitt hinna 12 merkja
i Dýrahringnum, er allir kannast við,
af forsíðu almanaksins. En nú er því
skeiði lokið og vér erum komin undir
áhrif Vatnsberans. Nýtt tvö þúsund ára
timabil er að hefjast. Það þarf að sjálf-
sögðu enga spámenn til að sjá fyrir, að
miklar breytingar verði á þessu tíma-
bili i lifi jarðarbúa bæði á efnissviðmu
og þvi andlega. Vér sem nú lifum, þyrft-
um eflaust góða stund til þess að átta
oss á þvi, að þetta væri sami heimurinn,
ef vér mættum koma hingað aftur eftir
tvö þúsund ár, og eins mundi liklega
fara fyrir þeim, sem kvöddu fyrir tvö
þúsund árum, ef þeir kæmu hingað nú.
Einkum er talið að þróunin muni
stefna í þá átt, að i stað þess að „skilja
alla hluti jarðlegri skilningu", eins og
Snorri segir að forfeður vorir hafi gert,
„af þvi að þeim var eigi gefin andleg
spekin“, muni a?idlegur skilningur vaxa
og efnishyggjan réna að sama skapi, eins
og hún raunar hefur gert siðustu ára-
tugina. Það hefur komið í Ijós, að efnið
er ekki eins óhagganleg staðreynd og
menn héldu, jafnvel fyrir nokkrum ára-
tugum. Og það er vonlaust verk, að
ætla sér að skýra öll fyrirbæri mann-
lifsins og sumt, sem gerist i riki náttúr-
unnar, út frá þeim efnislögmálum, sem
enn eru þekkt. Aukin þekking á víðátt-
um himingeimsins og öðrum hnöttum
kann að raska ýmsum hugmyndum eða
kenningum, sem nú þykja góð vísindi.
Það er að m. k. vist, að þetta timabil
verður skeið mikilla rannsókna og upp-
götvana utan við ,,landhelgi“ jarðarinn-
2
Veiðimaðurinn