Arkitektúr og skipulag - 01.03.1989, Qupperneq 15

Nú hefur verið hafist handa í Reykjavík við að planta í stórum stíl í
framtíðarbyggðasvæði eftir skipulagi, þannig að þegar kemur að því
að reisa byggð verði komin rjóður fyrir byggðina innan samfelldra
skjólbelta.
DæmierHólmsheiði,þar sem ReynirVilhjálmsson, landslagsarkitekt,
og Vilhjálmur Sigtryggsson, framkvæmdarstjóri Skógræktarfélags
Reykjavíkur, hafa gert skipulag að gróðursetningu. Um árabil hefur
verið plantað á þriðja hundrað þúsund plöntum í land borgarinnar og
hyggjumst við stórauka það. Enda er borgarlandið að taka
stakkaskiptum hvað þetta varðar vegna kraftmikils plöntunarstarfs á
síðustu áratugum.
Við eigum orðið góða landa meðal trjáa sem hafa sýnt og sannað að
þau geta lifað í þessu landi og hjálpa okkur að bæta það. Sumir tala
um framandi plöntur og útlendinga þegar þeir sjá furu, þin eða þöll í
landslagi okkar. Furan, lerkið og fleiri tegundir eru íslendingar
samkvæmt allri eðlilegri og venjulegri skilgreiningu, bera þroskuð
fræ og er að finna sjálfsáð hvarvetna. Fjandskapur við plöntur líkist
stundum kynþáttahatri. Eða ættu rauðhærðir Islendingar með írsku
blóði að heimta að allir af norrænu bergi brotnir yfirgefi landið? En
sannað þykir að frar voru hér fyrir, þegar Norðmenn réðust til
landgöngu. Eða hvenær urðu Norðmenn íslendingar?
Litir skipta miklu máli í vetrarborgum þar sem gráviðri og
skammdegi ríkja í marga mánuði. Á þinginu kom fram að almennt
skipti meira máli að huga að litanotkun á norðurslóðum heldur en á
sólbjörtum gróðursælum svæðum. Hér á íslandi eigum við orðið
nokkra hefð í notkun lita á hús, sérstaklega eftir að farið var að mála
bárujámshúsin. Nokkrir þátttakenda sem til Islands höfðu komið
bentu á litanotkun í Reykjavík sem dæmi þess að hreinir og sterkir
litir, sérstaklega þökin, léttu og hresstu upp á allt yfirbragð
byggðarinnar. Land okkar er bert og loftið tært þannig að litir á
mannvirkjum eru þeim mun áhrifaríkari. Litir landsins sjálfs sem
vinna þarf með eru einnig óvenju tærir og sterkir. Ymis suðlæg lönd
búa við mistur í lofti og þurr kalk- og leirjarðlög í fölum litum sem
hafa haft áhrif á litanotkun ásamt byggingarefni úrjarðefnum. Dæmi
eru t.d. Spánn, Ítalía og Kalifomía.
I Kalifomíu eru bleik leirlög, ljósgular steppur og akrar, grænar
plöntur eru fölgrænar vegna þurrks og vötn og sjór sýnast fölblá í
mistrinu. Þetta umhverfi hefur skapað litahefð íbyggingum og fötum
- „amerísku pastellitina“. Mjög svipuð dæmi mætti taka víðar. Þegar
ferðasterumausturströndBandaríkjannafinnurmaðurfljóttsamræmið
í litavalinu, en þegar þetta fólk kemur til Norður-Evrópu í sínum
bleiku og turkis fötum eru þau oft talin smekklaus og ankannaleg.
Arkitektúr í dag er að verða nokkuð háður tísku og sveiflast áhrifin
næstum eins hratt og í fatatfskunni og er það slæmt. í fataiðnaði er
stefnt að því að breyta tísku á hverju ári en hús eiga að standa í meir
en ár og eru ekkert einkamál. Því skyldu menn huga vel að áður en
gripnar eru, óhugsað og hrátt, hugmyndir úr myndblöðum arkitekta
og fluttar milli staða. „Pastellitir postmódemista" eiga sums staðar
skínandi vel við og eru djúphugsaðir út frá samspili við gamlar hefðir.
Við eigum hefðir og land - hyggjum að því.
„Vetur" hefur bæði táknræna og bókstaflega merkingu. Þegar
vetur er nefndur vakna upp ýmsar naprar ti lfmningar og mótsagnakennd
sjónarmið. Skáld líkja oft vetri við síðkvöld lífsins og finna þannig
í þeirri árstíð myndhvörf dauðans. f ljóðum aldamótaskáldanna okkar
þekkjast þó brýningar og líkingar þar sem vitnað er til styrks og krafts
vetrarins. Þjóðin er mönuð til dáða með táknmyndum hans. „Sagter
fyrir vori vetur flýi, hvergi þó hann flýr en færist ofar,“ segir Bjarni
Thorarensen í ljóði sínu Veturinn. í lífsbaráttunni er veturinn oft sá
er sér til þess að það sterkasta og harðgerasta lifir til framhaldslífs. „
Hinir hæfustu lifa af.“
En hversu mjög sem veturinn er notaður sem tákn dauða og hrömunar,
þá fylgir hverjum vetri vor. „ Aftur kemur vor í dal.“
Þorvaldur Þorvaldsson
BO I NORD
Bo í nord er íbúðasýning sem Norske boligutstillinger og
Tromsp kommune ráðgera að standa að í sameiningu undir
kjörorðunum „klimatilpassede boliger“ eða íbúðir aðlagaðar
veðurfari. Sýningin verður liður í ráðstefnu Winter Cities sem halda
á íTromsp 1990.
Af því tilefni auglýsti Bo í nord haustið 1987 eftir arkitektum frá
öllum Norðurlöndunum sem hefðu áhuga á að taka þátt í samvinnu
um skipulag sýningarsvæðisins. Til samstarfsins voru vaidir hópar
arkitekta, einn frá hverju Norðurlandanna, nema frá heimalandinu
Noregi voru valdir 4 hópar, einn frá hverjum landshluta. Eftirtaldir
hópar voru valdir:
Blá strek arkitektar frá Tromsp, NNP frá Norður-Noregi, ARC frá
Þrándheimi, DIVA fráOsló, Kimmo Kuismanen og Veli Karjalainen
frá Oulo í Finnlandi, Landskronagruppen frá Malmö, A5 tegnestuen
frá Kaupmannahöfn og Isark frá Reykjavík.
Hópamir hittust þrisvar í Tromsp á tveggja mánaða tímabili og komu
sér saman um meginskipulag svæðisins. Sýningarsvæðið, sem er á
vestanverðri Tromsp, skal rúma u.þ.b. 160 íbúðir, auk bamaheimilis
og hverfishúss. Svæðið sem hallar til vesturs fær eina aðalaðkeyrslu
sem liggur í gegnum mitt svæðið samsíða hæðarkótum. Á miðju
svæðinu teygir grænt svæði sig upp hlfðina þvert á aðalveginn.
Vegurinn og græna svæðið mynda þannig kross og skipta miðs væðinu
niður í 4 reiti.
Lækur sem rennur um norðurhluta svæðisins skilur frá miðsvæðinu
nyrsta hluta svæðisins, sem verðurfimmti reiturinn. Þarer hugmyndin
að reisa einbýlishús, eitt frá hverju Norðurlandanna, auk þess sem
rætt hefur verið um hús frá Japan og Kanada, en þær þjóðir eru
stærstar í Winter Cities samtökunum.
Á miðsvæðinu mun þéttari byggð rísa og verða íbúðasvæðin 4 tengd
saman með göngustíg, sem verður aðalstígur sýningarinnar.
Sýningarstígurinn myndarbeinan og rétthymdan ferhyming og gengur
inn á hom hvers reits. Bamaheimilinu og hverfahúsinu er ætlaður
staður á mótum vegarins og græna svæðisins, innan
sýningarferhyrningsins. Við nánari útfærslu á reitunum 4 unnu
hópamir tveir og tveir saman þannig að einn norskur hópur vann með
einum frá hinum Norðurlöndunum.
Að auki tóku hóparnir þátt í samkeppni um hönnun bamaheimilis og
hverfishúss annars vegar þar sem A5 tegnestuen fékk fyrstu verðlaun
og græna svæðisins hins vegar, þar sem Kimmo Kuismanen og Veli
Karjalainen fengu fyrstu verðlaun. ísark og Blá strek var falið að
vinna saman að reit B og gerðu hóparnir auk þess sameiginlegar
tillögurísamkeppninni. AðísarkstandaBaldurÓ. Svavarsson, Egill
Guðmundsson, Kristín Garðarsdóttir, Jón Ólafur Ólafsson og Þórarinn
Þórarinsson. Blá strek eru arkitektamir Knut Erik Dahl og Nils
Mjaaland. Þeir komu til íslands og við unnum saman að
grunnhugmyndum í eina viku. Framhaldið var tveggja vikna vinna
með stöðugum samskiptum í gegnum síma og telefax.
Útkoman varð síðan tillaga að græna svæðinu auk þeirra tillagna sem
hér eru sýndar, bamaheimili/hverfahús og íbúðahverfi með u.þ.b. 40
íbúðum. Grunnhugmyndin að bamaheimilinu kemur frá íslenska
torfbænum og norska tréhúsinu.Húsið tengist sýningarstígnum þannig
að hann gengur í gegnum það. Auk þess mótar göngubrú yfir aðalveg
svæðisins, hluta hússins. Þannig er byggingin eins konar miðja alls
13
ARKITEKTUR OG SKIPULAG