AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1996, Síða 15

Hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar byggist á því
að sérhver ákvörðun okkar eða aðgerð takmarki ekki
möguleika komandi kynslóða til sambærilegra lífs-
skilyrða og við búum við sjálf. Þetta þýðir að nauðsyn-
legt er að skoða málin í vlðu samhengi og ekki
eingöngu út frá þröngum náttúru- eða umhverfis-
verndarsjónarmiðum. Þetta mat er ekki einfalt og er
talið að skoða þurfi a.m.k. fjóra grundvallarþætti
þessu sambandi. Þannig þarf í fyrsta lagi að meta 1
hver séu áhrif tiltekinnar þróunar á umhverfið, í öðru 2
Q_
lagi hver séu efnahagsleg áhrif, í þriðja lagi hver séu ^
félagsleg áhrif og í fjórða lagi hver séu áhrif þróunar- “
innar á menningu. Þetta þýðir að tiltekin röskun á |
umhverfinu getur í vissum tilvikum verið fyllilega
ásættanleg þar sem vægi hinna þáttanna er einfald-
lega meira við að tryggja sjálfbæra þróun.
Frá Djúpalónssandi. Stofnun þjóðgarðs á Snæfellsnesi mun að líkindum
styrkja íslenska ferðaþjónustu og létta álagi af öðrum vinsælum ferða-
mannastöðum.
Þróun þessarar aðferðafræði er þó enn skammt á
veg komin og t.d. er I okkar lögbundna mati á um-
hverfisáhrifum enn tiltölulega lítið fjallað um annað
en bein umhverfisáhrif. Augljóst er að heildstætt mat
af þessu tagi er afar mikilvægt þegar teknar eru
ákvarðanir um nýtingu auðlinda, ekki síst ef uppi eru
deilur og hagsmunaárekstrar vegna ólíkra nýtingar-
sjónarmiða.
Tökum sem dæmi ósk um virkjunarframkvæmdir,
jarðvegsnám eða gróðurnýtingu á vinsælu ferða-
manna- eða útivistarsvæði, sem hefur hingað til verið
tiltölulega lítió raskað. Hvaða sjónarmið eiga þar að
ráða? Ólíklegt er að hrein náttúruverndarsjónarmið
takmarki röskun á svæðinu nema um sé að ræða
einstakt náttúrufyrirbæri á landinu. Á hinn bóginn
gæti efnahags- og félagslegur ávinningur umhverfis-
vænnar ferðaþjónustu á svæðinu verið meiri þegar
til lengri tíma er litið en önnur nýting og á þeirri for-
sendu væri rétt að tryggja vernd svæðisins. Á þenn-
an hátt getur ferðaþjónustan jafnvel orðið helsti
bakhjarl náttúruverndar í landinu í framtíðinni. Það
er því fyllilega tímabært að reynt verði að leggja mat
á það hvers virði fimmta auðlindin er ferðaþjónust-
unni.
UMHVERFISVÆN FERÐAÞJÓNUSTA p
Á síðasta ári komu hingað til lands um 190.000
erlendir ferðamenn og er talið að tekjur af þeim hafi §:
numiðum18,7 milljörðum krónaeðaum 12%af gjald- «
eyristekjum okkar. Það er að sjálfsögðu útilokað að |*
segja nákvæmlega til um það hversu stór hluti þess- §
ara ferðamanna kom gagngert hingað til að skoða
og upplifa íslenska náttúru, en í einni könnun sem
gerð var meðal erlendra ferðamanna hér á landi
nefndu 2/3 aðspurðra skoðun íslenskrar náttúru
helstu ástæðuna fyrir komu sinni hingað. Við getum
leyft okkur sem fyrsta skref I þá átt að meta stærð
fimmtu auðlindarinnar með örlitlum talnaleik að reikna
út að náttúra íslands hafi skilað um 12 milljörðum
króna í gjaldeyri í þjóðarbúið árið 1995 eða um tvöfalt
meira en úthafsveiðar íslendinga árið 1995, svo
dæmi sé tekið.
Aukin ásókn í náttúruperlur landsins leiðir hugann
að því hvernig við ætlum á tímum niðurskurðar í ríkis-
útgjöldum að kosta nauðsynlegar aðgerðir til að forða
helstu náttúrugersemum okkar frá varanlegum skaóa
vegna álags frá ferðamönnum. Ein af fjórum

13