Bændablaðið - 26.01.2023, Blaðsíða 1

2. tölublað 2023 ▯ Fimmtudagur 26. janúar ▯ Blað nr. 626 ▯ 29. árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Björgvin Þór Harðarson, svínabóndi í Laxárdal, hefur þurft að byggja og breyta miklu á búi fjölskyldu
sinnar undanfarin misseri. Svínarækt er búgrein sem stendur á tímamótum þar sem ný reglugerð um
aðbúnað tekur gildi eftir tvö ár. Með því munu íslenskir svínabændur vera í fararbroddi á heimsvísu
hvað dýravelferð varðar. – Sjá nánar bls. 36–37. Mynd/ Ástvaldur Lárusson
Ullarinnlegg dregst saman en sala eykst
– Eftirspurn eftir prjónabandi mun meiri en framboð
Ullarsala Ístex í byrjun Covid-
19 faraldursins var nánast engin
og ull úr sumum flokkum hefði
ekki einu sinni verið hægt að gefa
á þeim tíma. Starfsemin hefur
hins vegar tekið stakkaskiptum
á síðustu tveimur árum og annar
fyrirtækið nú ekki eftirspurn eftir
prjónabandi sínu.
Rekstrarhagnaðurinn árið 2021
var rúmlega 93 milljónir króna eftir
skatta og fyrir síðasta ár stefnir
hann í 60 milljónir. Söluandvirði
handprjónabands á síðasta ári var
rúmar 800 milljónir króna, þar af
um 500 milljónir vegna sölu út fyrir
landsteinana.
Talsverðar fjárfestingar til að
mæta aukinni eftirspurn
Til að mæta aukinni eftirspurn eftir
prjónabandinu Lopa, með aukinni
bandframleiðslu, hefur Ístex ráðist í
talsverðar fjárfestingar í tækjabúnaði
á undanförnum misserum. „Við
settum upp dokkuvél og mötunarkerfi
fyrir kembivélar í Mosfellsbæ. Ný
spunavél er nú í smíðum á Ítalíu. Það
er áætlað að hún verði tilbúin í haust.
Næsta verkefni er svo ný kembilína
sem gæfi þann möguleika að auka
framleiðslu um þriðjung.
Þá er handprjónabandið að fá
OEKOTEX 100-viðurkenningu,
sem þýðir að það inniheldur engin
hættuleg efni. Umhverfismál og
sjálfbærni eru að verða sífellt
mikilvægari. Allt kostar þetta sitt,
en tækifærin eru til staðar til að
sækja á,“ segir Sigurður Sævar
Gunnarsson, framkvæmdastjóri
Ístex.
„Það hefur háð okkur talsvert að
hafa ekki undan í bandframleiðslu,
sem hefur valdið skorti á handprjóna-
bandi og værðarvoðum. Við höfum
aukið framleiðsluna eins og unnt er
miðað við tæki og tól. Hún gekk í
raun ágætlega á síðastliðnu ári, þrátt
fyrir svolítið af bilunum. Starfsfólki
hefur fjölgað, en um 70 manns
starfa nú hjá Ístex. Ljóst er að fjölga
þarf enn meira starfsfólki og bæta
við tækjabúnaði,“ segir hann.
Sala síðustu tveggja ára numið
1.200 milljónum króna
Sigurður segir að salan á vörum Ístex
síðustu tvö ár hafi numið meira en
1.200 milljónum króna. Á síðustu
fimm árum hefur ullarmagnið, sem
Ístex hefur úr að spila, minnkað um
25 prósent. Á sama tíma hefur sala
aukist um 50 prósent, sem hann
þakkar handprjónabandinu og
þróunarvinnu.
Ístex er að langmestu leyti í eigu
íslenskra sauðfjárbænda og tekur
við um 98–99 prósentum af allri
íslenskri ull frá bændum um allt
land til að standa straum af sinni
vöruframleiðslu og -þróun. Í dag
eru alls 2.473 hluthafar skráðir í
félaginu, þar af eru Landssamtök
sauðfjárbænda með stærsta einstaka
hlutann, en síðan einstaklingar
og félög. Sigurður telur að
margt sé fram undan hjá félaginu
sem mikilvægt sé að styðja við
og því ekki ólíklegt að frekari
eignarhaldsbreytingar muni eiga sér
stað til að tryggja fjármagn í frekari
fjárfestingar. /smh
Sjá nánari umfjöllun um Ístex
á blaðsíðum 44–45.
Sigurður S. Gunnarsson framkvæmdastjóri við nýju dokkuvélina. Mynd / smh
Öll skulum við ganga með sæmd og
veita öðrum af visku okkar svo lengi
sem við drögum andann.
Svo hljóðar fyrsta málsgrein reglu-
gerðar indjánaættflokks nokkurs sem
búsettur er í Washington-ríki Banda-
ríkjanna. Að bera höfuðið hátt og finna
lífi sínu tilgang á jafnt við á öllum
æviskeiðum eins og kemur fram á
vefsíðu Landlæknisembættisins og
skal ekki gleyma því að leggja áherslu
á þau lífsgæði – og tækifæri er fylgja
efri árum.
Samkvæmt Dýrleifu Guðjónsdóttur,
framkvæmdastjóra Félags eldri borgara í
Reykjavík og nágrenni, er orðasambandið
eldri borgari oft og tíðum bendlað við
minnkandi virkni sem þjóðfélagsþegn,
auk þess sem þeir lenda í því að vel
dregur úr réttindum þeirra.
Dýrleif bendir á að alls telji höfuð-
borgarbúar, sextíu ára og eldri, um
26 þúsund og því brýn nauðsyn til þess
að standa keikur í hagsmunabaráttunni,
en með samvinnu félaga eldri borgara
á landsvísu við Landssamband eldri
borgara njóta þau baráttumál töluverðs
velfarnaðar.
Kemur fram að auk hagsmuna
og kjara gætir samþættrar félags- og
heilbrigðisþjónustu auk þess sem leitast
er við að eldri borgarar njóti öflugs
félagslífs. Telur sitjandi formaður
Landssambandsins árið sem nú er í
startholunum lofa góðu og mikið verði
um að vera á öllum sviðum. /SP
Sjá nánar á bls. 7 og 26–27.
Að eldast
með reisn
Bann við urðun á niðurbrjótanlegum
úrgangi tók gildi hér á landi 1. janúar
síðastliðinn, með gildistöku laga
þess efnis.
Í nýju lögunum er hugtakið „líf-
úrgangur“ notað um þann lífræna úrgang
sem flokka þarf sérstaklega til moltugerðar.
Enn hafa fá sveitarfélög innleitt löggjöfina
í sína sorphirðu, þótt almenningi og
lögaðilum hafi verið skylt að flokka
lífúrgang sérstaklega frá áramótum og
engar undanþágur verið veittar. Jóhannes
B. Urbancic Tómasson, sérfræðingur á
sviði loftslagsmála og græns samfélags
hjá Umhverfisstofnun, segir að flest
sveitarfélög séu í innleiðingarferli og með
nýjar flokkunartunnur í pöntun.
„Það er skylda sveitar félaganna
að ákveða fyrir komulagið á söfnun
úr gangsins í sveitar félaginu og sjá um
flutning heimilisúrgangs. Sveitarfélögin
hafa sömuleiðis skyldu til að ná tölulegum
markmiðum í úrgangsmálum, til dæmis
hvað varðar að lágmarka urðun lífræns
úrgangs og urðun heimilisúrgangs.“
Innleiðing á hringrásarhagkerfi
Jóhannes segir að forsendan fyrir laga-
breytingunum sé að greiða fyrir innleiðingu
hring rásar hagkerfis. Breytingar nar hafi
ýmsa aðra snerti fleti, eins og að minnka
losun gróðurhúsalofttegunda og vinna að
sjálfbærni Íslands.
Með því að farga úrgangi í stað þess
að endurnýta hann tapist auðlindir sem
annars væri hægt að nota. /smh
Sjá nánar á bls. 20‑21.
Urðunarbann
á lífúrgangi
14
Bændur áhugasamir um jarðrækt
og betri nýtingu áburðar
28
Plöntur, heilsa og hugur
– Michael Pollan tekinn tali
30
Smáforrit sem mælir
kolefnisbindingu trjáa