Bændablaðið - 26.01.2023, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. janúar 2023
Bændasamtök Íslands eru hagsmunasamtök
sem rekin eru í þágu félagsmanna sinna,
íslenskra bænda. Hlutverk þeirra er að
gæta hagsmuna atvinnugreinarinnar og
fylgjast grannt með afkomu bænda og
rekstrarskilyrðum íslensks landbúnaðar.
Á vettvangi samtakanna er alla jafna rætt
almennt um fyrirætlanir stjórnvalda um að
leggja íþyngjandi kvaðir á atvinnugreinina,
svo sem hertar kröfur um aðbúnað, gjaldtöku
og leyfisveitingar, enda hafa slíkar ákvarðanir
óhjákvæmilega áhrif á framleiðslukostnað þegar
til lengri tíma er litið. Þá skal á það bent að
bændur eru í langflestum tilvikum verðþegar,
enda hafa þeir sem hrávöruframleiðendur
engin áhrif á verð á markaði. Bændur, líkt og
aðrir atvinnurekendur og launafólk, hafa mikla
hagsmuni af því að verðhækkanir séu með þeim
hætti að verðstöðugleika sé ekki ógnað. Þannig
er það mikilvægt að fram fari upplýst umræða
um áhrifaþætti sem geta leitt til áskorana innan
atvinnugreinarinnar, séu þeir til staðar.
Það sætir því ákveðinni furðu þegar
hagsmunasamtök stórkaupmanna berja sér á
brjóst með forkólfum verkalýðshreyfinga þar
sem óskað er eftir því að stjórnvöld beiti sér
fyrir einhliða lækkun eða niðurfellingu tolla í
þágu neytenda og launafólks þegar tollverndin
er hluti af starfsskilyrðum landbúnaðarins og
takmarkalaus innflutningur gæti vel kaffært
þeirri starfsemi sem nú er stunduð úti um allt
land.
Þyngri róður og aukin fjárfesting
Á vef Hagstofu Íslands má sjá að 2.987 manns
eru starfandi í landbúnaði. Afleidd störf eru
ívið fleiri. Á Hagstofuvefnum eru einnig birt
rekstrar- og efnahagsyfirlit búa sem byggja á
skattgögnum. Þar má sjá t.a.m. að launaliðurinn
vegur minna í búfjárræktargreinunum, um 19-
20%, en í viðskiptahagkerfinu í heild, þar sem
hann nemur 23%, en mun þyngra í garðyrkju, eða
um 36%. Annar rekstrarkostnaður vegur þyngra
í landbúnaði en í öðrum atvinnugreinum, en þar
fellur undir sölukostnaður, stjórnunarkostnaður,
húsnæðiskostnaður, viðhald og fleira.
Þá verður ekki framhjá því litið að ýmsar
ákvarðanir stjórnvalda hafa gert það að verkum
að bændur hafa þurft að leggjast í viðamiklar
breytingar á búrekstri sínum. Þannig má til dæmis
nefna að samkvæmt skýrslu Ráðgjafarmiðstöðvar
landbúnaðarins hefur kostnaður við endurnýjun
húsa í svínarækt haft í för með sér aukinn kostnað
upp á allt að 3 milljarða fyrir búgreinina og
er þá ótalinn sá kostnaður sem fylgir töfum í
regluverkinu, þ.e. í tengslum við umhverfimat,
skipulagsmál og aðkeypta aðstoð sérfræðinga.
Regluverkið og einföldun þess hefur þó í raun
einungis verið slagorð sem gripið hefur verið til í
aðdraganda kosninga, í öllu falli er undirrituðum
ekki kunnugt um að slík vinna sé í farvatninu
eða að það dragi brátt til tíðinda í þeim efnum.
Það sem Sigmar Vilhjálmsson sagði
En það er ýmislegt annað sem hægt er að gera
til að efla atvinnugreinina. Leyfi ég mér hér
að vísa til áhugaverðrar greinar frá Sigmari
Vilhjálmssyni, samfélagsrýni og forstjóra
Munnbitans, undir yfirskriftinni „Ríkisstjórnin
á leik“ sem birtist í Morgunblaðinu föstudaginn
20. janúar sl. Í grein sinni fer Sigmar yfir það
hvernig hugsanlega væri hægt að koma í veg
fyrir að launahækkanir skili sér út í hærra verðlag.
Þannig leggur Sigmar til að ákjósanlegur kostur
sem vert væri að staldra við væri leiðrétting á
tryggingargjaldi, sem væri góð ráðstöfun og
kæmi til móts við fyrirtækin í landinu ásamt
því að sporna gegn verðhækkunum. Ég verð
að segja að þetta telur undirritaður álitlegri og
skynsamari leið, sem sannanlega myndi skila
ábatanum beint til neytenda og launþega – án
þess að fórna viðskiptahagsmunum Íslands þegar
kemur að gerð tolla- og fríverslunarsamninga.
Sami aðili hefur talað mikið um lítil
og meðalstór fyrirtæki, sem ég tel að séu
burðarásinn í atvinnulífinu á Íslandi. Lítil og
meðalstór fyrirtæki eru skilgreind sem fyrirtæki
með færri en 250 starfsmenn með innan við 6,5
milljarða í ársveltu. Talið er að um 90% af öllum
fyrirtækjum landsins, að einyrkjum meðtöldum,
falli undir þessa skilgreiningu og þar á meðal
eru bændur. Því sætir það ákveðinni furðu, líkt
og ég minntist á hér í upphafi þessa leiðara, að
verkalýðshreyfingin taki skortstöðu gegn einni
atvinnugrein umfram aðrar.
Er pláss fyrir fleiri?
Áhugi ungs fólks á landbúnaði hefur aukist
síðustu ár, og þá hefur meðbyr með landbúnaði
aldrei verið meiri. Bændum hefur eftir sem áður
farið fækkandi. Kjör bænda hafa mikið verið í
umræðunni síðustu ár og sérstaklega í tengslum
við fordæmalausar hækkanir á aðföngum og
áburði sem nú ætti að sjá jöfnun á. En þá velti
ég því fyrir mér hvort landbúnaðarframleiðslan
eigi eingöngu að fullnægja innlendum þörfum?
Við hljótum að vera öll sammála um það að svo
sé ekki. Því vitanlega er og verður ekki pláss
í greininni ef það er einungis markmiðið að
fullnægja innanlandsþörfum. Nauðsyn er á að
fjölga störfum í landbúnaði, bú þurfa að stækka
og eiga blönduð bú mesta möguleika til þess að
auka við tekjur sínar. Það er okkar tækifæri til
þess að sporna gegn því að atvinnugreinin þurfi
að sæta því ítrekað að vera tekin út fyrir sviga.
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar þá kr. 14.900 með
vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 11.900 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartúni 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
LEIÐARI
Áþreifanleikinn
Ánægjulegt er að sjá afrakstur prent-
miðlakönnunar Gallup sem birt var í
síðustu viku. Í henni er mældur lestur
síðasta ársfjórðungs 2022. Niður-
stöðurnar sýna að Bændablaðið heldur
sinni sterku stöðu sem langmest lesni
fjölmiðill landsbyggðarinnar og á höfuð-
borgarsvæðinu eflist blaðið jafnt og þétt.
Þegar rýnt er í tölurnar má m.a. sjá
að Bændablaðið hefur tekið fram úr
dagblöðum landsins að ýmsu leyti, því
þrátt fyrir að lestur prentmiðla sé almennt
að minnka heldur miðillinn sínum trausta
lesendahópi. Yngri lesendur eru að bætast í
hóp dyggra og er það ekki síst vegna tilkomu
Bændablaðsins á samfélagsmiðlum.
Á undanförnum sex mánuðum hefur
lestur á efni Bændablaðsins á vef þess, bbl.is,
stóraukist. Heildarfjöldi lesninga (smella)
á einstakar greinar hvern mánuð, miðað
við birtingardag, hefur ríflega tvöfaldast.
Endurgjöfin birtist einnig í mörg þúsund
áhorfum á myndbönd sem við deilum
gegnum samfélagsmiðla okkar – yngri
landsmenn kunna greinilega að meta þá
innsýn sem þeir fá í íslenskan landbúnað
á þennan hátt.
Sterkasta vígi okkar er þó eftir sem
áður prentútgáfan því enn hafa þeir,
sem lesa blöðin að jafnaði, þörf fyrir
áþreifanlegt eintak. Miðað við niðurstöður
prentmiðlakönnunarinnar eru að meðal tali
þrír lesendur um hvert eintak Bændablaðsins.
Efnistökin eru að stórum hluta tímalausir
svo blaðið liggur lengi frammi á borðum
landsmanna sem fletta því mörgum sinnum.
Reynsla okkar er sú að upplag prentútgáfu
blaðsins, sem kemur alla jafna út annan
hvern fimmtudag, sé vanalega uppurið
áður en helgin er liðin. Rúm 33.000 eintök
rata um allt land á um 420 dreifingarstaði, í
hvern einasta þéttbýliskjarna, á hvert lögbýli
landsins og auk þess til áskrifenda.
Við hyggjumst viðhalda dreifikerfi okkar
á árinu, styrkja það og bæta í upplag ef þurfa
þykir. Þeir sem vilja tryggja sér eintak er
bent á að skrá sig í áskrift, en í því felst
að greiða fyrir póstsendingu þótt eintakið
sé frítt.
Hærra póstburðargjald og hækkanir
á pappírsverði sliga prentmiðla nú sem
aldrei fyrr og endurspeglast það í fregnum
af samdrætti í prentun og dreifingu annarra
blaða. Það verður að teljast nokkuð
skynsamlegt að fara yfir í dreifingarmódel
keimlíkt því sem Bændablaðið hefur lagt
upp með undanfarin ár. Þótt dreifingarstaðir
séu þrjú hundruð færri en Bændablaðsins
gefur útgáfufélag það út að slíkt dreifikerfi
hafi snertiflöt við 85% þjóðarinnar. Sem
er vel.
Við túlkum aukinn lestur blaðsins
á jákvæðan hátt, að umfjöllunarefni
Bændablaðsins sé til þess fallin að
landsmenn velji að viða að sér upplýsingar
og þekkingu gegnum málgagnið.
Snertiflöturinn er augljós; landbúnaður sem
undirstöðuatvinnugrein landsins og afleidd
starfsemi henni tengdri. Við byggjum á
uppbyggilegum, innihaldsríkum skýringum
og áhugaverðri fræðslu sem auðgar skilning
lesenda á lífi og starfi víðs vegar um landið.
Fjölbreytni er líka eitt af okkar
meginstefi, enda er úr ótrúlegri flóru manna
og málefna að moða þegar litið er undir
yfirborðið. Í þessu tölublaði má t.d. lesa
sér til um svínarækt, mjólkurframleiðslu,
lífrænan úrgang, félagsstarf eldri borgara,
hugvíkkandi efni, nautakjötsframleiðslu,
kræklinga, veiruskitu, fiskiroðsleður,
áhugaleikhús, örplast, gráþröst og
skógarfuru, skyggnar konur, bjór, tómata,
fiskeldi, Moldavíu og Nígeríu, höfrung,
rafmagnsbíl, byggðasafn og bambusvörur
svo fátt eitt sé nefnt. Njótið.
Guðrún Hulda Pálsdóttir, ritstjóri.
Út fyrir sviga
Guðmundur Benediktsson, frá Breiðabóli á Svalbarðsströnd plægir með International dráttarvél. Myndin er tekin árið 1930. Mynd / Myndasafn BÍ
GAMLA MYNDIN
Ritstjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir (ábm.) gudrunhulda@bondi.is – Sími: 563 0339 – Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is
Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 563 0303
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Sigrún Pétursdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is