Bændablaðið - 26.01.2023, Blaðsíða 43

43Bændablaðið | Fimmtudagur 26. janúar 2023
Halldóra Mogensen, þingmaður
Pírata, lagði fram þingmál um
lögleiðingu lyfjahamps á sínum
tíma.
„Þegar ég fór með málið í þingsal
voru móttökurnar ótrúlega dræmar
og nánast engin þekking til staðar og
skilningurinn á málinu samkvæmt því
og þingfulltrúar á móti því án þess að
gefa sér tíma til að skoða það nánar.“
Halldóra segir að í framhaldinu
hafi hún á þeim tíma sannfærst
um að hugmyndin um lögleiðingu
lyfjahamps væri vonlaus barátta og
í framhaldinu hafi hún snúið sér að
því að fá CBD lögleitt.
Viðhorf fólks að breytast
„Ég setti mig í þá baráttu og að fá
það löglegt að rækta iðnaðarhamp
og hugsaði með mér að það væri
fyrsta skrefið. Í dag finnst mér að
viðhorf fólks
hafi breyst og
því mögulega
kominn tími
til að taka
málið aftur á
dagskrá.
Upprunalega
tillaga mín
um lögleið-
ingu lyfja-
hamps gekk
út á að almenningur mætti rækta
hann til einkanota en það þótti ansi
langt gengið. Persónulega er ég
enn á þeirri skoðun. Jurtir og lyf
sem geta reynst okkur vel og hafa
lækningargildi og lina þjáningar eiga
að vera almenningi aðgengileg. Ég tel
að á sama tíma sé það glæpsamlegt
ef við erum of sein að bregðast við
ákalli fólks um aðgengi að úrræðum
sem gætu reynst þeim vel.“
A Wendel ehf.
Tangarhöfða 1, 110 Reykjavík,
S:551 5464 - wendel@wendel.is
www.wendel.is
Hilltip Icestriker 900–1600L
Salt og sanddreifari í tveim
stærðum fyrir stóra pallbíla og
minni vörubíla. Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 380–550L
Salt og sanddreifarari í tveim
stærðum, fyrir minni pallbíla.
Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 600 TR
Rafdrifinn kastdreifari
fyrir dráttarvélar m/öflugum
efnisskömmtunarbúnaði.
Hilltip Snowstriker VP
Fjölplógur fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanlegur í
185–240 cm breidd.
Hilltip Snowstriker SP
Snjótönn fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanleg í
165–240 cm breidd.
Hilltip Fjölplógur MVP
Fjölplógur fyrir ameríska
pallbíla t.d. RAM 3500,
GMC 3500 og FORD 350.
Halldóra Mogensen,
þingmaður Pírata.
Lögleiðing lyfjahamps
mögulega aftur á dagskrá
„Það sem hefur komið fram á ráðstefnunni
er lýðheilsumál og vekur hjá mér von ef
rannsóknirnar standast. Auk þess sem það
getur orðið verulegur efnahagslegur ábati af
betri meðferðunum,“ segir Lovísa Ólafsdóttir
viðskiptafræðingur.
„Ég geri fastlega ráð fyrir og held reyndar að
ráðstefnan sé nú þegar búin að opna fyrir aukna
umræðu hér á landi um möguleika hugvíkkandi
efna til lækninga þegar kemur að geðsjúkdómum
og ekki síst þunglyndi og alvarlegum áföllum.
Á ráðstefnunni hefur komið fram að ef
niðurstöður rannsóknanna standast megi búast við
að meðferðartími sjúklinga styttist og sé það rétt er
af því verulegur efnahagslegur ábati. Hér er fólk úr
öllum stigum samfélagsins, heilbrigðisgeiranum,
prestar, viðskiptageiranum og frá lögreglunni að
kynna sér málið og þá möguleika sem eru í boði.“
Lovísa Ólafsdóttir
viðskiptafræðingur.
Vekur von
„Skoðanir mínar á umfjöllunarefni ráð-
stefnunnar litast af bakgrunni mínum,“ segir
Héðinn Unnsteinsson, formaður Geðhjálpar,
sem tók þátt í pallborðsumræðum á ráðstefnunni
og setti fram skoðanir sínar á ákveðinn hátt.
„Ég hef starfað í fimmtán ár í stjórnsýslunni hér
á landi og þar áður í fimm ár hjá Alþjóðaheilbrigðis-
stofnuninni og þar sem ég hætti um áramótin
get ég leyft mér að tala nokkuð frjálslega um
skoðanir mínar.“
Fundur með Compass Pathways
Fyrir tveimur árum átti sér stað hér á landi samtal
við Compass Pathways, sem vinnur að rannsóknum
á sílósíbín til lækninga. „Ég og félagi minn buðum
fulltrúum félagsins hingað og þeir funduðu meðal
annars með Lyfjastofnun, formanni geðlæknafélagsins,
DeCode, heilsugæslunni og fóru á fund forsetans og
forsetafrúarinnar.
Hugmyndin var að fá Compass Pathways til að setja
af stað slíka rannsókn hér á landi. Því miður varð
ekkert úr því.“
Ný reglugerð nauðsynleg
Ein af þeim spurningum sem Héðinn varpaði fram í
pallborðsumræðu á ráðstefnunni var hvað þyrfti til svo
að þessi efni yrðu leyfð í lækningaskyni. Bændablaðið
spurði Héðin sömu spurningar og hvað þyrfti til að
þau yrðu leyfð hér á landi í sama tilgangi.
„Það sem þarf til, eins og staðan er í dag, er að
fara með í gegn reglugerð sem heilbrigðisráðherra og
ráðuneyti hans er tilbúið með og beðið er með að fari
inn á samráðsgáttina.
Tillagan kemur til með að vera þar í tilsettan
tíma og fá komment og síðan fer hún fyrir þingið og
verði hún samþykkt opnast mögulega fyrir notkun
í samúðarskyni, til dæmis í tilfellum alvarlegs
krabbameins. Önnur leið er að bæta mögulega við
einhverjum tilraunaverkefnum
inn í geðheilbrigðisáætlun sem
liggur fyrir heilbrigðisráðherra
og þarf helst að fara fyrir
ráðherranefnd, fjármála-,
heilbrigðis-, félagsmála-
og forsætisráðherra, um
samræmingu mála. Þar þarf
tillagan að fá umfjöllun og
fjármagn og helst þarf að
bæta við hana einhverjum
tilraunaverkefnum í þessum
fræðum.
Í þriðja lagi þurfum við að bíða eftir að heimurinn
klári þessar rannsóknir og komi þessu í gegn og að
lyfjaeftirlit samþykki notkun efnanna og það eru
enn tvö til þrjú ár í það. Að mínu viti er ekki lengur
spurning um hvort þessi lyf verða leyfð, heldur
hvenær, enda gríðarleg framþróun sem á sér stað í
rannsóknum á þessi sviði.“
Ekki hvort, heldur hvenær?
Héðinn Unnsteins-
son, formaður
Geðhjálpar.
Meðal þeirra sem héldu erindi á
ráðstefnunni voru dr. Ben Sessa, dr.
Will Siu og dr. Rick Doblin.
Ben Sessa sagði að að hans mati væri
eitt það besta við þessa ráðstefnu að hún
væri sú fyrsta af sínu tagi á Íslandi og
að það gerði hana og það sem gerðist í
framhaldinu gríðarlega spennandi. „Hér
er um að ræða frumkvöðlastarf og það
liggur í loftinu hugmynd um að hér sé
eitthvað nýtt, spennandi og að það skipti
máli um leið og það vekur vonir.
Ég átti, ásamt nokkrum öðrum,
fund með fulltrúum stjórnvalda og
lögreglunnar. Aðilarnir hlustuðu á
það sem við höfðum að segja, spurðu
góðra spurninga en pössuðu sig á að
tjá sig ekki mikið sjálfir. Slíkir fundir
með ráðamönnum eru sjaldgæfir og
fundurinn vekur von um breytta stefnu
stjórnvalda og vilja til breytinga.“
Fjórða sinn sem
ég heimsæki Ísland
„Ég var mjög spenntur fyrir ráðstefnunni
og að koma til Íslands,“ segir Will Siu.
Þetta er í fjórða sinn sem ég heimsæki
landið og það á sér sérstakan stað í hjarta
mínu enda hluti af þroskaferli mínum.
Það er eitthvað verulega sérstakt og
kraftmikið við landið og fólkið og fólkið
er fylgið sér á jákvæðan hátt. Í mínum
huga er Ísland land nýrra hugmynda
og breytinga.“
Will segist vera sannfærður um að
hugvíkkandi efni eigi eftir að hafa í
för með sér gríðarlega breytingar á því
hvernig við meðhöndlum geðsjúkdóma
í náinni framtíð. „Ráðstefnan sýnir, svo
að ekki verður um villst, að hugmyndir
fólks eru að breytast og að framtíðin
er björt.“
Aukinn kraftur í umræðuna
Rick Doblin segist ekki efast um að
ráðstefnan eigi eftir að hafa gríðarleg
áhrif á umræðuna hér á landi og annars
staðar í heiminum.
„Ég var einn þeirra sem sat fund með
fulltrúum stjórnvalda og við ræddum
meðal annars um hvernig hægt væri að
koma með leiðbeinendur til Íslands til að
þjálfa í meðferð með hugvíkkandi efnum.
Fulltrúarnir á fundinum voru jákvæðir
og sýndu meðal annars mikinn áhuga á
því sem Sarko Gergeria lögreglufulltrúi
hafði að segja og eftir fundinn finnst
mér að á Íslandi ríki skilningur á því
að það þarf að gera eitthvað róttækt til
að fólk fái þá bestu þjónustu sem völ
er á. Mitt mat er að ráðstefnan muni
hleypa auknum krafti í umræðuna um
hugvíkkandi efni og á sama tíma leiði
hún af sér auknar rannsóknir.“
Dr. Rick Doblin, dr. Will Siu og dr. Ben Sessa voru með erindi á ráðstefnunni.
Frumkvöðlastarf og breytingar
„Geðheilbrigðismál á Íslandi eru í mjög
alvarlegu ásigkomulagi,“ segir dr. Haraldur
Erlendsson geðlæknir, „stór hluti fólks sem
þarf á þjónustu að halda fær hana en þrátt
fyrir það svarar hluti þess fólks ekki meðferð
og á hreint út sagt ömurlegt líf.“
Haraldur segir að komin séu fram á sjónarsviðið
lyf, MDMA og sílósíbín sem eru örugg, ekki eitruð
og ekki ávanabindandi.
„Rétt notkun á þessum lyfjum er hreinlega að
valda byltingu í líðan fólks frá því að vera með
áratuga þunglyndi í að vera í lagi. Samkvæmt því
sem kom fram á ráðstefnunni er nýlokið síðustu
rannsóknunum á virkni MDMA á áfallastreitu í
Bandaríkjunum og verður efnið komið á markað
þar eftir rúmt ár.“
Haraldur lærði í Bretlandi og rak þar í sjö ár
þjónustu fyrir konur með alvarlega áfallastreitu,
auk þess sem hann hefur starfað á heilsuhælinu í
Hveragerði og rekið eigin stofu.
„Í framhaldinu á að vera hægt að bjóða fólki
sem á við geðraskanir að stríða upp á nýja gerð
af meðferð, nánast kraftaverkameðferð, og ekki
lengur stætt á því að veita alvarlega veiku fólki
ekki þjónustu.
Mín skoðun er því sú að við verðum að hefja
þessa meðferð sem fyrst og til þess að það sé hægt
þarf að gera breytingar.
Helst vil ég sjá að þessi svokölluðu
ofskynjunarlyf eða hugvíkkandi efni hverfi af
lista yfir ólögleg efni. Í öðru lagi þurfum við að
fá leyfi til að meðhöndla fólk með þeim og við
bíðum eftir að fá ráðleggingu frá landlækni um
undanþágumeðferðir, enda nú þegar til staðar hér
á landi meðferðaraðilar og geðlæknar sem geta
sinnt slíkum tilfellum.
Ef allt gengur vel er vel mögulegt að hefja
þessar meðferðir hér á þessu ári.“
Örugg, ekki eitruð eða ávanabindandi
Dr. Haraldur Erlendsson geðlæknir.