Bændablaðið - 26.01.2023, Blaðsíða 58

58 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. janúar 2023
Niðurstöður skýrsluhaldsársins
í nautakjötsframleiðslunni 2022
hafa verið reiknaðar og birtar á
vef Ráðgjafarmiðstöðvar land-
búnaðarins, www.rml.is. Hér
verður farið yfir helstu tölur úr
uppgjörinu.
Undir árslok
2018 var byrjað
að birta uppgjör
fyrir nautakjöts-
framleiðsluna og
nær það uppgjör
til þeirra búa
þar sem haldnar
eru holdakýr.
Enn er þetta
yfirlit þó þeim
annmörkum háð
að niðurstöður
ná ekki yfir þær
holdakýr sem
eru á búum þar
sem um er að
ræða mjólkur-
f r a m l e i ð s l u .
Þetta hefur sína
kosti og galla.
Kosturinn er sá að uppgjörið tekur
til sérhæfðra búa með holdakýr en
gallinn er á hinn bóginn sá að ekki
eru allar holdakýr með í uppgjörinu.
Skýrsluhald nautakjötsfram-
leiðslunnar árið 2022 nær til 126
búa og þar af er að finna holdakýr af
erlendu kyni á 96. Búunum fjölgar
um fjögur milli ára en búum þar sem
er að finna holdakýr ef erlendu kyni
fjölgar um fimm. Kýr á þessum búum
voru við uppgjör ársins 3.352 talsins,
sem er fjölgun um 191 kú frá árinu
áður. Meðalfjöldi kúa á búi var 26,6
samanborið við 25,9 árið áður og
reiknast þessar kýr yfir í 25,9 árskýr
á bú en þær voru 23,7 árið 2021. Alls
var um að ræða 2.910 burði á þessum
búum á árinu 2022 sem jafngildir
0,87 burðum/kú. Þetta er fjölgun
um 341 burð og samdráttur um 0,06
burði á kú milli ára.
Kjötframleiðsla og
flokkun ársins 2022
Heildarframleiðsla ársins á þessum
126 búum nam um 885 tonnum sem
er aukning um 201 tonn milli ára.
Þetta þýðir að þessi bú framleiða
nálægt 18% alls nautgripakjöts á
landinu. Meðalframleiðsla á bú var
7.023 kg en heildarfjöldi slátraðra
gripa var 3.557. Sambærilegar
tölur frá fyrra ári eru 5.607 kg og
2.639 gripir. Meðalfallþungi kúa
frá þessum búum var 214,0 kg, en
hann reyndist 216,5 kg árið áður og
meðalþungi ungneyta var 257,8 kg en
þau vógu til jafnaðar 267,6 kg 2021.
Til jafnaðar var ungneytunum fargað
727,8 daga gömlum eða 11,3 dögum
yngri að meðaltali en á árinu 2021.
Þetta jafngildir vexti upp á 335,6
g/dag, sé reiknað út frá fallþunga,
en sambærileg tala frá fyrra ári var
347,6 g/dag. Til samanburðar var
slátrað 10.166 (9.556) ungneytum á
landinu öllu sem vógu 251,5 (255,6)
kg að meðaltali við 747,7 (750,6)
daga aldur. Tölur innan sviga eru frá
2021. Þessi sérhæfðu bú sem yfirlitið
nær til ná því gripunum heldur þyngri
við lægri aldur að jafnaði eins og
verið hefur undanfarin ár. Heilt yfir
eru ungneyti léttari en árið áður enda
alin heldur færri daga.
Ef litið er á flokkun gripanna
var meðalflokkun ungneyta á
þessum búum 5,5 (5,6) á meðan
meðalflokkun ungneyta yfir landið
er 4,7 (4,6). Flokkun er því mun betri
til jafnaðar á sérhæfðu búunum, rétt
eins og árið áður. Rétt er að hafa í
huga að meðalflokkun er reiknuð
þannig að flokkunum er gefið
tölugildi þar sem P = 2, O = 5, R =
8, U =11 og E = 14. Meðalgripurinn
á búunum í yfirlitinu er því nálægt
því að flokkast í O.
Frjósemi
Á árinu 2022 fæddust 2.910 kálfar
á sérhæfðu kjötframleiðslubúunum
og reiknast meðalbil milli burða
465 (452) dagar. Bil milli burða er
því nálægt 15,5 mánuðum sem er
töluvert lengra en svo að meðalkýrin
nái einum burði á ári. Framleiðsla
nautakjöts með holdakúm verður
tæpast arðbær hérlendis nema að
þessi þáttur taki breytingum til
batnaðar. Við þetta bætist að hlutfall
dauðfæddra kálfa við 1. burð er
16,7% (16,2%), 5,5% (5,0%) við
aðra burði og vanhöld frá 0-6 mánaða
3,4% (3,0%) þannig að fjöldi kálfa
til nytja verður töluvert langt innan
við kálf á kú á ári. Tölur í svigum
hér eru frá fyrra ári.
Sæðingum á þessum búum
fækkar aðeins frá fyrra ári og eru
þær undantekning en ekki regla.
Þannig voru sæddar 512 kýr á
árinu 2022 samanborið við 551
kú árið áður. Hlutfall sæddra kúa
lækkar því í 15,3% úr 17,4%. Af
þessum 512 sæddu kúm voru 292
af erlendu kyni. Til jafnaðar voru
kýrnar sæddar 1,3 (1,4) sinnum og
að meðaltali liðu 104,3 (121,0) dagar
frá burði til 1. sæðingar.
Þær kýr sem eru sæddar þetta
löngu eftir burð munu ekki bera
með 12 mánaða millibili en þó hafa
mál færst til betri vegar hvað þetta
snertir. Tilkoma Angus-sæðis frá
Naut- griparæktarmiðstöð Íslands
jók notkun sæðinga milli 2020 og
2021 en nú virðist ákveðnum toppi
náð. Spurningin er hvort notkun sona
Angus-sæðinganautanna og þeirra
sjálfra heima á búunum hefur ekki
orðið umtalsverð áhrif.
Hlutfall fæddra kálfa undan
sæðinganautum nær ekki nema
18,7% en hefur þó hækkað umtalsvert
milli ára en á árinu 2021 var hlutfall
þeirra 15,3%.
Það er þó ljóst að erfðaefnið
úr Angus nær meiri dreifingu en
þessar tölur segja til um enda
hlýtur greinin að horfa til meiri
vaxtarhraða, betri flokkunar auk
betri móðureiginleika. Við val
nauta fyrir fósturvísaflutningana frá
Noregi hefur verið horft sérstaklega
til þessara þátta enda hafa þeir hvað
mest áhrif á afkomu greinarinnar.
Ef framleiðsla nautakjöts með
holdakúm á að verða arðbær
hérlendis verður að gera verulegt
átak varðandi frjósemi og notkun
sæðinga. Bil milli burða er alltof
langt en grundvallarforsenda þess
RÁÐGJAFARMIÐSTÖÐ LANDBÚNAÐARINS
Niðurstöður skýrsluhaldsársins í
nautakjötsframleiðslunni 2022
Sigurður
Kristjánsson.
Guðmundur
Jóhannesson.
Þyngsta ungneytið sem slátrað var á árinu var naut nr. 1204 í Nýjabæ undir
Eyjafjöllum. Þessi gripur var holdablendingur, 63% Angus, 33% íslenskur og
4% Limousine, undan Vísi-ET 18400 sem hér sést ásamt Jóni Erni Ólafssyni,
bónda í Nýjabæ, í hópi kúa. Mynd / ghp
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Nautgriparæktin
Sími 516 5000 - www.rml.is
Skýrsluhald í nautakjötsframleiðslu
desember 2022
Uppgjör fyrir síð. 12
mán.
Vesturland og
Vestfirðir
Norðurland
vestra
Norðurland
eystra
og Austurland
Suðurland Landið allt
Fjöldatölur
Fjöldi búa með kýr til
kjötframleiðslu
25 36 20 45 126
Fjöldi búa með holdakýr
af erl. kyni
19 28 18 31 96
Fjöldi kúa 733 895 397 1.327 3.352
Meðalfjöldi kúa á bú 29,3 24,9 19,9 29,5 26,6
Árskýr á bú 31,1 24,3 18,7 27,3 25,9
Fjöldi burða 552 782 325 1.251 2.910
Meðalfjöldi burða á bú 22,1 21,7 16,3 27,8 23,1
Fjöldi 1. kálfs kúa 175 275 130 368 948
Fjöldi kvígna eldri en 24
mán
244 147 59 291 741
Endurnýjunarhlutfall 23,9 30,7 32,7 27,7 28,3
Hlutfall kúa með
förgunarástæðu 98,5 100,0 98,1 97,4 98,3
Kjötframleiðsla síð. 12 mán.
Fjöldi slátraðra gripa 890 884 555 1.228 3.557
Hlutfall með sláturgögn 98,3 93,6 94,2 91,8 94,2
Meðalframleiðsla á bú 8.341,3 6.707,9 6.751,5 6.663,0 7.022,9
Meðalþungi
Kýr 208,1 225,2 213,0 210,9 214,0
Ungneyti 239,6 284,8 250,0 255,3 257,8
Meðalflokkun
Kýr 4,1 4,4 3,1 3,6 3,8
Ungneyti 5,0 6,4 4,8 5,7 5,5
Meðalaldur við slátrun
Kýr 1.745,1 2.557,4 2.798,5 2.096,7 2.229,1
Ungneyti 726,1 751,7 732,7 708,2 727,8
Vaxtarhraði, g/dag 309,4 364,2 321,7 341,3 335,6
Öll bú Ungneyti 12 - 30 mán.
Fjöldi 1.716 1.809 2.843 3.798 10.166
Meðalflokkun 4,3 5,4 4,3 4,8 4,7
Meðalþungi 232,8 270,2 254,4 248,9 251,5
Meðalaldur 746,7 762,2 741,4 745,9 747,7
Tafla 1: Ársuppgjör nautakjötsframleiðslunnar 2022, Heimild og töflur / Ráðgjafamiðstöð landbúnaðarins
Heilsufar síð. 12 mán.
Hlutfall með
sjúkdómaskráningu 28,3 1,0 10,8 6,6 10,1
Kýr
Fjöldi sjúkdómstilfella
á árskú
0,1 0,0 0,0 0,0 0,0
Bráðadauði/slys,
hlutfall
0,5 0,2 0,5 1,9 1,0
Kálfar
Hlutf. dauðra og dauðf.
við 1. burð 9,9 21,4 12,2 17,7 16,7
Hlutf. dauðra og dauðf.
aðrir burðir 3,1 4,4 7,3 6,9 5,5
Hlutf. dauðra á 1-180
daga 2,9 3,3 6,5 2,8 3,4
Frjósemi síð. 12 mán.
Fjöldi fæddra kálfa 552 782 325 1.251 2.910
Bil milli burða 452 433 448 498 465
Aldur við 1. burð 32,5 26,8 29,6 29,8 29,6
Fjöldi sæðinga 73 174 101 333 681
Fjöldi sæddra kúa 48 141 80 243 512
Fjöldi sæddra holdakúa 16 67 57 152 292
Sæðingar á kú 1,5 1,2 1,3 1,4 1,3
Dagar frá burði til 1.
sæðingar
109,6 97,7 131,9 97,2 104,3
Hlutfall kálfa undan
sæðinganautum
8,9 19,9 20,3 21,7 18,7