Bændablaðið - 26.01.2023, Side 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. janúar 2023
Til að auka hlut Norðmanna í
kjarnfóðri er stöðugt unnið að því að
finna próteinríkan staðgengil soja
í kjarnfóðri. Samstarfsverkefnið
BlueMusselFeed í Noregi, byggir á
að koma á fót nýju hráefni í fóður
með nýtingu á kræklingi.
Samstarfsverkefnið sprettur út
frá átaksverkefninu „Land mætir
hafi“, þar sem markmiðið er að
skapa meira samstarf milli bláa og
græna geirans, þar sem veðjað er á
ný hráefni fóðurs. Hugmyndin er
að framleiða staðbundið prótein úr
kræklingum til að minnka innflutning
á sambærilegum vörum. Þannig
er verið að skipta út innfluttum
próteingjafa og öðrum fóðurefnum
ásamt því að koma á fót nýjum iðnaði
í kringum krækling sem fóðurhráefni
í Noregi.
„Kræklingur er náttúruleg
hreinsivél. Þeir sía sjó og gleypa á
áhrifaríkan hátt kolefni, köfnunarefni
og fosfór. Bæði skelin og innmaturinn
innihalda verðmæt næringarefni.
Kræklingapróteinið getur meðal
annars komið í stað innfluttra
próteinríkra fóðurhráefna eins og
soja og maísglútens,“ segir Elise Sæle
Dahle, hjá Land mætir hafi.
Í stað soja, fiskimjöls og
maísglútens
Í dag er soja um það bil 10 prósent
af norsku kjarnfóðri alifugla. Soja er
flutt inn frá Brasilíu og Kanada. Að
sögn Elise mun notkun kræklings sem
hráefnis í fóður draga úr innflutningi
á próteinhráefnum eins og soja,
fiskimjöli og maísglúteni.
„Kræklingur sem hráefni í fóður
getur lagt mikið af mörkum til að
auka sjálfsbjargarviðleitni í norskri
matvælaframleiðslu. Hingað til
hefur kræklingur að mestu verið
nýttur til manneldis í Noregi. Það
er mun meira krefjandi sé hugsað
til flutninga, þörungaeiturs og
vörugæða heldur en framleiðsla til
fóðurs. BlueMusselFeed getur verið
fyrsta skrefið að nýjum norskum
fjárfestingum í iðnaðarframleiðslu
á kræklingi,“ segir Elise.
Verkefnið mun ríma vel við yfirlýst
samfélagsverkefni ríkisstjórnar
Noregs um að allt fóður fyrir búfé
og eldisfisk verði að vera sjálfbær.
Útflytjendur frekar en
innflytjendur
Að sögn verkefnastjóra og fagstjóra
hagræðingar og hráefnis í Fiskå
Mølle, Hilde Schøyen, á að búa til
kjúklingafóður úr kræklingi.
„Í gegnum BlueMusselFeed
verður þróuð besta vinnslutækni
fyrir krækling til að framleiða
hágæðaprótein sem hentar dýrum
á landi og í vatni. Rannsóknir á
sláturkjúklingum munu sýna notagildi
og gildi í norskri matvælaframleiðslu.
Þannig á að búa til markað sem
tryggir árangur í að byggja upp
nýja hráefnisframleiðslu í Noregi,“
útskýrir Hilde.
Fiskå Mølle, Lerøy, Eide
Fjordbruk, Animalia og Nortura hafa
sameinast um samstarfsverkefni til að
stuðla að aukinni sjálfsbjargarviðleitni
í norskri matvælaframleiðslu.
BlueMusselFeed hefur hlotið
stuðning frá norska rannsóknarráðinu
um prófanir og framleiðslu
kræklings sem nýtt hráefni í fóður
fyrir kjúklinga.
„Mikilvægt er að búa til norsk
matvæli úr norskum auðlindum.
Noregur hefur svo mikinn lífmassa að
við ættum að geta orðið útflytjendur
frekar en innflytjendur hráefna.
Kræklingur veitir okkur slíkt tækifæri
og við erum ótrúlega ánægð með
að komast í gegnum nálarauga
Rannsóknarráðsins,“ segir Hilde.
Samvinna þvert á greinar
Fyrirtæki úr bláa og græna geiranum
sameinast í nýsköpunar- og
samstarfsverkefninu BlueMussel-
Feed. Norska rannsóknarráðið
auglýsti eftir tillögum um „sjálfbært
fóður fyrir fisk og landdýr – frá
hugmynd til markaðar“ og þar með
kviknaði hugmyndin að nýta krækling
til þess. Aðilar, sem vanalega sitja
hvor sínum megin við borðið, koma
inn með sín mál og sjónarmið í
verkefnið þannig að saman geti þeir
fundið sjálfbærar lausnir.
„Samvinna er lykillinn að
nýsköpun. Þegar við skiljum þarfir
allra hinna aðilanna í virðiskeðjunni
náum við að dreifa áhættu um
leið og við finnum ný svör við
sameiginlegum áskorunum,“ segir
Elise Sæle Dahle.
Getur verið byrjun
á nýjum iðnaði
Elise bendir á að nú standi Norðmenn
frammi fyrir stórfelldum áskorunum
þegar kemur að því að kynna nýtt
fóðurhráefni í fiskeldi. Meðal
annars vegna þess að það krefst
mikils magns. Ef kræklingur verður
fóður fyrir meðal annars kjúkling og
varphænur, er hægt að stofna markað
um það í Noregi.
„Ef hægt er að stofna markað hér
í Noregi er einnig hægt að koma á
fót markaði í Danmörku og Svíþjóð.
Á þann hátt getur landbúnaður orðið
til þess að stækka enn frekar nýjar
atvinnugreinar,“ segir Elise.
[Þýtt úr tímaritinu Fjørfe, nr. 9
2022, sem gefið er út
af Norsk Fjørfelag.
Höfundar eru Siri Steinsland,
Myldring & Karianne
Fuglerud Ingerø.
Þýðing: Erla Hjördís Gunnarsdóttir.]
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf
Kostir kræklings sem hráefnis í fóður
• Kræklingur getur komið í staðinn fyrir fiskimjöl, maísglúten og soja-
fóðurefni sem er flutt inn í dag til Noregs.
• Óuppfyllt árleg þörf fyrir prótein fyrir einmaga landdýr (svín og alifugla)
er um það bil 42 þúsund tonn af próteinhráefni. Það þýðir að við þurfum
að rækta yfir 800 þúsund tonn af kræklingi ef hægt á að vera að skipta út
öllu innflutta próteininu fyrir kræklingaprótein.
• Í Noregi gefst kostur á að safna miklu magni af næringarefnum fyrir
tilstuðlan kræklings og hann er hægt að uppskera á hverju ári.
• Kræklingur hreinsar vatnið af til dæmis kolefni, köfnunarefni, kalsíum
og fosfór.
• Kræklingaskelin samanstendur af kalsíumkarbónati, sama efni og er
í kalksteini. Verkefnið miðar að því að leysa af hólmi kalksteinsmjöl með
möluðum kræklingaskeljum. Skelin inniheldur kolefni sem hefur farið í
hringrás, ólíkt kalksteini, sem er steingervingur.
• Kræklingur inniheldur þó nokkuð af fitu, allt eftir árstíma og þroskastigi
skeljarinnar. Hann inniheldur mikið af hollri, fjölómettaðri fitu.
• Kræklingur inniheldur litarefni sem gefa gulan lit sem gæti komið sér
vel við eggjaframleiðslu til að fá fallega gular eggjarauður.
• Kræklingurinn er próteinríkur og hefur gott innihald nauðsynlegra
amínósýra. Meltanleiki er mikill. Próteinið hefur hátt líffræðilegt gildi sem
fóður og fæða.
• Tilraunir á svínum í Danmörku hafa sýnt að kræklingaprótein er jafn
gott eða betra en fiskimjöl.
• Tilraunir með varphænur í Svíþjóð hafa sýnt að hænurnar standa sig
jafn vel eða betur þegar soja og fiskimjöli er skipt út fyrir kræklingaprótein.
• Í verkefninu mun kræklingaprótein í kjúklingafóðri vera prófað og gert
er ráð fyrir að matarlyst, vöxtur, fóðurnýting og kjötgæði verði í takt við
árangur hjá svínum og kjúklingum. Þetta á þó eftir að staðfesta.
• Nokkrir aðilar vinna þvert á verkefnið þar sem gert er mat á fæðuaðgengi
í viðkomandi byggðarlögum fyrir kræklingarækt.
• Aðskilja þarf líkama kræklingsins frá skeljunum til að verða stöðugt
til geymslu og nothæft prótein. Verkefnið miðar að því að þróa þessa
vinnslutækni.
• Hafið tekur við meiri næringarefnum en við vinnum í formi fiskveiða og
virkni í dag. Atvinna manna valda næringarefnarennsli frá landi og aukið
magn kolefnis í lofti. Með því að fara með krækling á land og nota hann í
kjarnfóður, færir það þessi næringarefni aftur inn í hringrásina.
„Prótein úr kræklingum getur meðal
annars komið í stað innfluttra
próteinríkra fóðurvara eins og soja og
maísglútens,“ segir Elise Sæle Dahle,
verkefnastjóri hjá Land mætir hafi.
Noregur:
Kræklingur nýttur í fóður fyrir
kjúklinga og varphænur
Bæði skelin og innmaturinn í kræklingi innihalda mikilvæg næringarefni en í
dag vinna Norðmenn að því að framleiða prótein úr kræklingum til notkunar
í fóður meðal annars fyrir kjúklinga- og eggjabændur. Mynd / Unsplash
„Það á að búa til norskan mat úr norskum auðlindum. Það er svo mikill
lífmassi í Noregi að við getum orðið
útflytjendur í stað innflytjenda
á hráefni,“ segir Hilde Schøyen,
verkefnastjóri og fagstjóri hag-
ræðingar og hráefnis í Fiskå Mølle.
FRÆÐSLA