Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1953, Side 64

62
63

Tafla 15. Kostnaður almanna- trygginga 1947—1953.
Kostnaður aðalskrifstofu1 * Kostnaður umboða Greitt ríkissjóði v. umboða Læknisvottorð Styrkur til slysavarna*) Alls Þar af endurgr. af sérsjóðum Kostnaður almannatrygginga
Ár Ár
1947 992 016,90 647 527,55 291 821,95 38 064,80 10 000,00 1 979 431,20 80 000,00 1 899 431,20 1947
1948 1 115 798,81 465 364,50 294 112,00 27 609,10 100 000,003 2 002 884,41 80 000,00 1 922 884,41 1948
1949 1 173 410,06 727 225,25 387 153,00 51 229,571 10 000,00 2 349 017,88 100 000,00 2 249 017,88 1949
1950 1 419 255,15 703 924,51 425 000,00 4 w 10 000,00 2 558 179,66 100 000,00 2 458 179,66 1950
1951 2 009 026,46 833 732,60 450 000,00 38 907,19 3 331 666,25 187 000,00 3 144 666,25 1951
1952 2 320 369,87 988 886,50 500 000,00 35 604,91 • X -i 3 844 861,28 212 245,00 3 632 616,28 1952
1953 53 211 437,53 1 113 361,54 500 000,00 50 481,83 Y> 4 875 280,90 244 000,00 4 631 280,90 1953
Verður nánar vikið að þessu síðar, er minnzt verður á greiðslu verðlagsuppbótar.
Hækkun iðgjalda 1953 stafar af aukningu fjölskyldubóta, greiðslu mæðralauna
svo og nýrri vísitölu, er bætur og iðgjöld skyldu miðuð við.
Framlagi sveitarfélaga samkvæmt almannatryggingalögunum 1946 og síðari
breytingum á þeim er skipt niður á tryggingaumdæmi, og er við þá skiptingu tekið
tillit til útgjalda Tryggingastofnunarinnar, skattskyldra tekna og fjölda íbúa 16—66
ára í hverju tryggingaumdæmi. Innan hvers tryggingaumdæmis skiptist framlagið
á milli sveitarfélaga eftir skattskyldum tekjum, fasteignamati allra eigna og íbúa-
fjölda 16—66 ára í hverju sveitarfélagi. Kveðið er nánar á um þessi framlög í
114. gr. almannatryggingalaga.
Framlag ríkissjóðs samkvæmt 116. grein laganna og síðari breytingum á þeim
hefur árin 1947—1953 verið svo sem sýnt er í töflu 3.
Þegar lögin um almannatryggingar voru sett, var ætlunin, að sjúkrasamlög
yrðu lögð niður, en sjúkrahjálp og ríkisframfærsla sjúkra manna og örkumla teldust
til heilsugæzlu. Framlag til almannatrygginga átti þá að skiptast þannig, að frá
hinum tryggðu og ríkissjóði skyldi koma x/3 hluti frá hvorum, en x/6 hluti frá hvorum
um sig, atvinnurekendum og sveitarsjóðum.
í töflu 14 er sýnd skipting framlaga til almannatrygginga, sjúkrasamlaga og
ríkisframfærslu 1947—1953. Ekki eru til skýrslur um framlag sveitarfélaga vegna
sjúklinga á ríkisframfærslu, en gert er ráð fyrir, að það sé fjórðungur framlags
ríkis.
Af töflu 14 sést, að hlutur hinna tryggðu og sveitarfélaga hefur verið nokkru
meiri en ætlazt var til, en hlutur atvinnurekenda og ríkissjóðs tilsvarandi minni.
b. Gjöld.
Bætur almannatrygginga námu árið 1947 alls 39.1 millj. kr., en 103.1 millj.
kr. 1953, og er þá ótalinn endurkræfur barnalífeyrir og barnsfararkostnaður. Gerð
verður grein fyrir einstökum bótategundum í sambandi við starfsemi hverrar deildar
fyrir sig.
Kostnaður nam árið 1947 1.9 millj. kr. eða 4.9% af samanlagðri bótaupphæð,
en 4.6 millj. kr. eða 4.5% af bótaupphæð árið 1953. Þess ber að gæta, að endur-
kræfur lífeyrir er hér ekki talinn til bóta. Enn fremur ber Tryggingastofnunin tals-
verðan kostnað vegna sjúkrasamlaga, þótt engar bótagreiðslur komi á reikninga
stofnunarinnar.
1) Afskriftír eru taldar með kostnaði aðalskrifstofu. 2) Frá 1951 er styrkur til slysavarna ekki talinn með kostnaði.
165.909.33, en 1952 námu þœr kr. 19.728.75.
í töflu 15 er kostnaður sundurliðaður. Kostnaður við aðalskrifstofu nam 50.1%
af heildarkostnaði árið 1947, en 69.3% 1953. Styrkur til slysavarna er talinn með
kostnaði 1947—1950, en frá 1951 er hann talinn með bótum.
Svo sem sjá má á töflum 3, 4 og 15, hafa bæði tekjur og gjöld Trygginga-
stofnunarinnar hækkað geysilega á því tímabili, sem hér um ræðir. Veldur þar
mestu hækkun verðlags. í töflu 16 eru því tekjur og gjöld almannatrygginga 1947—
1953 reiknuð á grundvelli verðlags 1953, og á sama grundvelli er reiknað, hvaða
upphæð kemur í lilut hvers íbúa á aldrinum 16—66 ára (sjá töflu 1), en gera verður
ráð fyrir, að útgjöld til almannatrygginga hvíli að mestu leyti á fólki á starfsaldri.
Yfirlit þetta sýnir, að iðgjöld og framlög hafa verið hlutfallslega hæst 1947, og
farið síðan lækkandi til 1951, en jafnvel með hækkunum þeim, sem urðu 1953, ná
þau ekki þeirri upphæð, sem þau námu 1947. Bætur eru hins vegar mun hærri
1953 en fyrri ár. Kostnaður heíúr lítið breytzt, og munu breytingar aðallega stafa
af misháum afskriftum. Þó verður að gera ráð fyrir, að kostnaður hafi raunveru-
lega aukizt 1953, fyrst og fremst vegna mikillar fjölgunar bótaþega.
Reiknuð á verðlagi ársins 1953 hafa iðgjöld kvæntra karla á I. verðlagssvæði
1947—1953 verið sem hér segir:
1947 723 kr. 1951 529 kr.
1948 727,, 1952 574,,
1949 709 „ 1953 714 „
1950 557 „
Við samanburð milli ára með mismunandi verðlagi verður að hafa í huga þá
annmarka, sem eru á að nota vísitölu framfærslukostnaðar á þennan hátt, ekki
sízt á því tímabili, sem hér um ræðir.
Iðgjöld samkvæmt 107. og 112. gr. og framlög samkvæmt 114. gr. voru inn-
heimt eftir vísitölu 300 árið 1947, en 310 árin 1948—1950. Með lögum nr. 122/1950
.. voru iðgjöld ársins 1950 gerð að grunniðgjöldum, og 1951 var álag á iðgjöld og
framlög 21%. Frá 1952 hafa iðgjöld og framlög verið innheimt með álagi samkvæmt
vísitölu þeirri, sem bætur á laun, er ekki fara fram úr kr. 1830.00 á mánuði, miðast
við í marzmánuði það ár, sem gjöldin eru á lögð. Iðgjöld vegna lögskráðra sjómanna
samkv. 112. gr. eru þó innheimt með álagi samkvæmt vísitölu janúarmánaðar, þar
til vísitöluálag ársins hefur verið ákveðið. Iðgjöld samkvæmt 113. gr. breytast ekki
eftir þessum reglum, en að þeim verður vikið í kaflanum um slysatryggingar.
Að meðtöldnm Btyrk til R, K. f„ kr. 50.000.00. 4) Áxið 1949 eru fœrð lœknisvottorð tveggja ára. 5) Þar af afskriftir kr.