Læknaneminn - 01.11.1965, Blaðsíða 16

16
LÆKNANEMINN
ur er í hvíld eða við
áreynslu. Forboðaeinkenni koma
varla fyrir. Sjúklingur kvartar
skyndilega um mikinn höfuðverk,
kastar stundum upp og getur
fengið krampa (fátítt). Síðan
verður hann sljór og missir með-
vitund innan nokkurra mínútna í
langflestum tilfellum. Langalgeng-
ast er, að blæðing verði í capsula
interna, cerebellum eða pons. Ein-
kenni eru háð því, hvar blæðingin
er og hversu stór hún er:
a. Blæöing í capsula interna.
Sjúkhngur missir venjulega með-
vitund. Púls verður hægur (50—
60), en kröftugur. Öndun djúp og
hrjótandi, en ýmist hæg, hröð eða
af Cheyne-Stoke’s gerð. Andlitið
gjarnan hyperæmiskt. Höfuð og
augu snúa venjulega til þeirrar
hliðar, sem blæðing er. Sjúklingur
er með hemiplegia og hemianal-
gesia. Pupillae geta verið ójafnar,
en svara ljósi, nema coma sé mjög
djúpt. Cornea-reflex er oft horf-
inn contralateralt, en bilateralt,
ef coma er mjög djúpt. Sina-
reflexar eru breytilegir, geta verið
minnkaðir eða horfnir lömunar-
megin (neural shock), en stundum
auknir (venjulega þó ekki fyrr
en eftir nokkra daga). Babinski
er jákvæður lömunarmegin, en
neikvæður hinum megin, nema
coma sé mjög djúpt.
b. Blœðing inn í ventriculi. Ef
capsula-blæðing brýzt inn í ventri-
culus lateralis, fer coma stöðugt
dýpkandi og merki um bilateral
pyramidal-skemmd koma fram.
Gjarnan eru efri útlimir fixeraðir
í extensio og höfuð keyrt aftur á
við (decerebrate rigidity). Líkams-
hiti fer hækkandi.
c. Blæðing í pons. Einkennin
eru að nokkru háð því, hversu
fljótt maður sér sjúkling eftir
áfallið. Sjái maður hann fljótt,
getur hann haft einkenni helftar-
skemmda í pons, þ.e. ipsilateral
facialis paralysis og contralateral
hemiplegia. Höfuð og augu snúa
að lömuðu hliðinni. Ef lengra er
liðið, hefur blæðingin venjulega
breiðzt þversum yfir pons. Sjúkl-
ingur er þá með quadriplegia og
jákvæðan Babinski bilateralt.
„Pinpoint pupils“ eru einkennandi
fyrir pons-blæðingu (bilateral
eyðilegging á ocular sympatiskum
fösum). Hiti er gjarnan hækkaður.
Horfur, mismunargreining
og meðferð á „síagi“.
Horfur. Afdrif sjúklings, sem
fær „slag“, (þ.e. thrombosis, em-
bolia eða hæmorrhagia cerebri),
eru háð því, hvers eðlis áfallið er,
hversu mikið það er og hvort
complicationir eru fyrir hendi eða
ekki. Sjaldgæft er, að slag valdi
skyndidauða (kemur þó fyrir, ef
stórt aneurysma springur), og
deyr sjúklingur sjaldan á fyrstu
12 klst. Prognosis quo ad vitam
er þó jafnan léleg við verulega
blæðingu, svo og ef stór æð lokast
af thrombosis eða embolus.
Pons-blæðing og capsula-blæð-
ing, sem þrýstist inn í ventriculus
lateralis, drepur sjúkling venju-
lega innan 1—2 daga (compressio
á heilastofni). Aðrar banvænar
heilablæðingar leiða venjulega til
dauða innan 2—14 daga. Coma fer
þá stöðugt dýpkandi, corneal og
pupillar reflexar hverfa, púls verð-
ur hraður og óreglulegur, öndun
verður óregluleg og loks hröð og
grunn. Hiti og blóðþrýstingur fara
yfirleitt hækkandi, og líf sjúklings
fjarar út 1—2 sólarhringum eftir
að einkenni lokastigs koma í ljós.
I banvænum thrombosis- eða
embolia-tilfellum deyr sjúklingur
oft ekki fyrr en eftir 10—20 daga,