Læknaneminn - 01.06.1970, Síða 67

LÆKNANEMINN
57
mörg samsett upphafsútslög
(initial complex), sem samsvara
endurköstum úthljóðabylgja frá
vef jum næst kannanum, þ. e. gagn-
augabeini, skilum heilahimna og
heila. Mun veikari útslög fást frá
fjarlægari vegg höfuðsins. Þau
nefnast lokaútslög (bottom
echoes) og samsvara endurkasti
frá skilum heila og heilahimna,
höfuðbeini og skilum húðar og
andrúmslofts. Á eðlilegu heila-
hljóðriti fæst tiltölulega skýrt
útslag, miðlínuútslag, á milli upp-
hafs- og lokaútslaga. Þetta útslag
getur verið einfalt, tvöfalt eða
samsett og samsvarar miðlínu-
endurkastinu. Útslög beggja meg-
in miðlínuútslagsins sjást oft og
eru talin samsvara endurköstum
frá hliðlægum veggjum hvelhols-
ins (ventriculus lateralis).
Með því að koma tveim könnum
fyrir beggja megin höfuðsins,
fæst svonefnt miðmerki (control
transmission signal). Þetta merki
gefur áætlaða legu miðlægra vef ja.
Ef færsla hefur átt sér stað á
miðlægum vefjum heilans vegna
fyrirferðaraukningar eða rýrnun-
arbreytinga, verður oft frávik á
miðlínuútslaginu (mynd 4). Frá-
vikið frá miðmerki er síðan
mælt og aðgætt, hvort það er inn-
an eðlilegra marka eða ekki
(<3 mm eðlilegt, < 3 mm sjúk-
legt).
Hægt er að rannsaka vatns-
höfuð (hydrocephalus) hjá ung-
börnum með þessari aðferð, en þá
er kanninn staðsettur á enni eða
ofanverðu höfði, og lögun og stærð
hvelholanna ákvörðuð. Ennfrem-
er mögulegt að meta þykkt starf-
vefs (parenchyma) heilans. Að-
ferðin er einnig oft áreiðanleg við
rannsóknir á þriðja heilaholi og
hvelholum í fullorðnum sjúkling-
um.
Breytingar í heilahvelum
(hemispheria) geta valdið færslu
á miðlægum vefjum, en ef
þær eru í hnykli (cerebellum), á
þetta sér sjaldan stað. Sama er að
segja um breytingar í báðum
hvelum, eða ef þær eru í fram-
hluta heilans. Ekki er unnt að
ákvarða nákvæmlega legu áður-
nefndra breytinga með þessari að-
ferð. Hins vegar er hægt að segja
til um, hvoru megin miðlínu hún
liggur. Aðferðin hefur reynzt
Mynd 4.
Hljóðmynd af höfði. Hér er frávik á
miðlínuútslagl um 4 mm til hægri.
ágætlega til greiningar á margúl
undir heilbasti (subdural hema-
toma). Lithander skýrði frá því,
að með hljóðmynd af heila hafi sér
tekizt að finna margúl hjá sjúkl-
ingum, sem ekki gáfu tilefni til
æðamyndatöku vegna mjög vægra
einkenna.
Frávik á miðlínuútslagi (utan
eðlilegra marka) gefur ákveðið til
kynna færslu á miðlægum vefjum
heila vegna breytinga í hvelum.
Ef hljóðmynd er hins vegar eðli-
leg (<± 3 mm frávik), þarf
það ekki að útiloka fyrirferðar-
aukningar eða rýrnunarbreyting-
ar.
Meginkostur hljóðmynda fram
yfir röntgenmyndir við ákvörðun