Læknaneminn - 01.09.1982, Qupperneq 13

Myndin sýnir aðskilnað á geðdeyfðarlyfjum og aðalumbrotsefnum þeirra með gas-
greiningu á súlu. Vinstra megin er sýndur aðskilnaður amítriptýlíns (1) og umbrots-
efnis þess, nortriptýlíns (2), og hægra megin aðskilnaður klómípramíns (3) og um-
brotsefnis þess, desmetýlklómípramíns (4). í báðum tilvikum er unnið með sermi úr
einstaklingum, sem tekið hafa amítriptýlín annars vegar og klómípramín hins vegar í
lækningalegum skömmtum. Toppar merktir I.S. eru viðmiðunarefni, sem bætt hefur
verið út í sýnin til að auðvelda ákvörðun á magni geðdevfðarlyfjanna og umbrotsefna
þeirra.
skömmtum. Þegar gera á tæmandi
leit að lyfjum og eiturefnum er lifur
besta sýni, sem völ er á.
Magainnihald. Þegar Iyf eða eitur-
efni hafa verið tekin í stórum
skömmtum per os, má oft finna í
maga eða þörmum leifar, sem ekki
hafa náð að frásogast. Stundum finn-
ast töflur í heilu lagi og tiltöluiega
auðvelt er þá að komast að því hvað
þær innihalda.
Nýru. Pungir málmar safnast fyrir í
nýrum við eitranir. Við eitranir af
völdum etýlenglýkóls eða oxalata
finnast útfellingar af calcíumoxalati í
nýrum.
Pvag. Þegar þvag er fyrir hendi ber
ætíð að senda það til rannsóknar.
Langflest efni og umbrotsefni þeirra
skiljast að einhverju leyti út með
þvagi og finnast þar oft í mun meira
magni en t. d. í blóði. Auðvelt er að
greina flesta þunga málma í þvagi.
önnur sýni, sem til greina geta
komið eru t. d. fita við eitranir af
völdum mjög fituleysanlegra efna;
hár, við eitranir af völdum þungra
ntálma (kvikasilfur, tallíum) og
arsens; gall, við morfín eða heróín-
eitrun og vefur kringum stungufar
við parenteral gjöf.
Rannsóknaraðferðir í
réttarefnafræði
Langflest efni, sem réttarefnafræð-
in fæst við, eru lífræn efni með mól-
þunga undir 1000. Við rannsókn-
ir í réttarefnafræði má því nota
velflestar aðferðir, sem notaðar eru
við lífræna efnagreiningu. Hér verð-
ur aðeins minnst á þær helstu. Nánari
útskýringa má leita í kennslubækur í
efnagreiningartækni.
Aðferðunum er gjarnan skipt í tvo
flokka. Annars vegar eru aðferðir til
aðskilnaðar á efnum og hins vegar
aðferðir, sem gefa upplýsingar um
innri gerð efnisins.
í fyrri flokknum má telja úthlutun
(extraction). Algengast er, að sýni
séu úrhlutuð með lífrænum leysiefn-
um. Með úrhlutun má skipta efnum í
flokka eftir sýru-basaeiginleikum.
t. d. í súr, hlutlaus og basísk efni. Líf-
ræn sýni (sbr. að framan) eru nær
undantekningalaust úrhlutuð áður
en gripið er til annarra rannsóknar-
aðferða. í þessum flokki eru einnig
LÆKNANEMINN 3-4/i8.2 - 35. árg.
11