Læknaneminn - 01.09.1982, Page 17

aukast því erfiðleikar við réttarefna-
fræðilegt mat hröðum skrefum eftir
því sem lyfjunum fjölgar.
Rannsóknir hérlendis
Hér á landi fara rannsóknir í réttar-
efnafræði fram á Rannsóknastofu í
lyfjafræði við Háskóla íslands. Hóf-
ust þær árið 1966 að tilhlutan próf-
essors Kristins Stefánssonar og próf-
essors Olafs Bjarnasonar. Tvær
deildir rannsóknastofunnar sjá um
þessar rannsóknir, þ. e. alkóhól-
deild, sem sér um mælingar á alkó-
hóli í blóði ökumanna og réttarefna-
fræðideild, sem sér um allar aðrar
réttarefnafræðilegar rannsóknir. Á
árunum 1977-1981 komu þar til
rannsóknar 12321 blóðsýni úr öku-
mönnum vegna meintrar ölvunar,
sýni frá 497 réttarkrufningum og 241
sýni af öðrum toga (áfengi, ávana- og
fíkniefni o.fl., sjá nánar Ársskýrslur
Rannsóknastofu í lyfjafræöi 1977-
1981).
Við rannsóknir á dauðsföllum var
gerð tæmandi lyfjaleit í 93 málum. I
öðrum málum (404 talsins) var leitað
að tilteknum efnum og þá oftast að
alkóhóli, barbitúrsýrusamböndum
og benzódíazepínsamböndum. Voru
í þessum 497 málum greind og
ákvörðuð samtals 80 mismunandi lyf
og eiturefni, alls 769 sinnum. Að
meðaltali komu þannig fyrir 1,6 lyf
og eiturefni í hverju máli. Talið var
að 107 þessara dauðsfalla mætti
rekja til banvænna eitrana. Er gerð
nánari grein fyrir þeim í töflu 1. Eins
og sjá má eru eitrunarvaldar fleiri en
einn í langflestum tilvikum. Athygl-
isvert er, að þrír flokkar Iytja, bar-
bitúrsýrusambönd., benzódíazepín-
sambönd og geðdeyfðarlyf ásamt
alkóhóli og koloxíði koma fyrir í
langflestum málanna eða samtals í 89
málum. Alkóhól eitt sér er talið hafa
valdið 10 banvænum eitrunum. Auk
þess var það meðvirkandi við 30
lyfjaeitranir og 14 eitranir af völdum
koloxíðs. Á umræddu tímabili
(1977-1981) hefur alkóhól því átt
þátt í 54 banvænum eitrunum
(50,5% allra banvænna eitrana), eða
fleiri en nokkurt annað efni. Bar-
bitúrsýrusambönd (allýprópýmal,
fenemal og mebúmal) koma fyrir í 20
málum (18,7% allra mála) og eru ein
sér talin hafa valdið 8 banvænum
eitrunum og hafa átt þátt í 12 öðrum
ásamt með alkóhóli og/eða öðrum
lyfjum. Benzódíazepínsambönd
(díazepam, flúrazepam, klórdíaz-
epoxíð og nítrazepam) koma fyrir í
22 málum (20,6% allra mála), en eru
ekki talin hafa valdið banvænum
eitrunum ein sér. Aftur á móti eru
þau ásamt alkóhóli einu talin hafa
valdið 10 dauðsföllum. Geðdeyfðar-
lyf (amítriptýlín, díbenzepín, dox-
epín, maprótilín, nortriptýlín og trí-
mípramín) koma fyrir í 24 málum
(22,4% allra mála). Þau eru ein sér
talin hafa valdið 9 banvænum eitr-
unum og hafa átt þátt í 15 öðrum
ásamt alkóhóli og/eða öðrum lyfjum.
Að lokum er koloxíð eitt sér eða
ásamt með alkóhóli talið hafa valdið
22 banvænum eitrunum (20,6%
allra banvænna eitrana).
Ef takast á að draga úr banvænum
eitrunum af völdum lyfja, er ljóst að
gæta þarf enn meiri varúðar í ávísun
barbitúrsýrusambanda, benzódíaz-
epínsambanda og geðdeyfðarlyfja.
Sérstakrar varúðar er þörf þegar
þessum lyfjum er ávísað til einstakl-
inga, sem ofnota áfengi, enda kemur
í Ijós að liðlega helmingur allra ban-
vænna eitrana á umræddu tímabili,
tengdist neyslu áfengis.
TILVITNANIR:
Ársskýrslur Rannsóknarstofu í lyfjafræði
1977, 1978, 1979, 1980 og 1981.
Jóhannesson, f>.. H. Stefánsson & Ó
Bjarnason:Dauðsföll af völdum barbitúr-
sýrusambanda. Lœknablaðið 1973,
59, 133-143.
Kristinsson, J., Þ. Jóhannesson, Ó.
Bjarnason & G. Geirsson: Organ
levels of amitriptyline and nortriptyline
in fatal amitriptyline poisoning. Acta
pharmacol. et toxicol. 1983, 52, 150-
152.
17. boðorð — þú skalt ekki reykja.
LÆKNANEMINN 3-/i»>2-35. árg.
15