Læknaneminn - 01.10.1988, Blaðsíða 10

og “transforming growth factor alfa” (TGFa) Dæmi
um hina síðamefndu eru “transforming growth factor
beta” (TGF(3) ,”interferon” og “tumor necrosis factor”.
I heilbrigðum vef virðast neikvæðir vaxtarþættir vera
ráðandi gagnvartþeim jákvæðu.
Vitað er að brjóstakrabbameinsfrumur framleiða
mikið af jákvæðum vaxtarþáttum og þegarfarið varað
leita kom í ljós að að þær framleiða einnig TGFþ sem
þarf þó ekki að þýða að hann hafi einhver áhrif á
frumumar.
Þegar umrædd æxli eru meðhöndluð með and-
östrógenum mynda frumur þeirra meira af TGFþ að því
gefnu að þau séu næm fyrir meðferðinni. Það að þessi
meðferð bregst oft er frá líður getur gefið til kynna að
hæfileikinn til að mynda þennan neikvæða vaxtarþátt,
eða svara honum, glatist( 12).
Hvað sem ofangreindum upplýsingum líður
hefur verið sýnt fram á að konur sem hafa æxli sem eru
jákvæð með tilliti til prógesteron- og/eða östrógen-
viðtakasýnaaðjafnaði lengratímabil sjúkdómsrénunar
en hinar, óháð allri meðferð. Ekki er ljóst hvort það stafar
af því að æxlisfrumurnar eru yfirleitt sérhæfðari en
annars eðahvorteitthvaðannaðkemurtil. Þauæxlisem
tjá östrógenviðtaka eru aftur á móti síður ífléttuð af
einkjamafrumum ónæmiskerfisins. Ýmsirhafaorðið tiI
að sýna fram á betri horfur (prógnósu) ef æxli eru
ífléttuð þessum frumum, hvernig sem á því
stendur(15).
III. ÓNÆMISKERFIÐ OG BRJÓSTA-
KRABBAMEIN.
Þau þrjú atriði sem greind eru af
líffærameinafræðingum, þ.e stærð krabbameinsins,
hversu vel sérhæfðar frumur byggja krabbameinið og
meinvörp í eitlum svæðisins, gefa mjög afgerandi línur
um horfur hvers sjúklings( 16). Með þessum aðferðum
má þekkja úr sjúklinga sem eru líklegir til að deyja á
næstu fimm árum eftir greiningu, óháð því hvort þeirfá
einhverja meðferð eðaekki. Hins vegar finnast ekki, með
þessum aðferðum, þau tilfelli sem eru líkleg til að koma
sérseintupp meinvörpum.Þaðereinnigáhulduhverjir
eru líklegir til að lifa lengi eftir að sjúkdómurinn tekur
sig upp aftur(7). Staðreyndin ereinnig sú að konur sem
hafa mjög ilikynjað krabbamein með meinvörpum í
holhönd við greiningu geta lifað árum og áratugum
saman. Spurningin um það hvort líkaminn geti varist
innrás og dreifingu krabbameinsins virðist því sjálfsögð
og eðlileg( 17).
Lengi, eða allt frá þeim tíma er menn
uppgötvuðu að ónæmiskerfið hefur stærra hlutverki að
gegna en að verja okkur sýkingum, hafa böndin beinst
að því. Það að ónæmiskerfið valdi breytilegri hegðun
sjúkdómsins hefur verið rökstutt m.a. með eftirtöldum
atriðum(18). I fyrsta lagi hafa í sumum brjósta-
krabbameinum fundist mótefnavakar sem ekki finnast
í heilbrigðum vef. I öðru lagi hefur verið sýnt fram á
betri lífslíkur í þeim tilfellum þar sem mikil samsöfnun
lymfocýtaeríútjaðri krabbameinsins og þarsem merki
eru um örvun ónæmiskerfisins íeitlum svæðisins(17).
I þriðja lagi er hæfileiki frumna ónæmiskerfisins til
svörunar framandleika skert í þeim tilfellum sem
sjúkdómur blossar upp aftur og í langt gengnu
krabbameini. Ifjórðalagihefur veriðlýstlöngutímabili
rénunar brjóstakrabbameins í kjölfar sýkinga, t.d.
bráðrar gallblöðrubólgu og öndunarfærasýkinga( 10).
Hvaða frumur ónæmiskerfisins koma þá við
sögu og hvernig er samskiptum þessara frumna og
æxlisfrumnanna háttað? Til að geta s varað þessu er leitað
að æxlistengdum mótefnavökum sem kalla myndu
hvítu blóðkomin á staðinn. Æxli eru skoðuð með
einstofna mótefnum gegn yftrborðsvækjum hvítra
blóðkoma. Hvítblóðkorneru einangruðúræxlunumog
athuguð starfsgeta þeirra og blóð sjúklinga með langt
genginn sjúkdóm borið saman við blóð hinna heilbrigðu.
Illkynja breytingar geta leitt af sér breytingu í
tjáningu mótefnavaka, bæði innan frumunnar og á
yfirborði hennar. A yfirborði frumu geta að minnsta
kosti eftirtaldar breytingar orðið(18). Tap á sameind
sem er til staðar áeðlilegum vef og tjáning antigens sem
tilheyrir fósturvef en ekki fullorðnum vef. Síðartalda
atriðið og þriðji möguleikinn, tilkoma nýs mótefnis-
vaka sem ekki er til staðar á heilbrigðum vef, kalla á
ónæmiskerfið( 19). Mikið hefur verið leitað að mótefna-
vökum sem væru einkennandi fyrir brjóstakrabbamein
(TAA/tumor-associated antigens, neoantigen). Þrátt
fyrir ýmsar jákvæðar niðurstöður stendur vitneskjan
ennekki föstumfótum íheimi vísindanna(20). Ennþá
verr hefur gengið að finna mótefni í þeim sem
krabbameinið hýsir. Taylor og Odili tókst þó (1970) að
ftnna mótefni gegn neoantigeni í einni af ellefu konum
með adenocarcinoma í brjósti og var um að ræða
innanfrumumótefnavaka, nánar tiltekið innan úr kjama
krabbameinsfrumunnar(21).
Mótefnavakann þarf að tjá í tengslum við
vefjaflokka- antigenin til þess að ónæmiskerfið ræsist.
8
LÆKNANEMINN ^988-41. árg.