Læknaneminn - 01.10.1988, Blaðsíða 28

geta sýkst af þeim. Fáar tegundir, sem lifa í jarðvegi,
sýkja menn. Tafla I sýnir flokkun algengra tegunda,
sem sýkja menn.
Húðsveppasýkingum er gjaman skipt eftir því
hvort þær eru í hárssverði: Tineacapitis, í skeggstæði:
Tinea barbae, í húð á bol: Tinea corporis, í húð áfótum:
Tinea pedis, í húð á höndum: Tinea manuum, í
lærkrikum: Tineacruris eða í nöglum: Tinea unguium.
Sýking í fótum er nú algengust, en fótasvepps er ekki
getið í ritum um sveppi, fyrr en undir síðustu aldamót.
Aukn-ingin tengist sennilega rakaþéttari fótabúnaði en
áður tíðkaðist.
Framantaldar Trichophytontegundir geta allar
valdið sýkingum í hársverði, skeggstæði og nöglum.
Þær geta líka allar sýkt húð, en dálítið misalgengt er,
hvar á húðinni hver um sig ber niður. T. rubrum sýkir
bol, lærkrika og útlimi, T. tonsurans er talinn algengari
á bol en útlimum, en T. mentagrophytes var.
interdigitale er sérlega þekktur sem fótasveppur. T.
mentagrophytes var. mentagrophytes og T.
verrucosum berast aðallega úr nautgripum í menn,
hinar milli manna. T. schönleinii veldur Tinea favosa,
sýkingu í hársverði með stórum hrúðrum (favus:
hanakambur), örmyndun og varanlegum hármissi.
Þessi sýking, sem á íslensku kallast geitur, var áður
nokkuð algeng hér og í nálægum löndum, en finnst nú
aðallega í fjarlægari löndum.
Af Microsporumtegundum er M. audouini
mannháð, berst aðallega milli bama og veldur oftast
mildri sýkingu í hársverði, sem getur horfið án
meðferðar. M. canis berst úr gæludýrum í menn,
líklega oftast úr köttum. Kettir bera þennan svepp oft
án þess að á þeim sjáist, en hundar fá frekar blett í
feldinn af hans völdum. Hann veldur sýkingu í
hársverði og húð hjá mönnum, oftar börnum en
fullorðnum.
Epidermophyton floccosum er mannháð
tegund, þekkt að sýkingu í lærkrikum, en getur líka sest
að í höndum, fótum og nöglum.
Sýnatökur.
Góð regla er að þvo sýkingarstað úr
sprittblöndu, áður en sýni er tekið, til að draga úr vexti
baktería og fjarlægja duft eða smyrsl, ef það hefur verið
notað til meðferðar. Við sýnistökuna þarf að reyna að
ná sveppnum þar sem hann er í vexti.
I húð er vöxturinn í jöðrum blettsins. Best er að
skafa innan frá blettinum út yfir jaðrana og reyna
þannig að ná flögum úr þeim. Gott er að hafa dökkan
pappír til að skafa á til að betur sjáist hvað næst af
flögum. Pappírinn má síðan brjóta utan um flögumar
og senda á rannsóknastofuna. Einnig má senda sýnið í
þurru glasi. Húðsveppir þola vel þurrk og geymast
lengi lifandi ísvona umbúðum. Ef mjög lítil flögnun er
í blettinum. má reyna að leggja gegnsætt límband yfir
jaðrana, rífa það síðan af og senda.
í hársverði er sveppavöxturinn bæði í homhúð
og niðri í hársekkjum utan um hárrótina. Því er best að
26
LÆKNANEMINN Vim-41. árg.