Læknaneminn - 01.04.1997, Page 58

Unnur Steina Bjömsdóttir og Davíð Gíslason
Samband aldurs og ofnæmis fyrir pelsdýrum. p< 0,003.
Fjöldi
20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44
Aldur
Mynd 3. Verulegur munur er á tíðni ofnæmis
eftir aldurshópum og ekki er vitað í hvaða
aldurshópi tíðnin nær hámarki, þar sem
rannsóknir á aldurshópum yngri en 20 ára van-
tar. Tíðni ofnæmis fyrir köttum og hundum er
u.þ.b. helmingi lægra en á hinum
Norðurlöndunum.
I, kattarhár og kattarskinn (pelt). Málin flækjast enn
meir ef litið er til greiningar á hundaofnæmi. Þótt flest-
ir einstaklingar með hundaofnæmi séu næmir fyrir Can
f I, er talið að allt að 6 mismunandi ofnæmisvakar komi
frá hundum, og að þeir séu jafnvel tengdir tegund .
Að lokum er hægt að framkvæma þolpróf (allergen
provocation) með tilteknum ofnæmisvaka. Prófin eru
gerð þannig að ofnæmisvaki er settur á augnslímu, í nef
eða berkjuslímu. Einkenni sjúklings eru síðan skráð og
bólguboðefni úr líkamsvökvum mæld. Þessi próf eru
þó fyrst og fremst notuð í rannsóknarskyni og ekki í
frumgreiningu á læknastofu.
MEÐFERÐ
Breyting á umbverfi (Tafla III)
Fyrsta atriði í meðferð á sjúklingum með dýraof-
næmi er að losa sig við dýrið. Best er ef einstaklingur
getur alveg forðast það. Þó er mikilvægt að muna að allt
að 4-6 mánuðir geta liðið frá því að dýrið fór þar til
ofnæmisvakinn hverfur úr umhverfinu (mynd 4). Flýta
má fyrir með því að losa sig einnig við teppi, bóistruð
húsgögn og þungar gardínur (tafla III).
En oft er talað fyrir daufum eyrum og fjölskyldan
heldur áfram að hafa köttinn. Þessi viðbrögð eru ekkert
einsdæmi. I rannsókn sem framkvæmd var á 70 sjúkl-
ingum með pelsdýraofnæmi þar sem læknar ráðlögðu
sjúklingum að losa sig við dýrin, kom í Ijós að einungis
11% losuðu sig alveg við dýrið, 39% áttu það áfram og
Er vandinn leystur strax og búið er að fjarlægja köttinn?
kötturfjarlægður /
■ Fel d 1 í herbergjum «» hverfur ekki fyrr en 20 vikum eftir aö köttur er | fjarlægður |10 2 3 ■■• ■ ■
1 ■ ■
0.3 •1 0 5 10 1« 20 25 30 35 vftu
Mynd 4. Erfitt getur reynst að losna við
ofnæmisvaka frá dýrum. Allt að 4-6 mánuðir
geta liðið frá því að dýrið fer af heimilinu þar
til ofnæmisvakinn hverfur úr umhverfinu.
50% losuðu sig við dýrin en fengu sér fljótlega aftur
gæludýr.
Ef sjúklingurinn losar sig við dýrið, er mikilvægt að
taka fyrir öll herbergi samtímis, því annars berst
ofnæmisvakinn frá einu herbergi í annað og smám
saman safnast hann aftur fyrir í því herbergi sem var
hreinsað. Ef einkenni sjúklings eru væg, og fjölskyldan
vill alls ekki láta dýrið frá sér, er hugsanlegt að minnka
ofnæmisvakann með ákveðnum aðgerðum. Þannig er
hægt að minnka ofnæmisvakann um allt að 93 % .
Flestar rannsóknir sem miðast að því að minnka
ofnæmisvaka í umhverfi hafa notað ketti sem módel.
Meðal annars má kötturinn alls ekki koma inn í svefn-
herbergi sjúldingsins. Best er að losna við allt sem safn-
að getur í sig ofnæmisvökum, t.d. teppi og bólstruð
húsgögn. Þumalfingursregla er að fletir sem hægt er að
þurrka af með rakri tusku eru af hinu góða, en ekki er
nóg að þurrka af með þurrum gólfklút eða borðklút,
því það þyrlar einungis upp ryki. Mikilvægt er að hafa
góða loftræstingu og opnanlega glugga. Einnig hafa
rannsóknir sýnt að áhrifaríkt er að þvo kettinum á 1-2
vikna fresti. Þá á elcki að nota sápu, en gæta þess að
kötturinn rennblotni. Gufuhreinsun á teppum virðist
ekkert gagn gera og ryksugun gerir takmarkað gagn.
Sjúklingurinn á ekki að ryksuga eða búa um rúmið
vegna ryks og ofnæmisvaka sem þyrlast upp. Best er þó
að ryksuga með vél sem hefur sérstakan HEPA filter og
síar agnir sem eru < 1 u, og hleypir þeim ekki aftur út.
A eftir er rétt að þvo gólfin með rökum klúti.