Læknaneminn - 01.04.1997, Page 72

Helgi Valdimarsson
un sóraútbrota helst í hendur við húðíferð og ræsingu
CD4+ T fruma en bati tengdist íferð og ræsingu CD8+
T fruma (3).
Næsti þáttur rannsóknarinnar beindist að sjúlding-
um með krónískan sóra sem voru á mismunandi með-
ferð, en til viðmiðunar voru hafðir ómeðhöndlaðir
sjúklingar. Helstu niðurstöður voru þær að CD4+ T
frumur hverfa úr yfirhúð áður en útbrotin byrja að lag-
ast. Jafnframt hverfa þessar frumur fyrr úr yfirhúð
sjúklinga sem fá skjótan bata heldur en þeirra sem
batnar hægt (4,5).
Aður en þessar niðurstöður lágu fyrir var búið að
sýna fram á að lyfið cyclosporin lamar virkni CD4+ T
fruma á sértækan hátt m.a. með því að koma í veg fyr-
ir að þær myndi interleukin-2 (IL-2) og fleiri frumu
boðefni (cytokines). Ef sú tilgáta okkar var rétt að
CD4+ T frumur gegni lykilhlutverki í því að mynda og
viðhalda sóraútbrotum, ætti cyclosporin að vera mjög
öflugt lyf gegn sóra. Þess vegna var fengið Ieyfi til að
gefa hópi sórasjúklinga þetta lyf, og var niðurstaða þess-
arar tilraunameðferðar mjög afgerandi. Utbrotin hurfu
snarlega af þeim öllum sjúklingum sem fengu
cyclosporin (3-4 mg/kg) en hinsvegar komu þau fljótt
til baka eftir að meðferð var hætt (6). Um svipað leyti
höfðu aðrir rannsakendur tekið eftir að sórasjúklingar
sem fengu cyclosporin í tengslum við nýrnaígræðslu
losnuðu við útbrotin meðan þeir tóku þetta lyf.
Á grundvelli þessara rannsókna settum við árið 1986
formlega fram þá tilgátu að CD4+ T frumur gegni lyk-
ilhlutverki í myndun psoriasis útbrota, og boðefni þess-
ara fruma (cytokines) stuðli að þeirri offjölgun keratin-
fruma sem einkenna sjúkdóminn (7). Þessi tilgáta
vakti talsverða athygli, en margir drógu hana í efa, sér-
staklega húðlæknar sem voru ennþá þeirrar skoðunar
að sóri ætti fyrst og fremst rætur að rekja til truflunar í
stjórnun á skiptingu keratínfruma, og íferð bólgufruma
væri afleiðing en eklci orsök þessarar truflunar.
Mér er það m.a. minnisstætt að eftir erindi sem ég
hélt á fjölsóttum fundi í Mílanó 1986 stóð upp virtur
húðlæknir og tilgreindi ýmsar nánari rannsóknir sem
gera þyrfti áður en hægt væri að taka kenningu okkar
trúanlega. Svar mitt var á þá leið að vitaskuld væri
þetta rétt, enda væri markmið allra tilrauna að afsanna
rannsóknartilgátur. Sjálfur væri ég hins vegar orðinn
það sannfærður um að tilgáta okkar væri rétt, að ég
hefði ákveðið að verja ekki meiri tíma og fjármunum til
að reyna að afsanna hana, en fagnaði því hinsvegar að
þeir sem ennþá hefðu nægilegar efasemdir helguðu sig
slíkum rannsóknum, því þær væru vissulega þarfar.
Reyndar hafa langflestar rannsóknir síðari ára stutt
tilgátu okkar. Get ég í því sambandi ekki staðist þá
freistingu að vitna í grein sem birtist nýlega í Journal of
Clinical Investigation (8). 1 grein þessari er lýst tilraun-
um þar sem útbrotalaus húð sórasjúklinga og heil-
brigðra einstaklinga var grædd á mýs með óvirkt
ónæmiskerfi (SCID mýs). Þegar ræstum T frumum
sem höfðu verið einangraðar úr blóði húðgjafanna var
sprautað inn í húðgræðlingana mynduðust í þeim út-
brot sem líktust mjög sóra. Þar sem annar höfundur
þessarar greinar haíði löngum verið í hópi þeirra sem
efuðust hvað mest um að kenning okkar um mein-
myndun sóra væri rétt, var ánægjulegt að sjá eftirfar-
andi málsgrein í umræðukafla greinarinnar: “While
psoriasis is generally viewed as a skin disease because of the
prominent clinical presentation ofthick, scaling plaques,
the current data strongly support the hypothesis advanced
1 Oyears ago thatpsoriasis represents apathological process
driven primarily by a berration contained within the
immune system”. Hér var verið að vitna í áðurnefnda
tilgátu, sem við birtum í Immunology Today árið
1986. Þess skal getið að fjallað var sérstaklega um þessa
grein í ritstjórnarleiðara tímaritsins.
RANNSÓKNIR Á TILURÐ SÓRA
Ahrif ofnœmisboðefna ájjölgtin keratínframa
Eftir 1985 vörðum við talsverðum tíma og fjármun-
um til að reyna að greina hvaða ónæmisboðefni gætu
orsakað aukinn vaxtarhraða lceratínfruma í sóra. Við
vitum nú að þessar rannsóknir gátu á þeim tíma eldci
borið mikinn árangur þar sem þá var of lítið vitað um
þessi boðefni, fjölda þeirra, margvíslega eiginleika og
flókið samspil. Þó tókst okkur að sýna fram á að
keratínfrumur sórasjúldinga höfðu minnkað næmi fyr-
ir vaxtahamlandi áhrifum interferon-gamma (IFN-y),
og gat þetta að hluta skýrt ofvaxtartilhneigingu þeirra
(9) . Nokkru síðar sýndi þýskur rannsóknahópur fram á
að T frumuklónur sem höfðu verið einangraðar úr
sóraskellum í húð, geta örvað vöxt yfirhúðfrumanna
(10) .
Ofiirvteki, sameindahermun og sóraútbrot
Um það leyti sem við vorum að verða fullsödd af
LÆKNAIMEMINN
70
1. tbl. 1997, 50. árg.