Læknaneminn - 01.04.2005, Side 84

Verkefni 4. árs læknanema
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að tá- og
ökklaþrýstingsmælingar séu álíka nákvæmar við mat á stigi
blóðþurrðar í ganglimum. Þó að ökklaþrýstingsmæiing sé
einfaldari en táþrýstingsmæling er í vissum tilfellum ómögulegt
að mæla ökklaþrýsting. Þá getur táþrýstingsmæling komið að
góðum notum.
Lifun sjúklinga sem gengust undir aðgerð
vegna ósæðagúls í kvið 1996-2003
Magni V. Guðmundsson*, Erik Wellander sérfræðingur**, Stefán E. Matt-
hiasson yfirlæknir og dósent**, Helgi H. Sigurðsson sérfræðingur**
'Læknadeild Háskóla íslands, **Æðaskurðlækningadeild LSH
Inngangur: Ósæðagúll í kvið (Aþdominal Aortic Aneurysm-
AAA) er ekki óalgengur sjúkdómur. Algengi er á bilinu 2-13%
eftir aldri og kyni. Ekkert bendir til þess að tölur fyrir ísland séu
fráþrugðnar. Algengasta skilgreiningin er staðbundin útvíkkun á
kviðhluta ósæðar þar sem þvermálið er > 50% áætlað þvermál
eða að miðað sé við þvermál >3,0 cm. Ósæðargúlar vaxa í þver-
máli með tíð og tíma. Þetta hefur í för með sér aukna rofhættu.
Dánartíðni við rof er allt að 80%. Fyrirbyggjandi aðgerð er fram-
kvæmd til að hindra ótímabæran dauða vegna rofs en vana lega
ekki fyrr en gúllinn er 5-5,5 cm í þvermál. Val aðgerð er ekki
hættulaus og sýna tölur dánartíðni milli 3,5-6,8%. Vissir sjúk-
lingar eru þó ekki meðtaldir þegar aðrir alvarlegir sjúkdómar eru
til staðar þar sem áhættan við aðgerð er talin yfirstíga rofhætt-
una.
Efniviður og aðgerðir: Yfirfarnar voru sjúkraskrár allra þeirra
sem fóru í aðgerð vegna ósæðagúls í kvið án rofs á tímaþilinu
1996-2003. Könnuð var lifun eftir aðgerðir og 30 daga þar á eftir
og mt.t.. aldurs og nokkurra helstu áhættuþátta, svo sem reyk-
inga, háþrýstings og hárra blóðfita.
Niðurstöður: Alls 94 einstaklingar gengust undir aðgerð. 74
karlar (79%) og 20 konur (21%). 9 (10%) létust innan 30 daga
eftir aðgerð en 8 (8,5%) innan 10 daga. Aldursskiptingin var
þannig að undir 65 ára fóru 20 í aðgerð og engin lést (0%), 66-
75 ára fóru 46 í aðgerð og 4 létust (9%) og yfir 75 ára fóru 28 í
aðgerð og 5 létust (18%). Af þeim sem lifðu aðgerðina af voru
60% með háan blóðþrýsting, 69% reyktu eða höfðu reykt og
22% voru með háar blóðfitur. Af þeim sem létust í aðgerð eða
innan 30 daga voru 78% með háan þlóðþrýsting, 56% reyktu og
22% voru með háar blóðfitur. 30 daga dánartíðni karla var 9,5%
(7) en kvenna 10% ( 2 ).
Ályktanir: Lifun yngri sjúklinga er betri en eldri (p=0,012). 30
daga dánartíðni er u.þ.b. 10% sem er nokkru hærra en búist var
við. Enginn munur er milli valaðgerða og bráðaðgerða vegna
einkennagefandi AAA án rofs. Dánartíðni kvenna er lægri en búast
mátti við. Ljóst er af þessum niðurstöðum að kanna þarf betur
dánarorsakir eldri sjúklinga til að bæta lifun í og eftir aðgerð.
Lykilorð: Ósæð, ósæðagúll, lifun.
Mótefni gegn amyloid p í Alzheimer sjúkdómi
Þórir Svavar Sigmundsson1 Dr.Einar Sigurðsson2
Læknadeild Háskóla islands1, Dept. of pathology and psychiatry, New York
University2.
Inngangur: Alzheimer-sjúkdómur (AS) lýsir sér með skerðingu á
ýmsum sviðum vitrænnar getu og leiðir til minnkaðrar færni til að
takast á við daglegt líf.
Sjúkdómurinn herjar á 12-15 milljónir manna víðsvegar um
heiminn (1800 til 2000 manns á íslandi) og eykst nýgengi hans
hratt með aldri. Ab-peptíð eru afurð APP (Amyloid Precursor
Protein) sem er gegnunhimnuprótein í frumuhimnu taugafruma.
Uppsöfnun eitraðara Ab peptíða (einpeptíð, fápeptíð, þráðlur) er
talin undanfari meingerðar Alzheimer sjúkdóms (skellur og
taugatrefjaflækjur) og orsaka þá heilabilun, sem einkennir sjúk-
dóminn. Rannsóknir á AS-músamódelum, gefa til kynna að
minnka megi Amyloid b (Ab) útfellingar í heila og bæta vitsmuna-
getu með ónæmingu. Bólusetning með eitruðu Ab1-42 í
Alzheimer sjúklingum orsakaði heilahimnubólgu í 6% sjúklinga
en sjúklingar sem mynduðu virk mótefni hafa sýnt betri árangur
á vitsmunaprófum en viðmið. Vísindamenn við New York
háskóla hafa smíðað Ab-afleiður sem hafa minni eitrunareigin-
leika en Ab1-42. Mýs bólusettar með þessum afleiðum stóðu
sig betur á vitsmunaprófum en ómeðhöndlaðar mýs. Mótefni
hafa verið einangruð úr þessum músum og markmiðið þessarar
rannsóknar er að kanna eiginleika mótefnanna in vitro og bera
saman við áhrif þeirra á samsvarandi Pólusettar mýs með AS.
Efni og aðferðir: Mótefni einangruð úr bólusettum músum,
Thioflavin T mæling til að mæla þráðlumyndun Ab-peptíða og
áhrif mótefna á það ferli, MTT-mæling til að mæla lifun fruma í
rækt, ELISA til að meta mótefnasvörun músa og Western blot til
að kanna hvaða stærð Ab (einpeptíð, fápeptíð, fjölpepríð)
mótefnin bindast.
Niðurstöður: Mótefnin hafa tilhneigingu til að auka þráðlu-
myndun Ab í Thioflavin T mælingu en aftur á móti hafa mótefnin
verndandi áhrif á forstigstaugafrumur í rækt (MTT-mæling) og
auka lifun þeirra Porið saman við Ab1 -42. Áhrif mótefnanna er
þó ekki í réttu hlutfalli við styrk þeirra í blóðvökva. Ekki er
samræmi milli eiginleika mótefnanna in vitro og þeirra áhrifa sem
ónæmingin hafði á mýs með AS, svo sem minnkaðs magns Ab
í heilavef þeirra og Petri árangurs á vitsmunaprófum.
Umræða: Áhrif mótefna á þráðlumyndun Ab eru ofmetin vegna
ósértækni Thioflavin T mælingar á mótefnum. Mögulegt er að
mótefnin bindist fremur Ab-fápeptíðum, sem eru eitraðasta form
Ab, og hvati þráðlumyndun þeirra, sem leiðir til aukinnar lifunnar
fruma í rækt án þess að hafa áhrif á Ab-álag in vivo. Það gæti
skýrst af því að in vivo eru til staðar örtróðsfrumur sem hreinsa
upp merkt (opsonized) Ab og mótefni bindast Ab útlægt sem
minnkar magn Ab í heilavef.
82
LÆKNANEMINN
2005